عفونت ادراری ( یا UTI، مخفف Urinary tract infection) یکی از شایع ترین عفونت های کودکان است. این وضعیت کودک را ناراحت می کند، والدین را نگران می کند و ممکن است باعث آسیب دائمی کلیه شود. احتمال وقوع اولین عفونت ادراری در دختران و پسران، در اولین سال زندگی بیشتر است و پس از آن بطور قابل توجهی کاهش می یابد.
برای کودکان زیر ۲ ماه، عفونت ادراری ممکن است با تب همراه باشد. با دیده شدن تب در کودکان، همیشه باید احتمال وجود عفونت ادراری در نظر گرفته شود.
کلیاتی در مورد عفونت ادراری (UTI)
عفونت ادراری در کودکان یک بیماری نسبتاً شایع است. باکتری هایی که وارد مجرای ادرار می شوند، معمولاً از طریق ادرار کردن بیرون می روند. اما هنگامی که باکتری ها از مجاری ادراری خارج نمی شوند، ممکن است در آنجا رشد کنند. این باعث عفونت می شود.
مجاری ادراری از قسمت هایی تشکیل شده است که در تولید ادرار نقش دارند. این قسمتها شامل موارد زیر است:
- دو کلیه که برای تولید ادرار، خون و آب اضافی بدن را فیلتر (تصفیه) می کنند
- دو میزنای یا لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کند
- مثانه ای که ادرار را تا زمانی که از بدن خارج شود، در خود نگه می دارد
- مجرای ادراری (میز راه) یا لوله ای که ادرار را از مثانه به قسمت بیرونی بدن خالی می کند
هنگام ورود باکتریها به مجاری ادراری و عبور از میزراه، ممکن است کودک شما دچار عفونت ادراری شود. دو نوع عفونت ادراری که به احتمال زیاد کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد عفونت مثانه و عفونت کلیه است.
حتما بخوانید: پاسخ به سوال رایج مادران “چیکار کنم نوزادم چاق بشه”
به عفونت مثانه، سیستیت یا التهاب مثانه گفته می شود. وقتی عفونت از مثانه به کلیه ها می رود، به آن پیلونونفریت می گویند. هر دوی این عفونت ها، با استفاده از آنتی بیوتیک قابل درمانند. در صورت عدم درمان و بی توجهی، عفونت کلیه می تواند منجر به عوارض جدی تر سلامتی شود.
آیا عفونت ادراری برای نوزادان و کودکان نوپا خطرناک است؟
در حقیقت بله. درمان عفونت ادراری معمولاً آسان است، اما اگر درمان نشود، می تواند باعث آسیب دائمی کلیه و حتی نارسایی کلیه شود.
پزشکان می گویند که احتمال ایجاد آسیب جدی در کودکان زیر ۲ سال، بیشتر از کودکان بزرگتر است. بنابراین مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و به دنبال درمان باشید. اگر فکر می کنید که فرندتان به این بیماری مبتلا شده است، با پزشک خود تماس بگیرید.
چه عواملی می توانند منجر به بروز عفونت ادراری در نوزادان و کودکان نوپا شود؟
عللی که می تواند موجب بروز عفونت ادراری شود یا احتمال وقوع آن را افزایش دهد عبارتنداز:
- خالی نشدن کامل مثانه
- نگه داشتن طولانی ادرار
- یبوست
- بهداشت ضعیف (مانند شستن از عقب به جلو در دخترها)
- نشستن روی پوشک کثیف یا لباس زیر مرطوب
- شلوار تنگ
- لباس زیرهای نامناسب
- صابون ها و مواد شوینده ای که می توانند دستگاه تناسلی و مجرای ادرار را تحریک کنند
- غذاها یا نوشیدنی هایی که باعث تحریک مثانه می شوند از جمله شکلات، برخی ادویه جات و نوشیدنی های کافئین دار
- انسداد ادراری
- شرایطی به نام ریفلاکس ادراری یا واشاریدگی ادرار، که در آن ادرار از مثانه به کلیه ها (یا حالب) برگردانده می شود. VUR در ۳۰ تا ۴۰ درصد از نوزادان و کودکان خردسالی که مبتلا به عفونت ادراری هستند، وجود دارد.
