تعداد کلماتی که در سه سال اول زندگی به کودک آموخته می شود، بسیار مهم هستند. تحقیقات نشان داده اند که تعداد کلماتی که کودک تا سن سه سالگی می آموزد، بسیار بیشتر از عواملی مانند ضریب هوشی والدین، وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده و یا مدرسه ای که کودک در آن تحصیل کرده است، بر روی دامنه ی لغات او تا سن 11 سالگی تاثیر می گذارد.
به این ترتیب هرچه کودک شما در سه سال اول کلمات بیشتری بشنود، به احتمال زیاد در اواخر دوران کودکی دامنه ی لغات گسترده تری خواهد داشت. محققان با توجه به مطالعه ای که بر سرعت پردازش مغز کودکان 18 ماهه انجام دادند دریافتند که کودکان که در خانواده هایی با طبقه ی اجتماعی و اقتصادی بالاتر زندگی می کنند (محیطی که لغات و کلمات بیشتری استفاده می شود)، نه تنها کلمات بیشتری را درک می کنند، بلکه کلمات جدید را با سرعت بیشتری یاد می گیرند.
علاوه بر این سرعت پردازش مغز در این کودکان نسبت به کودکانی که وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین تری دارند و کلمات کمتری می شنوند، بسیار بیشتر است. توجه داشته باشید که وضعیت اجتماعی -اقتصادی خانواده باعث تفاوت دایره ی لغات و سرعت پردازش مغز نمی شود بلکه این محیط آموزش زبان است که موجب ایجاد این تفاوت می گردد.
همه ی والدین صرف نظر از موقعیت اجتماعی، اقتصادی و درآمد، می توانند به کودک خود در یادگیری مهارت های زبانی کمک کنند. برای انجام اینکار از نکات ارایه شده در این مطلب استفاده نمایید. توجه داشته باشید که اولین قدم این است که والدین و اطرافیان تا آنجا که می توانند با نوزاد خود صحبت کنند و با او تعامل داشته باشند.
با محبت و شادی با نوزاد تازه متولد شده ی خود صحبت کنید و با استفاده از نکات زیر به او کمک کنید تا حرف های شما را درک کند. فراموش نکنید که نکات آموزش زبان برای کودکانی که هنوز 50 کلمه را یاد نگرفته اند با کودکانی که حداقل 50 کلمه را یاد گرفته اند، متفاوت است. بنابراین برای هر یک از آنها باید نحوه ی صحبت کردن خود را تغییر دهید و از استراتژی های مختلف استفاده کنید.
روش های مفید آموزش حرف زدن به کودکان
1- با صدای بلند و واضح با کودک صحبت کنید
در زمان صحبت کردن با کودکان و نوزادان، از صداهای بلند و کلمات مشخص استفاده کنید. نوزادان صداهای بلندتر را ترجیح می دهند. با تلفظ واضح و دقیق کلمات، تمایز کلمات گفتاری را برای کودک آسان کنید. پیشنهاد می شود که تا سن 6 ماهگی، به این طریق با کودک صحبت کنید و سپس لحن حرف زدن خود را کم کم به حالت معمول برگردانید. وقتی کودک حداقل 100 کلمه را درک کرد، بهتر است بیشتر اوقات با صدای معمولی تری با او صحبت کنید.
2- به کودک کمک کنید تا حرکات تان را تقلید کند
نوزادان از طریق تقلید کردن صداهایی که می شنوند، حرف زدن را یاد می گیرند. بنابراین سعی کنید مهارت تقلید کردن را به فرزندتان بیاموزید. برای اینکار می توانید دست های خود را به سمت کودک دراز کنید و از او بخواهید او هم دستانش را دراز کند و دست های شما را بگیرد. یا در مقابل او بنشینید و دست بزنید و از او هم بخواهید که دست بزند. بازی های متنوع دیگری هم برای آموزش تقلید کردن در کودکان وجود دارد که می توانید از آنها استفاده کنید.
3- حس های مختلف فرزندتان را برای او توضیح دهید
در مورد همه حواس کودک با او صحبت کنید. چیزهایی که کودک می بیند، می شنود، بو می کشد، مزه می کند و لمس می کند را برای او توضیح دهید. حرکت را نیز به عنوان یک حس در نظر بگیرید و نحوه حرکت کودک را توصیف کنید. این کار را تا جایی که می توانید در طول روز انجام دهید. برای اینکار می توانید از افراد مشتاق دیگری هم کمک بخواهید. در حالی که به کودک خود در یادگیری مهارت های زبانی کمک می کنید، از این تجربه لذت ببرید و با او ارتباط برقرار کنید.
