کودکان و نوجوانان در چند سال اول زندگی با مشکلاتی مواجه می شوند. سرماخوردگی و سایر عفونتهای تنفسی در این دوران شایع است. اما بچه ها می توانند به عفونت ادراری (UTI) نیز مبتلا شوند. حداکثر ۸٪ دختران و ۲٪ پسران تا ۵ سالگی مبتلا به عفونت ادراری می شوند.
بعضی اوقات تشخیص علائم عفونت ادراری در بچه ها دشوار است. معالجه ی کودک مبتلا به این عفونت اهمیت زیادی دارد زیرا عفونت ادراری می تواند به یک عفونت کلیوی جدی تر تبدیل شود و منجر به آسیب کلیه شود. با درمان صحیح، کودک باید فقط در طی چند روز احساس بهتری داشته باشد.
حتما بخوانید: عفونت ادراری در نوزادان: علائم، علت ایجاد و بهترین درمانهای خانگی
کودکان چگونه به عفونت ادراری مبتلا می شوند؟
عفونت ادراری در کودکان یک بیماری نسبتاً شایع است. باکتری هایی که وارد مجرای ادرار می شوند، معمولاً از طریق ادرار کردن بیرون می روند. اما هنگامی که باکتری ها از مجاری ادراری خارج نمی شوند، ممکن است در آنجا رشد کنند. این باعث عفونت می شود.
مجاری ادراری از قسمت هایی تشکیل شده است که در تولید ادرار نقش دارند. این قسمتها شامل موارد زیر است:
- دو کلیه که برای تولید ادرار، خون و آب اضافی بدن را فیلتر (تصفیه) می کنند
- دو میزنای یا لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کند
- مثانه ای که ادرار را تا زمانی که از بدن خارج شود، در خود نگه می دارد
- مجرای ادراری (میز راه) یا لوله ای که ادرار را از مثانه به قسمت بیرونی بدن خالی می کند
هنگام ورود باکتریها به مجاری ادراری و عبور از میزراه، ممکن است کودک شما دچار عفونت ادراری شود. دو نوع عفونت ادراری که به احتمال زیاد کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد عفونت مثانه و عفونت کلیه است. به عفونت مثانه، سیستیت یا التهاب مثانه گفته می شود. وقتی عفونت از مثانه به کلیه ها می رود، به آن پیلونونفریت می گویند.
حتما بخوانید: برگشت ادرار در کودکان: علت و بهترین روشهای درمان خانگی
دختران بیشتر از پسران در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند زیرا مجرای ادرار آنها کوتاهتر است. بنابراین باکتری های مقعد راحت تر می توانند وارد واژن و مجرای ادرار شوند. به دخترهای خود یا دهید که دستگاه تناسلی خود را از جلو به عقب بشورند (نه از عقب به جلو)، این از انتشار عفونت از مقعد به مجاری ادرار جلوگیری می کند.
مثانه یا کلیه برخی از بچه ها مشکلی دارد که باعث می شود احتمال ابتلا به عفونت ادراری بیشتر شود. باریک بودن مجاری ادراری می تواند جریان ادرار را مسدود کند و اجازه دهد تا میکروب ها تکثیر شوند.
اگر ادرار در مثانه بماند (احتباس ادرار اتفاق بیفتد)، می تواند شروع به “ریفلاکس” به سمت کلیه ها کند (برگشت ادرار از مثانه به کلیه) و باعث آسیب طولانی مدت شود. به این شرایط، ریفلاکس ادرار می گویند. هنگامی که ادرار در مثانه می ماند، باکتری ها می توانند در مجاری ادراری رشد کرده و آن را آلوده کنند.
عوامل خطر عفونت ادراری در کودکان چیست؟
ریسک فکتورها یا عوامل خطر ابتلا به عفونت ادراری در کودکان شامل موارد زیر است:
- پسر بچه ها (بخصوص آنهایی که ختنه نشده اند)
- نرفتن به توالت. کودکان باید هر دو تا سه ساعت یکبار ادرار کنند.