- سابقه خانوادگی عفونت ادراری
علائم عفونت ادراری در نوزادان
نوزادان و کودکان خردسال نمی توانند از ناراحتی خود بگویند و شما هم ممکن است متوجه آن نشوید. علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان خردسال می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب (بدون دلیل مشخص)
- تحریک پذیری
- تغذیه ضعیف
- استفراغ
- خستگی و بیحالی زیاد
- وزن گیری ضعیف
- زردی در نوزادان تازه متولد شده که بیش از ۲ هفته ادامه دارد
علائم عفونت جدی تر در نوزادان و کودکان
گاهی اوقات یک عفونت ادراری ساده در نوزادان یا کودکان ممکن است جدی شود و کلیه ها را درگیر کند، یا اینکه عفونت در جریان خون پخش شود. در صورت بروز این اتفاق، فوراً به پزشک خانواده یا مراکز پزشکی مراجعه کنید. علائم عفونت شدید، شامل موارد زیر است:
- تب شدید
- امتناع از شیرخوردن
- درد شکم
- استفراغ مکرر
- لرزیدن
- خواب آلودگی
عفونت ادراری چگونه در نوزادان و کودکان تشخیص داده می شود؟
پزشک برای تشخیص عفونت ادراری اقدامات زیر را انجام می دهد:
- در مورد علائم نوزاد یا کودک نوپا سؤال می کند.
- کودک خود را از نظر جسمی معاینه می کند.
- احتمالاً در مورد سابقه خانوادگی عفونت ادراری سؤال می کند (عفونت ادراری می تواند ارثی باشد).
- نمونه ادرار می گیرد.
در بعضی موارد، پزشک ممکن است آزمایشات اضافی دیگری هم انجام دهد.
حتما بخوانید: علائم دیابت در کودکان: روشهای پیشگیری و نکات مهم
سایر تست های عفونت ادراری
علاوه بر گرفتن نمونه ادرار، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را توصیه کند. او این کار را برای بررسی مواردی مانند انسداد یا رفلاکس ادرار انجام می دهد.
آزمایشاتی که پزشک کودک شما ممکن است توصیه کند شامل موارد زیر است:
- سونوگرافی، که از امواج صوتی استفاده می کند تا تصویری از کلیه ها و مثانه را نشان دهد.
- سیستواورتروگرام (VCUG)، که برای تصویر برداری از مجاری ادرار، از پرتو ایکس استفاده می شود.
آیا راهی برای جلوگیری از عفونت ادراری وجود دارد؟
بعضی از کودکان ممکن است فقط مستعد ابتلا به عفونت ادراری باشند، اما در اینجا مواردی وجود دارد که می توانید انجام دهید تا خطر عفونت کودک به حداقل برسد.
- نوشیدن مایعات زیاد: مطمئن شوید که کودک مایعات زیادی دریافت می کند. مایعات همچنین به جلوگیری از یبوست که احتمال عفونت ادراری را بیشتر می کند، کمک می کنند. نوشیدن بیشتر آب و مایعات، باعث می شود کودک شما مرتباً ادرار کند و باکتری های مجاری ادراری را بیرون بیاورد. (ادرار کردن هر سه ساعت یکبار توصیه می شود)
- تغذیه با شیرمادر: در صورت امکان، تا ۷ ماهگی به کودک خود شیر دهید. برخی از مطالعات نشان داده اند که شیردهی طولانی مدت ممکن است کودک را در برابر عفونت ادراری محافظت کند. این مزایا، حتی پس از شیر گرفتن کودک، تا دو سال همچنان باقی می ماند.
- مصرف غذاهای پر فیبر: اگر کودک شما مصرف مواد جامد را شروع کرده است، برای جلوگیری از یبوست (که یکی از علل عفونت ادراری است) از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید. همین مورد در مورد کودکان نو پا نیز صادق است.
- استفاده از صابون های مناسب: اگر فرزند یا کودک نوپای شما دختر است، از صابون های ملایم و باکیفیت استفاده کنید (استفاده از صابون های قوی، می تواند دستگاه تناسلی او را تحریک کند).