4- کلمات را بصورت فردی و جداگانه بکار ببرید
وقتی بصورت عادی صحبت می کنیم، معمولا کلمات را به هم می چسبانیم و همین امر موجب می شود که تشخیص هر کلمه بصورت جداگانه، برای کودک دشوار باشد. شما می توانید برای اینکه به فرزندتان کمک کنید تا واژگان را بیاموزد، هر کلمه را بصورت جداگانه بکار ببرید و سپس معنی آن را به نحوی به او نشان دهید. البته این کار را نباید دائما انجام دهید زیرا کودکان علاوه بر یادگیری واژگان، باید گرامر را هم بیاموزند. وقتی کودک در حین شنیدن کلمات، معنی آنها را نیز ببیند و درک کند، می تواند اطلاعات بیشتری بیاموزد. نوزادان ممکن است بتوانند از این اطلاعات برای پی بردن به وجود کلمات جداگانه و همچنین محل شروع و پایان کلمات استفاده کنند.
5- یادگیری زبان را چند حسی کنید
اجازه دهید یادگیری زبان چند حسی باشد. بعبارت دیگر به جای اینکه فقط با کودک صحبت کنید، کلمات را بنویسید و به معنی آنها اشاره کنید تا کودک علاوه بر شنیدن کلمه، آن را ببیند و معنی آن را درک کند. به عنوان مثال به کودک خود اجازه دهید کلمه دست را ببیند و بشنود، سپس یکی از دست های کودک را لمس کنید و در همان لحظه دوباره آن را تکرار کنید.
دلیل انجام این کار این است که با اینکار ارتباطات مغزی جدیدی شکل می گیرد و هرچه اطلاعات حسی را دقیق تر مطابقت دهید، کودک راحت تر می تواند رابطه بین حرف ها و معنای کلمات را تشخیص دهد. همچنین بگویید: “این دست توست!” و هنگام گفتن کلمه “دست” دوباره دست کودک خود را به آرامی لمس کنید. بگویید: “این دست بابا ( یا مامان) است” و در همین حین دست تان را به کودک نشان دهید.
6- برای فرزندتان شعر و قصه بخوانید
خواندن شعر و داستان برای کودک، موجب یادگیری سریعتر زبان می شود چون کلمات دائما تکرار می شوند و کودک می تواند آنها را به ذهن بسپارد. سعی کنید کتاب هایی انتخاب کنید که کلمات متنوع و شعرهای جذابی دارند. توجه داشته باشید که هیچ سن مشخص و دقیقی برای کتابخوانی وجود ندارد و هر زمان که می بینید فرزندتان از یک داستان لذت می برد، اینکار را به تناوب برای او انجام دهید.
7- اندام های بدن و حرکات مختلف را جلوی آینه توضیح دهید
جلوی آینه با فرزندتان بازی کنید و نام هر یک از اعضای بدن را به او بیاموزید. همچنین در مورد کارهایی که انجام می دهید با کودک صحبت کنید. برای شروع کار یک آینه را در یک مکان مناسب قرار دهید تا بتوانید این کار را به طور مکرر انجام دهید.
8- از گرامر مناسب استفاده کنید
اگر از گرامر به طرز صحیحی استفاده کنید، کودک نیز به طور طبیعی دستور زبان را به شیوه ی صحیح یاد می گیرد. بنابراین اگر می خواهید فرزندتان از کودکی، گرامر و دستور زبان را به شیوه ی درست یاد گیرد، ابتدا خودتان باید اینکار را بدرستی انجام دهید.
9- به فرزندتان امکان دهید به زبان دیگر هم گوش کند
به کودک خود اجازه دهید زبان های دیگر را هم بشنود. اگر خودتان به زبان دیگری مسلط هستید، این کار برای شما آسان خواهد بود. در غیر این صورت می توانید سی دی یا دی وی دی های دیگر زبان ها را امتحان کنید تا فرزندتان بتواند از کودکی زبان های دیگری را هم بشنود.
10- کلمات را دسته بندی کنید
ابتدا دسته های اصلی کلمات را به کودک آموزش دهید. به عنوان مثال “لیوان” معمولاً یک کلمه ی اصلی است. برای آموزش ” لیوان” به کودک، بجای اینکه به او یاد دهید که کلمه ی لیوان فقط به یک نوع لیوان خاص اشاره دارد، می توانید اشکال مختلف لیوان ها را به کودک نشان دهید.