- بهداشت ضعیف: زنان همیشه باید خود را از جلو به عقب بشورند تا از ورود باکتری مدفوع به مجرای ادراری جلوگیری شود.
- به خطر افتادن سیستم ایمنی یا عملکرد مثانه (به عنوان مثال قربانیان آسیب نخاعی که نیاز به سوند ادراری دارند)
- فعالیت جنسی
علائم و نشانه های عفونت ادراری (UTIs) در کودکان چیست؟
علائم بارز عفونت ادراری در کودکان شامل موارد زیر است:
- احساس درد هنگام دفع ادرار (دیسوریا)
- تکرر ادرار (نیاز به ادرار کردن مکرر)
- فوریت ادرار (احساس فشار شدید برای ادرار کردن)
- از دست دادن کنترل ادرار (شب ادراری)
علایم دیگر عبارتنداز:
- علائم غیر خاص اما شایع، شامل تب (به خصوص ۳۹ درجه سانتیگراد) و درد شکم است.
- برای برخی از کودکان کمتر از ۲ سال که قادر به بیان وضعیت خود نیستند، این مشکلات خفیف تر ممکن است تنها شاخص عفونت ادراری باشد.
- علائمی مانند درد پهلو، تب و استفراغ هم ممکن است نشاندهنده ی عفونت ادراری باشد.
- وجود خون در ادرار (هماچوری) و همچنین سابقه خانوادگی ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری در کودکان (به ویژه در خواهر و برادر) نیز نشانه های دیگر این وضعیت است.
- جالب اینجاست که بو و رنگ ادرار (به استثنای خون ادراری) نمی تواند نشاندهنده ی ابتلا به عفونت ادراری باشد.
حتما بخوانید: ادرار نکردن کودک: علت ها، بهترین درمانهای خانگی و نکات مهم
چگونه می توانیم از عفونت ادراری در کودکان جلوگیری کنیم؟
- پوشک کودک خود را زود به زود تعویض کنید تا از رشد باکتری ها جلوگیری شود.
- برای پیشگیری از عفونت ادراری، به کودکان عادات بهداشتی و صحیح توالت رفتن و حمام کردن را یاد دهید.
- به دختران یاد دهید که دستگاه تناسلی خود را از جلو به عقب بشورند. این امر به جلوگیری از ورود باکتری های مدفوع به مجاری ادراری کمک می کند.
- بچه های خود را تشویق کنید به محض احساس نیاز به دستشویی بروند. این از احتباس ادرار و پر بودن طولانی مدت مثانه جلوگیری میکند.
- دختران باید از قرار گرفتن طولانی مدت در وان خودداری کنند. همچنین نباید از صابون های معطر استفاده کنند. برای بهبود جریان هوا و جلوگیری از رشد باکتری ها، آنها باید لباس زیر پنبه ای و نخی (نه پلاستیکی) بپوشند.
- از بچه های خود بخواهید آب زیادی بنوشند، این به خارج شدن باکتری ها از مجاری ادراری کمک می کند. آب اضافی همچنین از یبوست، که می تواند در مجاری ادراری انسداد ایجاد کند و باعث رشد باکتری ها شود جلوگیری می کند.
درمان عفونت ادراری در کودکان با کمک آنتی بیوتیک
درمان عفونت ادراری در کودکان برای جلوگیری از آسیب کلیه، به درمان سریع با آنتی بیوتیک نیاز دارد. نوع آنتی بیوتیک مورد استفاده و طول مدت درمان، به نوع باکتری های عفونت زا و شدت عفونت بستگی دارد.
رایج ترین آنتی بیوتیک های مورد استفاده در درمان عفونت ادراری کودکان عبارتند از:
- آموکسی سیلین
- آموکسی سیلین و اسید کلاولانیک (کوآموکسی کلاو)
- سفالوسپورین ها
- داکسی سایکلین، اما فقط در کودکان بالای ۸ سال
- نیتروفورانتوئین
چرا بعضی اوقات آنتی بیوتیکها کار نمی کنند؟
علائم عفونت ادراری معمولاً در طی دو تا سه روز پس از شروع درمان با آنتی بیوتیک بهبود می یابد. بسیاری از پزشکان مصرف حداقل سه روز آنتی بیوتیک را تجویز می کنند.