- رعایت بهداشت: هنگام تعویض پوشک کودک، او را از جلو به عقب پاک کنید تا باکتری های موجود در آن منطقه به حداقل برسد. اگر فرزند شما خود به توالت می رود، به او بیاموزید که خودش این کار را انجام دهد.
- خالی کردن مثانه بطور کامل: اگر کودک شما خود به توالت می رود، به او یاد دهید قبل از خارج شدن از آنجا، مثانه خود را کاملاً خالی کند. (ادراری که مدت طولانی در مثانه بماند می تواند باکتری ها را جمع کند و احتمال عفونت را بیشتر می کند.)
- مصرف آب زغال اخته: مقدار کمی آب زغال اخته به کودک خود پیشنهاد دهید. برخی از مطالعات نشان می دهد که این روش درمانی خانگی ممکن است به جلوگیری از تکرار عفونت ادراری کمک کند. با این حال، هیچ مدرک معتبری در مورد پیشگیری آب زغال اخته از عفونت ادراری وجود ندارد.
به خاطر داشته باشید نوزادان زیر یک سال نباید آب میوه بنوشند و کودکان نوپای ۱ تا ۳ ساله هم باید از مصرف آبمیوه بیش از ۱۰۰گرم در روز خودداری کنند. همچنین هرگز به جای آنتی بیوتیک های تجویز شده، از آب زغال اخته و سایر داروهای خانگی استفاده نکنید.
حتما بخوانید: عرق نعناع برای نوزاد: خواص و مضرات و همه نکات مهم
درمان عفونت ادراری
معمولا قبل از آمدن نتایج کشت ادرار، پزشک احتمالاً آنتی بیوتیک ها را برای از بین بردن باکتری های ایجاد کننده عفونت تجویز می کند. سعی کنید هیچ دوزی را فراموش نکنید و مطمئن شوید کودک شما تمام داروهای تجویز شده را مصرف می کند. آنها احتمالاً در طی ۴۸ ساعت از شروع مصرف دارو، احساس بهتری خواهند داشت. با این حال با دیدن کاهش علایم بیماری، مصرف داروها را متوقف نکنید. از بین رفتن علایم، نشاندهنده ی از بین رفتن کامل عفونت نیست، پس دوره ی مصرف آنتی بیوتیک باید کامل شود.
روش های دیگری که می توانند به از بین رفتن عفونت کمک کنند عبارتنداز:
- از مایعات زیادی استفاده کنید تا عفونت پاک شود.
- اگر ادرار کودک دردناک است، یا تب بالاتر از ۳۸٫۵ درجه سانتیگراد (۱۰۱ درجه فارنهایت) دارد، مطابق دستور پزشک به کودک خود استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید.
- دو روز پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک، کودک خود را نزد پزشک ببرید تا از نتایج کشت ادرار مطلع شوید و مطمئن شوید که آنتی بیوتیک ها به درستی عمل می کنند. پزشک شما ممکن است بخواهد ادرار فرزند شما را پس از دو هفته دوباره بررسی کند.
اگر فرزند شما کمر درد دارد یا خیلی مریض است، سریعاً او را نزد پزشک ببرید. همچنین اگر تب یا ادرار دردناک آنها بیش از ۴۸ ساعت پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک ها ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید.
حتما بخوانید: ۵ تا از بهترین و مقوی ترین غذاها برای نوزادان ۱ تا ۶ ماهه به تفکیک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما تب و لرز زیاد و کمر درد یا سوزش ادرار دارد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین در موارد زیر هم مراجعه به پزشک ضروری است:
- بوی بد، خونی شدن و یا تغییر رنگ ادرار
- کمردرد یا درد شکم (به خصوص در زیر ناف)
- تب بیش از ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳۸٫۳ درجه سانتیگراد) در کودکان یا ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) در نوزادان
اگر کودک شیرخوار شما تب دارد، شیر نمی خورد، به طور مکرر استفراغ می کند یا بطور غیرعادی تحریک پذیر است با پزشک تماس بگیرید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
