ادرار نکردن کودک: علت ها، بهترین درمانهای خانگی و نکات مهم

بروز مشکلات ادراری و جراحات در کودکان یک نگرانی برای تمام والدین است.

بیشتر کودکان مثانه های خود را به طور کامل خالی نمی کنند و در نتیجه مقداری ادرار در آن باقی می ماند. احتباس ادرار به دو صورت انجام می شود:

• کودکانی که به سختی به دستشویی می روند و چندین ساعت ادرار خود را نگه می دارند.
• کودکانی که چندین بار به دستشویی می روند اما مثانه ی خود را بطور کامل تخلیه نمی کنند. مثانه ی این کودکان همیشه نیمه پر است.

این تخلیه ناقص منجر به رکود ادرار با التهابات آتی(دیسوریا)، سوزش (اسپاسم، فوریت و تکرر ادرار)، بی اختیاری (نشت ادرار) و عفونت می شود.

حتما بخوانید: ترس کودک از مدفوع: روش ساده رفع مشکل + نکات مهم

ممکن است کودک خردسال نتواند در مورد علائم خود به شما چیزی بگوید، این امر می تواند تصمیم گیری در مورد نیاز فرزندتان را دشوار کند. ممکن است کودکان بزرگتر از بیان علائم خود خجالت بکشند. هنگامی که فرزند شما مشکل ادراری یا آسیب دیدگی دارد، به همه علائم او توجه کنید تا مشخص شود که چه اقداماتی باید انجام شود.

احتباس ادرار چگونه ایجاد می شود؟

احتباس ادرار زمانی اتفاق می افتد که فرد نمی تواند مثانه خود را به طور کامل خالی کند. در این شرایط به جای اینکه همه ادرار از مثانه به میزنای منتقل شود، مقداری از آن در مثانه باقی می ماند. در اینجا دلایل و علائم احتباس ادرار و درمان های موجود را به شما توضیح می دهیم.

احتباس ادرار می تواند یک مشکل کوتاه مدت یا بلند مدت باشد و به طور ناگهانی رخ دهد (حاد) یا به مرور زمان وخیم تر شود (مزمن).

اگر ادرار در مثانه بماند، می تواند منجر به بی اختیاری ادرار (نشت ادرار بین دفعات دستشویی رفتن) و عفونت ادراری شود. در موارد شدید، ادرار می تواند شروع به “ریفلاکس” به سمت کلیه ها کند (برگشت ادرار از مثانه به کلیه) و باعث آسیب طولانی مدت شود. به این شرایط، ریفلاکس ادرار می گویند.

سیستم ادراری چگونه کار می کند؟

مجاری ادراری از قسمت هایی تشکیل شده است که در تولید ادرار نقش دارند. این قسمتها شامل این موارد است: دو کلیه که برای تولید ادرار، خون و آب اضافی بدن را فیلتر (تصفیه) می کنند. دو میزنای یا لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کند. مثانه ای که ادرار را تا زمانی که از بدن خارج شود، در خود نگه می دارد.

برای اینکه ادرار از مثانه خارج شود، باید دو دریچه یا اسفنکتر باز شوند. اسفنکتر دو نوع است: یکی اسفنکتر داخلی که تحت کنترل دستگاه عصبی است، و دیگری اسفنکتر خارجی که به طور ارادی باز و بسته می ‌شود.

حتما بخوانید: عفونت ادراری در نوزادان: علائم، علت ایجاد و بهترین درمانهای خانگی

مشکلاتی که در عضلات این دریچه‌ ها به وجود می‌ آید ممکن است به بی‌ اختیاری ادراری یا نشت ادرار منجر شود. گاهی عضله‌های مثانه و اسفنکتر مثانه آزاد نمی شوند و ادرار به سختی خارج می شود. این باعث عدم تخلیه کامل مثانه یا احتباس ادرار می گردد.