به منظور آموزش معنای کلمه ” لیوان”، به کودک خود لیوان هایی که از نظر اندازه، رنگ، طرح، مواد و شکل متفاوت هستند را به کودک نشان دهید. در همین حین می توانید تفاوت ها و شباهت های آنها را نیز به کودک بیاموزید. به عنوان مثال می توانید بگویید: “ما می توانیم از تمام این لیوان ها برای نوشیدن آب استفاده کنیم.” خصوصیات هر لیوان را برای کودک توضیح دهید.
حتما بخوانید: لباسهای مورد نیاز نوزاد کدامند؟ چطور انتخاب خوبی داشته باشیم؟
به عنوان مثال بگویید که “این یک لیوان بزرگ، سفید، پلاستیکی است” یا “این لیوان کوچک و سبز است”، یا “این لیوان بلند و باریک است و از شیشه آبی ساخته شده است.”
علاوه بر این می توانید اشیایی را که شبیه لیوان هستند به کودک نشان دهید و بگویید که همگی آنها لیوان نیستند. می توانید به یک کاسه یا فنجان اشاره کنید و بگویید: “این لیوان نیست. این یک کاسه است.” یا اینکه “این یک لیوان نیست و فنجان است”. در حین گفتن این جملات، بهتر است به اشیاء اشاره کنید.
می توانید لیوان هایی با طرح های مختلف و متفاوت به کودک نشان دهید و به او بگویید که با وجود تفاوت ها، همگی آنها لیوان هستند. وقتی که کودک معنی کلمه ی لیوان را بخوبی درک کرد، می توانید به سراغ دسته ی بزرگتری از لغات بروید و بگویید که لیوان یک ظرف است و بنابراین جزء ” ظروف” می باشد. این یک راه ساده برای آموزش دسته های مختلف لغات و کلمات به کودک است.
11- نام اشیاء موجود در خانه را تکرار کنید
برای آموزش زبان به کودک می توانید اشیاء مختلف موجود در خانه را نام ببرید. اینکار علاوه بر یادگیری لغات، موجب سرگرم شدن کودک هم می شود. حتی می توانید مانند ترفند شماره ی 10، تمام اشیاء را برای کودک دسته بندی کنید. شما همچنین می توانید به سادگی نام هر شی را بگویید و نحوه استفاده از آن یا مهمترین ویژگی های آن را شرح دهید.
12- از فرصت های مختلف برای آموزش کلمات استفاده کنید
هنگام خرید، پیاده روی، مسافرت یا بازی با کودک، اشیاء را نام ببرید. صحبت کردن با کودک در هنگام خرید، یک فرصت عالی برای آموزش مهارت های زبانی است زیرا کودک می تواند اشیاء جدید و بسیار متنوعی ببیند و این امر باعث می شود که او دامنه ی لغات خود را گسترش دهد.
مسافرت نیز بسیار عالی است زیرا اغلب اشیاء یا چیزهایی که مشاهده می کنید، ممکن است در خانه وجود نداشته باشد و همین امر به کودک اجازه می دهد تا کلمات متنوعی را بیاموزد. بازی نیز زمان بسیار خوبی برای یادگیری کلماتی است که ممکن است برای کودک خاص تر و جالب تر باشد. در همه این موارد، تا جاییکه می توانید، همه چیز را از دید فرزندتان توصیف یا روایت کنید.
آنچه درباره نوزادان و اولین بچه باید بدانیم (۲۰ نکته برای والدین)
13- حروف اضافه را به کودک بیاموزید
حروف اضافه از پرکاربردترین کلمات در زبان انگلیسی و فارسی هستند، اما تا زمانی که کودک به مدرسه نرود، به ندرت با کاربرد و ویژگی های آنها آشنا می شود. کودکانی که معنی حروف اضافه را نمی فهمند، برخی کلمات مهم را در جملات از دست می دهد. اگر فرزند شما معانی حروف اضافه را بیاموزد، بیشتر تشویق می شود که در مکالمات شرکت کند چون درک بیشتری از جملات دارد. توصیه می شود که هر زمان که وقت دارید، این کار را امتحان کنید. آموزش حروف اضافه یک راه عالی برای سرگرمی و تعامل با کودکان در حین یادگیری نیز محسوب می شود.
