شیردهی روشی طبیعی برای تغذیه نوزادان است. شیر مادر حاوی ترکیبات بسیاری است که از کودک در برابر عفونت ها و التهابات محافظت می نماید و به بهبود سیستم ایمنی کودک و میکروبیوم سالم روده کمک می کند.
شیر مادر مایعی است که ترکیب آن در طول دوره شیردهی و بین دفعات تغذیه متغیر است. همچنین این ترکیب ممکن است بین مادران مختلف کمی متفاوت باشد. علاوه بر این، ترکیب شیر برای نوزادان نارس و رسیده با هم یکسان نیست.
آیا شیر مادر انواع مختلفی دارد؟
بله. بسته به مرحله شیردهی، شیر مادر انواع مختلفی دارد. شیر مادر به طور مداوم و حتی در هر بار شیردهی در حال تغییر است. میزان اشتها و تشنگی شیرخوار می تواند درجات مختلفی داشته باشد، بنابراین شیر مادر برای تامین نیازهای کودک در هر زمان می تواند متفاوت باشد. ترکیب شیر مادر بسته به زمان روز و همچنین بین مادران متفاوت است. در این مطلب ترکیبات مختلف شیر مادر آورده شده است.
شیر مادر از چه چیزی ساخته شده است؟
شیر مادر دارای ترکیبات فعال زیستی مختلف است. این ترکیبات به پیشرفت دستگاه گوارش، سیستم ایمنی و مغز کودک شما کمک می کنند.
مطالعات نشان می دهد که شیر مادر در کاهش خطر ابتلا به بیماری های متابولیک آتی در زندگی کمک می کند. این بیماری ها شامل چاقی و دیابت نوع ۲ است.
۱- آب
حدود ۹۰ درصد شیر مادر از آب تشکیل شده است و ۴ درصد دیگر آن را نیز می توان در این آب یافت. بدن انسان تقریباً در هر کاری که انجام می دهد و برای هر عملکردی، به آب احتیاج دارد. آب موجود در شیر، کودک را هیدراته نگه می دارد و به تنظیم دمای بدن، روان کردن حرکت مفاصل و محافظت از اندام ها کمک می کند.
۲- کربوهیدرات
کربوهیدراتها منبع انرژی شماره یک بدن هستند. کربوهیدرات اصلی موجود در شیر مادر، قند شیر یا همان لاکتوز است.
شیر مادر در مقایسه با شیر گاو، لاکتوز بسیار بیشتری دارد. لاکتوز نه تنها منبع اصلی انرژی برای رشد و نمو کودک را فراهم می کند بلکه با رشد بیشتر مغز نیز مرتبط است.
سایر کربوهیدراتهای موجود در شیر مادر مانند الیگوساکاریدها برای تقویت باکتریهای سالم در روده مورد نیاز هستند. این باکتری ها برای محافظت از سیستم گوارش و مبارزه با اسهال نوزادان بسیار مفید هستند.
۳- سلولهای زنده
میلیون ها سلول زنده در شیر مادر موجود است. اینها شامل گلبولهای سفید خون و همچنین سلولهای بنیادی تقویت کننده سیستم ایمنی هستند که ممکن است به پیشرفت و ترمیم اعضای بدن کمک کنند. یک شیر خوار در اوایل دوران شیردهی، می تواند روزانه ۱۰۱۲ گلبول سفید را از طریق شیر مادر مصرف کند!
۴- لیپیدها (چربی ها)
لیپیدها فقط حدود ۴ درصد از شیر مادر را تشکیل می دهند، اما ۵۰ درصد کالری هایی که کودک شما از طریق شیرتان دریافت می کند را نیز تأمین می کنند.
چربی ها منبع اصلی انرژی، کلسترول و اسیدهای چرب ضروری مانند DHA هستند. آنها برای رشد مغز، سیستم عصبی و بینایی کودک شما ضروری می باشند.