نکات کلی در مورد احتباس ادرار

• احتباس ادرار در کودکان زیاد شایع نیست.
• احتباس ادرار به عنوان میزان ادرار باقی مانده در مثانه تعریف می شود.
• تخمین ظرفیت مثانه برحسب اونس = سن فرد بر حسب سال + ۲
• به یاد داشته باشید که هر اونس ۳۰ میلی لیتر است.
• کاهش دفعات ادرار و کم بودن حجم ادرار، می تواند نشان دهنده ی مسائل دیگری باشد.
• یکی از این مسائل، مشکل کم آبی (دهیدراسیون) بدن است.

برخی از علایم احتباس ادرار در کودکان عبارتنداز:

• نشت ادرار
• جریان ضعیف ادرار
• عدم توانایی در تخلیه ی کامل مثانه
• درد شکم
• توده قابل لمس در شکم (در مثانه یا بالای ناحیه ی شرمگاهی)

علل احتباس ادرار در کودکان

• کودک ممکن است از بدو تولد به مشکلاتی دچار باشد که باعث عدم توانایی او در دفع کامل ادرار می شود. این مشکلات مادرزادی است و ممکن است کمی دیر شناسایی شوند. چنین شرایطی شامل دریچه پیشابراه خلفی می باشد که یک ناهنجاری مادرزادی بوده و ناشی از تکامل غیرطبیعی دستگاه ادراری در دوران جنینی است. انسداد مادرزادی مجرا یکی از ویران کننده ترین ناهنجاری های دستگاه ادراری است.
• این اختلالات مادرزادی انواع مختلف دیگری هم دارند. کودکان ممکن است در نتیجه آسیب دیدگی ناشی از تروما (ضربه) به مجرای ادرار (مانند آسیب به لگن یا آسیب به مجرای ادرار) هم به مشکلات ادراری گرفتار شوند.
• هیپوسپادیاس هم یک نقص مادرزادی و یکی دیگر از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان است که طی آن، خروجی مجرای پیشابراه به جای آنکه در نوک آلت تناسلی نوزاد باشد، در زیر آن قرار گرفته است و اگر درمان نشود، در آینده می تواند مشکلاتی مانند دفع ادرار یا برقراری فعالیت جنسی ایجاد کند.
• ممکن است کودک بصورت ناگهانی تمایلی به ادرار کردن نداشته باشد. این به طور کلی به دلیل شرایط موقتی است که باعث ایجاد درد در هنگام ادرار می شود. درد می تواند در اثر عفونت مخمر واژینال در دختران یا سوزش ناشی از صابون یا شامپوی مورد استفاده ایجاد شود. تقریباً در اکثر این موارد، کودک بدون کمک فرد دیگر ادرار می کند. نگه داشتن مزمن ادرار و عدم آرامش عضلات کف لگن در زمان تخلیه، ممکن است منجر به احتباس ادرار شود. در هنگام داشتن سوزش ادراری یا درد هنگام ادرار کردن، به پزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود عفونت، درمان های لازم صورت گیرد.
• یبوست شدید ممکن است منجر به احتباس ادرار شود.
• سابقه سوء استفاده جنسی نیز با احتباس ادرار همراه است.
• مشکلات ساختاری مجرای ادرار مانند باریک شدن (تنگی) یا انسداد مجرای ادرار هم می تواند به احتباس ادرار منجر شود.
• عضلات ضعیف مثانه و لگن می تواند این مشکل را ایجاد کند.
• احتباس ادرار می تواند در نتیجه ی وجود مشکل در انتقال پیام های عصبی بین مثانه و مغز ایجاد شود.
• عوارض جانبی برخی از داروها از جمله بی حسی می تواند به مشکلات ادراری منجر شود.
• عفونت و سنگ کلیه هم می توانند به بروز این شرایط منجر شوند.