با استفاده از این تکنیک ها حروف اضافه را به کودک آموزش دهید: 1- از اشیاء یا اعضای بدنی که کودک با آنها آشنایی دارد استفاده کنید 2- اسامی که برای آموزش حروف اضافه استفاده می شوند را برای کودک مرور کنید 3- حروف اضافه با استفاده از اشیاء مختلف و اعضای بدن به کودک بیاموزید 4- حروف اضافه را با استفاده از اشیاء یکسان به کودک بیاموزید 5- از دیدگاه کودک به او آموزش دهید. به عنوان مثال برای آموزش حروف اضافه ی بالا، زیر و رو، می توانید برخی از اقدامات زیر را انجام دهید:
- هنگام نشان دادن کتاب به کودک خود بگویید “این یک کتاب است”.
- در حالی که به یک میز اشاره می کنید، بگویید “این یک میز است”.
- هنگام نشان دادن تلفن به کودک خود بگویید “این یک تلفن است”.
- کتاب را بالای میز نگه دارید و بگویید “کتاب بالای میز است”. با تاکید روی کتاب در حین گفتن کلمه ی “کتاب” و نشان دادن معنی کلمه بالا هنگام بیان آن، به طور مناسب بر کلمات کتاب و بالا تأکید کنید.
- در حالی که تلفن را بالای میز نگه داشته اید، بگویید “حالا تلفن بالای میز است”.
- بگویید “حالا تلفن بالای کتاب است” و با نگه داشتن تلفن بالای کتاب، این موضوع را به کودک نشان دهید.
- در حالی که کتاب را به بالای تلفن نگه می دارید، بگویید “نگاه کن، حالا کتاب بالای تلفن است”.
- بگویید: “کتاب بالای میز است. حالا کتاب زیر میز است. ” و “حالا کتاب روی میز است.”
- بگویید: “تلفن بالای میز است”. “تلفن روی میز است. تلفن زیر میز است.” و تمام آنها را با حرکات مناسب به کودک نشان دهید.
- بگویید: “کتاب بالای تلفن است. حالا تلفن بالای کتاب است. حالا تلفن روی کتاب است.” در حین گفتن این جملات، آهسته تر از حالت عادی صحبت کنید اما نه آنقدر آهسته که کودک نسبت به شما بی توجه شود.
- سعی کنید از آهسته یا سریع گفتن کلمات اجتناب کنید و آنها را با سرعت مناسب ادا کنید. گفتن همه جملات ذکر شده، نباید بیش از یک دقیقه یا بیشتر طول بکشد. با استفاده از یک قسمت بدن و یک شی آشنا می توانید مثال های بیشتری ارائه دهید و همچنین می توانید حروف اضافه را بیشتر نشان دهید. به عنوان مثال می توانید با حرکت مناسب به کودک بگویید: “این یک کلاه است. کلاه روی سر من است. کلاه بالای سر من است. حالا کلاه راه بر می دارم.” با استفاده از این روش حروف اضافه را به فرزند خود بیاموزید.
14- از مترادف ها استفاده کنید
هنگامی که فرزند شما معنی یک کلمه را فهمید، از مترادف آن استفاده کنید. برای مثال، اگر کودک شما معنی کلمه ی “کوچک” را فهمید، می توانید به جای گفتن این کلمه، از مترادف های آن یعنی ریز، کم، اندک و… استفاده کنید.
15- کلمات متضاد را به کودک یاد دهید
در حین گفتن کلمات، متضاد آنها را نیز به کودک بیاموزید. به عنوان مثال می توانید با صدای بلند یک شیء یا اسباب بازی را بالا بیاورید و کلمه ی “بالا” را بگویید سپس تن صدای خود را تغییر دهید و شیء را پایین بیاورید و با صدای آرام تری کلمه ی “پایین” را بگویید. از همان استراتژی هایی که آموزش حروف اضافه استفاده می شود استفاده کنید و کلمات متضاد را در موقعیت های گوناگون به کودک بیاموزید.
16- از ضمایر استفاده کنید
بعد از اینکه کودک اسم ها را آموخت، هنگام صحبت کردن با او از ضمایر مناسب استفاده کنید. بسیاری از والدین عادت دارند به جای گفتن ضمایری مثل “من” یا “او” از کلماتی مانند “مامان ” یا “بابا” استفاده کنند و این فرصت کمتری در اختیار کودک قرار می دهد تا معنی ضمایر را بیاموزد.