حتما بخوانید: چه مقدار شیر برای نوزاد کافی ست؟ از کجا بفهمیم کی شیر بدهیم؟
لیپیدها همچنین مسئول وزن گیری کودک در سن رشد هستند. شیر مادر باید حاوی تمام لیپیدهای مورد نیاز کودک باشد. اگر شما رژیم غذایی گیاهخواری دارید، بهتر است درمورد مصرف مکمل های DHA با پزشک خود مشورت کنید.
۵- پروتئین ها
بیش از ۱۰۰۰ پروتئین که به رشد و نمو کودک کمک می کند، سیستم ایمنی بدن او را فعال می کند، سلول های عصبی مغز را توسعه و محافظت می کند، در شیر مادر وجود دارد.
تمام پروتئین شیر مادر از اسیدهای آمینه تشکیل شده است. بیش از ۲۰ مورد از این ترکیبات در شیر شما وجود دارد. بعضی از آنها ازجمله نوکلئوتیدها در شب افزایش می یابند و دانشمندان فکر می کنند ممکن است باعث خواب شوند.
یکی از پروتئین های بسیار مهم در شیر مادر، لاکتوفرین است. لاکتوفرین آهن را در بدن کودک جابجا می کنند و همچنین به محافظت از روده های نوزاد در برابر عفونت ها کمک می کند.
۶- آنتی بادی ها
آنتی بادی ها به عنوان ایمونوگلوبولین ها هم شناخته می شوند. پنج شکل اساسی آنتی بادی وجود دارد و همه آنها را می توان در شیر مادر یافت.
شیر مادر مانند اولین واکسن کودک است. این ماده حاوی آنتی بادی هایی است که با باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها مبارزه می کند. خواص ایمنی موجود در شیر مادر همچنین می تواند کودک شما را از سرماخوردگی، عفونت گوش، استفراغ، اسهال و سایر عفونت های خطرناکی که بر نوزادان و کودکان تأثیر می گذارد، محافظت کند.
حتما بخوانید: اطلاعات بسیارمهم درباره زن شیرده و اشتباهات رایج مادران در این دوره
آنتی بادی های موجود در شیر مادر، برای کودکان نارس اهمیت بیشتری دارد.
۷- هورمون ها
شیر مادر حاوی مقدار زیادی هورمون است. این مواد شیمیایی برای اطمینان از عملکرد صحیح بدن، پیام ها را بین بافت ها و اندام ها ارسال می کنند. بعضی از آنها به تنظیم میزان اشتها و خواب کودک کمک می کنند و حتی به پیوند بهتر بین مادر و فرزند کمک می کنند.
هورمونهای موجود در شیر مادر شامل پرولاکتین، هورمونهای تیروئید، هورمون های رشد، آرامش بخش ها، اندورفین، اریتروپوئیتین، کورتیزول، لپتین، استروژن، پروژسترون و … هستند. دانشمندان هنوز در حال مطالعه برروی هورمون های موجود در شیرمادر و عملکرد آنها در بدن هستند.
۸- آنزیم ها
بیش از ۴۰ آنزیم در شیر مادر وجود دارد. آنزیم ها کاتالیزهایی هستند که واکنش های شیمیایی را در بدن سرعت می بخشند.
آنزیمهای مهمی در شیر مادر وجود دارد. بعضی از آنزیم ها با تجزیه ی چربی ها یا پروتئین ها به هضم غذا کمک می کنند و برخی دیگر کودک را از میکروب ها و بیماری ها محافظت می کنند.
۹- ویتامین ها و مواد معدنی
ویتامین ها و مواد معدنی، مواد مغذی ای هستند که از رشد سالم و عملکرد اندامها پشتیبانی می کنند و همچنین به ساخت دندان ها و استخوان های کودک کمک می کنند.