علل دیگر عبارتنداز:

• هیپرمنیزیمی نوزادان
• کاهش حجم مثانه
• کشش مثانه فراتر از ظرفیت طبیعی آن، خواص الاستیک آن را مختل می کند و می تواند مانع تخلیه ادرار شود
• تشکیل توده در لگن
• فرآیندهای التهابی موضعی
• پری آپاندیسیت
• فتق مغبنی (فتق در ناحیه ی کانال اینگوینال یا کشاله ی ران)

حتما بخوانید: ۵ علت اصلی بی اشتهایی و کم اشتهایی نوزاد و روش جدید درمان خانگی آن

عوارض احتباس ادرار چیست؟

• عفونت مجاری ادراری (UTI). هنگامی که ادرار در مثانه می ماند، باکتری ها می توانند در مجاری ادراری رشد کرده و آن را آلوده کنند.
• آسیب مثانه. اگر مثانه خیلی دور یا در فواصل طولانی تخلیه شود، ممکن است ماهیچه به طور دائم آسیب ببینند و توانایی انقباض خود را از دست بدهد.
• بیماری مزمن کلیوی. اگر ادرار به کلیه برگردد، می تواند منجر به آسیب دائمی کلیه، کاهش عملکرد کلیه و بیماری مزمن کلیه شود.

علائم احتباس ادرار چیست؟

• ناراحتی و درد
• مشکل در شروع جریان ادرار
• ضعیف بودن جریان ادرار
• نیاز مکرر به ادرار کردن
• تکرر ادرار
• نشت ادرار
• بروز علائم احتباس حاد مثانه

علائم احتباس مزمن ادرار ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ناراحتی شدید
• درد در قسمت تحتانی شکم
• نیاز فوری اما عدم توانایی در ادرار کردن
• متورم شدن زیر شکم

احتباس ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص با گرفتن سابقه پزشکی دقیق و معاینه کامل فیزیکی آغاز می شود. پزشک ممکن است با ضربه زدن آرام روی قسمت تحتانی شکم، مثانه متورم شده کودک را لمس کند. آزمایش های اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گرفتن نمونه ی ادرار.
• سیستوسکوپی. از سیستوسکوپ (یک لوله ی باریک حاوی لنز) برای مشاهده در داخل مثانه و مجرای ادراری استفاده می شود.
• اشعه ایکس و سی تی اسکن. برای مشاهده ی دقیق یا بررسی انسداد در مجاری ادراری یا مشخص کردن اینکه مثانه در وضعیت طبیعی خود قرار دارد یا خیر.
• تست اورودینامیک یا نوار مثانه. برای اندازه گیری توانایی مثانه در خالی ماندن و شناسایی قسمت های مسدود شده به طور کامل.
• الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله. هنگامی که پزشک مشکوک به مشکل ادرار است، از این تست برای اندازه گیری فعالیت عضلات که به آسیب عصبی مربوط است، استفاده می شود.

مدیریت احتباس ادرار

۱- مثانه را تخلیه کنید!

• اگر فکر می کنید که علت ایجاد کننده ی احتباس ادرار، موقت است (مانند یبوست) ، بنابراین سعی کنید برای تخلیه ی کامل مثانه، کمی صبور باشید و تمرین کنید.
• اگر از علت ایجاد کننده ی این شرایط اطلاع ندارید یا حدس می زنید بخاطر مشکلات عصبی است، از سوند فولی استفاده کنید.
• ممکن است به کودکان مبتلا به عفونت مجاری ادراری، توصیه شود که در حمام آب گرم قرار بگیرند تا بتوانند ادرار کنند. آب گرم یا قرار گرفتن در تماس با آب، موجب دفع بهتر ادرار می شود.

۲- از عدم وجود عفونت (UTI) اطمینان حاصل کنید!

• عفونت مجاری ادراری یک دلیل شایع احتباس ادرار است، پس آزمایشات لازم را انجام دهید.
• در صورت تشخیص وجود عفونت، از علایم دیگر غافل نشوید.

حتما بخوانید: پاسخ به سوال رایج مادران “چیکار کنم نوزادم چاق بشه”

۳- نوار مثانه یا تست ارودینامیک انجام دهید!

• بیشترین نگرانی افراد مبتلا به احتباس ادرار این است که مشکلی در اعصاب (بیماری های عصبی) یا نخاع آنها وجود داشته باشد.
• از تست ارودینامیک برای بررسی عملکرد ذخیره ای و تخلیه ای مثانه و مجرا از نظر عصبی و عضلانی استفاده می شود.

---

زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!

---