برخی از عفونت های ادراری، پس از درمان آنتی بیوتیکی پاک نمی شوند. هنگامی که یک داروی آنتی بیوتیکی، باکتری های ایجاد کننده عفونت را از بین نمی برد، باکتری ها همچنان تکثیر می یابند.
حتما بخوانید: عفونت ادراری در کودکان: علائم، بهترین درمانهای خانگی و نکات مهم
استفاده بیش از حد یا سوء استفاده از آنتی بیوتیک ها اغلب موجب مقاومت باکتری ها به آن دارو می شود. این می تواند زمانی اتفاق بیفتد که یک نوع آنتی بیوتیک بارها و بارها برای عفونت های ادراری مکرر تجویز شود. به این دلایل، متخصصان به دنبال راه هایی برای درمان عفونت ادراری بدون آنتی بیوتیک هستند.
در ادامه راههای خانگی و گیاهی درمان عفونت ادراری کودکان را آورده ایم.
داروهای گیاهی برای درمان عفونت ادراری
درمان عفونت ادراری بدون آنتی بیوتیک ممکن است یکی از دستاوردهای آینده باشد اما در حال حاضر، موثرترین درمان استاندارد برای عفونت محسوب می شوند. با این حال، یک داروی تجویزی نباید تنها خط دفاع در مقابل باکتری ها باشد.
در کنار درمان استاندارد دارویی، می توانید از داروهای گیاهی و خانگی هم استفاده کنید تا روند بهبودی را تسریع کنید و احتمال ابتلا به عفونتهای مکرر را کاهش دهید.
۱- غذاهای سرشار از ویتامین C مصرف کنید.
ویتامین C ادرار را اسیدی کرده و مثانه را سالم نگه می دارد. بنابراین، خوردن میوه های غنی از ویتامین C یا مصرف مکمل های ویتامین C، پس از مشورت با پزشک، راهی مناسب برای درمان عفونت ادراری در کودکان است.
۲- سیر را به رژیم غذایی اضافه کنید.
طبق یک مطالعه جدید عصاره سیر یک سلاح مؤثر در برابر باکتریهای بیماری زای مرتبط با عفونت ادراری است. بنابراین، حتما سیر را به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید.
۳- از روغن نارگیل استفاده کنید.
از روغن نارگیل برای پخت غذای کودک استفاده کنید. افزودن یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل به غذای کودک، راهی مناسب برای درمان عفونت ادراری است زیرا دفع ادرار را آسانتر می کند. شما همچنین می توانید کمی قبل از ادرار کردن کودک، یک قطره روغن نارگیل در مجرای ادرار او بمالید.
۴- سیب سرکه سیب را امتحان کنید.
سرکه سیب (ACV) یکی از بهترین داروهای خانگی برای درمان عفونت ادراری در کودکان است. این ماده سرشار از پتاسیم است که مانع از رشد و تکثیر باکتری E-coli (اشرشیاکلی) در مجاری ادراری می شود. اسید استیک موجود در سرکه سیب دارای خواص ضد باکتریایی است که باکتری های بد موجود در مجاری ادراری را از بین می برد.
سرکه سیب باید به صورت خوراکی مصرف شود. اگر فرزند شما طعم آن را دوست ندارد، مقداری عسل و آب اضافه کنید و به مدت یک هفته هر روز صبح به او بدهید.
۵- مصرف خیار را فراموش نکنید.
خیار فقط یک میوه ی خوشمزه نیست بلکه راهی آسان برای مقابله با عفونت ادراری است. خیار دارای مواد معدنی قلیایی است که باکتری های موجود در مجاری ادراری را مهار می کند و بصورت طبیعی نیز ادرارآور است. بنابراین از طریق تکرر ادرار، به از بین بردن باکتری ها کمک می کند. خیار همچنین دارای خواص ضد التهابی است که به تسکین التهاب و درد ناشی از عفونت ادراری کمک می کند.
۶- از آناناس استفاده کنید.