ویتامین ها به حفظ سلامت استخوان ها، چشم ها و پوست کمک می کنند. آنها همچنین به جلوگیری از بیماری هایی مانند کمبود ویتامین سی و نرمی استخوان کمک می کنند. شیر مادر حاوی ویتامین هایی است که برای رشد کودک شما در سن رشد لازم است.
حتما بخوانید: خوش طعم شدن شیرمادر آیا ممکن است؟ ۳ راه حل اصولی متخصصان
شیر مادر سرشار از مواد معدنی است. برخی از مواد معدنی موجود در شیر مادر شامل آهن، روی، کلسیم، سدیم، کلرید، منیزیم و سلنیوم است.
مواد معدنی مانند ویتامین ها برای رشد و نمو سالم لازم هستند. آنها به تقویت استخوان ها، تولید گلبولهای قرمز برای انتقال اکسیژن از طریق بدن و عملکرد صحیح عضلات و اعصاب کمک می کنند.
سایر ترکیبات موجود در شیر مادر
- بیش از ۲۰۰ قند پیچیده بنام الیگوساکاریدها در شیرمادر وجود دارد که به عنوان پروبیوتیک عمل می کنند. پروبیوتیک ها باکتری های مفید روده هستند. آنها همچنین از ورود عفونت به جریان خون جلوگیری می کنند و خطر التهاب مغز را کاهش می دهند.
- شیر مادر حاوی فاکتورهای رشدی ست که از رشد و نمو سالم حمایت می کنند. این فاکتورها قسمتهای زیادی از بدن کودک، از جمله روده، عروق خونی، سیستم عصبی و غدد که عامل ترشح هورمون ها هستند را تحت تاثیر قرار می دهند.
- ممکن است شما درمورد اسیدهای چرب زنجیره بلند چیزهایی شنیده باشید زیرا آنها نقش مهمی در ساختن سیستم عصبی کودک دارند و همچنین به رشد سالم مغز و چشم کمک می کنند. در شیر مادر این اسیدهای چرب نیز وجود دارند!
- ۱۴۰۰ میکرو RNA در شیر مادر وجود دارد که به نظر می رسد بیان ژن را تنظیم می کنند و همچنین به جلوگیری از پیشرفت بیماری یا متوقف شدن آن کمک می کنند، از سیستم ایمنی کودک پشتیبانی می کنند و در ترمیم مجدد پستان نقش دارند.
این لیست فقط برخی از مواد تشکیل دهنده موجود در شیر مادر را شامل می شود. دانشمندان هر روز اطلاعات بیشتری را کشف می کنند. نکته ی قابل توجه این است که میزان این ترکیبات بسته به سن و نیاز کودک شما به مرور زمان می تواند در نوسان باشد.
شیر مادر استریل نیست…
شیر مادر استریل نیست بلکه حاوی جامعه میکروبی خاص خود است. این به احتمال زیاد به شکل گیری رشد میکروبیوم روده شیرخوار کمک می کند. الیگوساکاریدها همچنین ممکن است در ترکیب جامعه باکتریایی شیر مادر تأثیر گذار باشند.
حتما بخوانید: نگرفتن سینه مادر برای شیر توسط نوزاد: علت و روشهای ساده درمان
شیر مادر و شیرخشک
دانشمندان تاکنون دریافته اند که شیر مادر حاوی بیش از ۲۰۰ ماده مختلف است.
این موضوع تولید شیرخشک های استاندارد را برای تولید کنندگان شیرخشک دشوار می کند. چون شیر مادر حاوی ترکیبات بسیار متنوعی ست که هر کدام وظیفه ی مختلفی به عهده دارند. اگرچه شیرخشک جایگزین بی خطر و قابل قبول برای شیر مادر است اما هیچگاه با آن برابری نمی کند. بنابراین می توان گفت تولید شیرخشک با فرمول مشابه شیرمادر (که همواره در حال تغییر هم هست) تقریبا غیرممکن است.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