17- از کلمات جدید و متنوع استفاده کنید
هنگام صحبت با کودک یا کودک نوپا، سعی کنید عمداً از کلمات جدید استفاده کنید و معانی آنها را توضیح دهید. هنگامی که کودک حداقل 50 کلمه را آموخت، از این نکته استفاده کنید.
18- تا جای ممکن برای کودک کتاب بخوانید
می توانید عضو کتابخانه شوید و هر ماه چندین کتاب (با محتویات و سطوح مختلف)، برای کودک بخوانید. از کلمات موجود در کتاب ها استفاده کنید و آنها را توضیح دهید. کتاب خوانی برای کودک یک راه عالی برای یادگیری کلمات جدید است، زیرا در ادبیات کودکان از کلمات غیرمعمول و متنوع بیشتر استفاده می شود. بنابراین اگر می خواهید که دایره ی لغات فرزندتان را گسترش دهید، کتاب خوانی را در اولویت قرار دهید.
19- هر چه زودتر زبان نوشتاری را به کودک بیاموزید
کتابخوانی به توسعه ی دایره ی لغات کودک کمک می کند. شما می توانید از برخی کتاب ها برای آموزش مهارت های خواندن و نوشتن نیز استفاده کنید. اگر فرزندتان می تواند لغات را بخواند، اجازه دهید تا کتاب های مختلفی بخواند و با واژگان جدید آشنا شود. اکثر کتاب ها تنها برای آموزش خواندن طراحی نشده اند. برخی تحقیقات نشان می دهد که کودکان 4 یا 5 ساله روی متن هر کتاب تنها حدود 5 ثانیه تمرکز می کنند. برای تمرکز بیشتر کودک سعی کنید کتاب هایی را پیدا کنید که با کلمات بزرگ و جدا از هم نوشته شده باشند.
20- تمام واژگانی که می شناسید را در جملات خود بکار ببرید
از آنجاییکه کودکان بسیاری از واژگان را از والدین خود می آموزند، سعی کنید هنگام صحبت با فرزند خود از کلمات زیادی استفاده کنید. شما می توانید از کلماتی استفاده کنید که ممکن است آنها را در مکالمات روزمره بکار نبرید. هنگامی که کودک حدود 50 کلمه را آموخت، بیشتر از واژگان جدیدتر و متنوع تری هنگام صحبت با او استفاده کنید چون کودک به سرعت کلمات جدید را یاد می گیرد. استفاده از دیکشنری های تصویری یا ابزارهای دیگر راهی است که به شما کمک می کند کلمات یا کلماتی را که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند را به فرزندان خود بیاموزید.
21- فرزندتان را به صدا سازی تشویق کنید
به نوزاد کمک کنید تا صداهایی مثل “ما”، “با”، “دا” و… را تکرار کند. برای اینکار ابتدا خودتان شروع به صداسازی کنید و وقتی کودک صدای شما را تقلید کرد، او را تشویق نمایید. سعی کنید در این زمان بازخوردهای مناسبی به کودک بدهید. برای مثال در زمان صداسازی، با او تماس چشمی برقرار کنید، صداهای او را تقلید کنید و او را نوازش کنید.
22- گاهی اوقات با جملات پیچیده تری با کودک صحبت کنید
بعضی اوقات لازم است که با جملات پیچیده تری با کودک صحبت کنید. برای اینکار دلیل قانع کننده ای وجود دارد: کودکانی که با جملات پیچیده تری با آنها صحبت می شود، در درک کردن یا گفتن این جملات مشکلی نخواهند داشت. با این حال کودکانی که در خانه هایی زندگی می کنند که جملات پیچیده به ندرت در آنها استفاده می شود، در استفاده یا درک جملات پیچیده مشکل دارند.
در نهایت ذکر این نکته لازم است که اگر می خواهید فرزندتان سریعتر حرف زدن را یاد بگیرد و در آینده مهارت های اجتماعی قوی تری داشته باشد، باید بطور مداوم با او صحبت کنید و به تمام صداها و حرف های او پاسخ دهید. والدین و نزدیکان کودک، نقش بسزایی در آموزش مهارت های حرف زدن به کودکان دارند. بطور کلی کودکانی که والدین شان برای آنها کتاب می خوانند یا با آنها بیشتر صحبت می کنند، در آینده دامنه ی لغات وسیع تری خواهند داشت.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