آناناس حاوی آنزیمی به نام برملاین است که پروتئین های عامل التهاب را تجزیه می کند. این آنزیم هنگامی که با آنزیم تریپسین (آنزیم ترشح شده از سلولهای لوزالمعده که به هضم پروتئین ها کمک می کند) ترکیب شود، یک روش مؤثر در درمان عفونت ادراری خواهد بود. بنابراین دادن برش های آناناس به عنوان فینگرفود، روشی مناسب و آسان برای درمان عفونت ادراری کودکان است.
۷- روغن کبد ماهی کاد را مصرف کنید.
روغن کبد ماهی کاد یکی دیگر از داروهای درمان عفونت ادراری است زیرا سرشار از ویتامین A و D است. ویتامین D موجود در این روغن باعث تولید پپتیدهای ضد میکروبی کاتلیسیدین در مثانه می شود که به جلوگیری از عفونت کمک می کند و به ویژه در موارد عود بیماری مفید است.
۸- از آب نارگیل بعنوان نوشیدنی استفاده کنید.
نوشیدن آب نارگیل بمدت چند روز می تواند به خلاص شدن از عفونت ادراری کمک کند. این بدین دلیل است که آب نارگیل التهاب ناشی از باکتری های ایجاد کننده ی عفونت را تسکین می دهد.
حتما بخوانید: علائم استرس در کودکان و ۵ ترفند ساده برای درمان آن
۹- از پروبیوتیک ها استفاده کنید.
باکتری های مفیدی که به عنوان پروبیوتیک شناخته می شوند، می توانند به سالم نگه داشتن مجاری ادراری و عاری از باکتری های مضر کمک کنند.
به ویژه گروهی از پروبیوتیک ها به نام لاکتوباسیل ها، ممکن است در درمان و پیشگیری از ابتلا به عفونت ادراری کمک کنند. این پروبیوتیک ها اعمال زیر را انجام می دهند:
- از اتصال باکتری های مضر به سلول های دستگاه ادراری جلوگیری می کند
- پراکسید هیدروژن در ادرار تولید می کنند که یک ضد باکتری قوی است
- pH ادرار را کاهش می دهند که باعث کاهش شرایط مطلوب برای باکتری ها می شود
پروبیوتیک در انواع فرآورده های لبنی از جمله موارد زیر وجود دارد:
- ماست
- کفیر (نوشیدنی تخمیری حاصل از شیر)
- برخی از انواع پنیر
۱۰- زغال اخته را امتحان کنید
زغال اخته ممکن است حاوی ماده ای باشد که مانع از اتصال باکتری ها به دیواره های مجاری ادراری می شود. شما می توانید با مصرف آب زغال اخته، مکمل های زغال اخته یا با خوردن میان وعده های مخصوص زغال اخته خشک، خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید.
چه زمانی باید فرزند خود را نزد پزشک ببرید؟
هنگامی که عفونت ادراری درمان نشود یا بدتر شود، ممکن است متوجه علائم زیر شوید. در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- احساس درد شدید و سوزش هنگام ادرار کردن
- تب کم درجه (زیر ۳۸ درجه ی سانتیگراد)
- تغییر در رنگ و بوی ادرار
- ادرار که به نظر کدر و یا حاوی خون است
عفونت ادراری یک نگرانی عمده برای سلامتی کودکان نیست. با این حال، اگر مدت طولانی ادامه یابد ، می تواند بر کلیه های کودک اثر منفی داشته باشد.
حتما بخوانید: درمان کم خونی در کودکان با تغذیه: بهترین غذاها و مکملها
کودک شما تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. بنابراین، داروهای خانگی فوق را برای درمان عفونت ادراری فرزندتان امتحان کنید. اما اگر موثر واقع نشدند در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
سلام دختر۳ونیم ساله دارم الان حدودا۸.۹ماهه مرتب عفونت ادراری میگیره وادرارشونگه میداره.تاداروش تموم میشه دوباره عفونت میگیره.دکترگفتن بایدتا۷سالگی داروبخوره.خواستم نظرشماهم بدونم
سلام عزیزم ببخشید میشه بگید چه دارویی به بچه تون میدید؟