فرقی نمی کند بچه ها در چه سن و سالی یادگیری موسیقی را شروع کنند؛ در هر صورت قدم گذاشتن در این مسیر بسیار با ارزش است. نکته مهمی که این وسط وجود دارد نوع و روش مورد استفاده برای آموزش موسیقی است. فرقی ندارد کودک بخواهد ساز زدن را یاد بگیرد یا آواز خواندن؛ به هر حال انتخاب روشهای مناسب آموزش موسیقی به کودکان، تغییر شگرفی در زندگی آنها ایجاد می کند. ما اینجا هستیم تا شما را با بهترین روشهای آموزش موسیقی به بچه ها آشنا کنیم.
12 نکته طلایی برای آموزش موسیقی به کودکان
آموزش موسیقی به کودکان چه به صورت حضوری باشد و چه آنلاین، نیاز به رعایت نکاتی دارد که توجه به آنها بسیار مهم است. این نکات را در کار آموزشتان لحاظ کنید:
1- جلسات آموزش را کوتاه و جذاب نگه دارید
بچه ها معروفند به اینکه نمی توانند برای مدت زمان طولانی روی یک چیز متمرکز بمانند و خیلی زود حوصله شان سر می رود. پس باید مدت زمان هر جلسه آموزش را متناسب با سن کودک در نظر بگیرید. بیشتر بچه های کم سن و سال و کوچک فقط می توانند 30 تا 45 دقیقه تحمل کنند و بعد از آن خسته می شوند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
سعی کنید در این مدت با انجام فعالیتهای جذاب و سرگرم کننده که محتوای آموزشیتان در آنها گنجانده شده توجه کودک را به خودتان معطوف نگه دارید. هر زمان که حواس کودک از شما پرت شد هم یک کار جدید و جالب توجه دیگر انجام بدهید.
2- به موضوعات جالب تکیه کنید
یکی از راههای بسیار خوب برای هیجان زده کردن بچه ها این است که محتوای مورد نظرتان را با استفاده از موضوعات جالب و مورد علاقه او آموزش بدهید. مثلا به فصلی که در آن هستید توجه کنید یا اگر هنرآموزتان به فیلم و سریال خاصی علاقه دارد طرح درستان را بر اساس آنها شکل بدهید. کلاس شما باید جاذبه هایی داشته باشد که کودک را به سمت خودش بکشاند.
3- آهنگهایی که کودک دوستشان دارد را استفاده کنید
با اینکه موسیقی کلاسیک به نوعی پایه و اساس آموزش موسیقی به حساب می آید، اما این سبک موسیقی به گوش خیلی از بچه ها ناآشنا است. شما باید زمینه ای ایجاد کنید تا هنرآموز بتواند با موسیقی ارتباط برقرار کند. می توانید کار آموزش را به جای موسیقی کلاسیک با آهنگهای دیزنی یا یکی از آهنگهای مورد علاقه کودک شروع کنید.
4- کودک را به تعامل داشتن تشویق کنید
فعالیتهای گروهی یکی از راههای عالی برای تشویق و ترویج کار گروهی و ارتباط موثر است. با اینکه می توان موسیقی را به تنهایی نواخت یا خواند، اما اکثر قریب به اتفاق سبکهای مختلف موسیقی به صورت گروهی اجرا می شوند، یعنی یا به صورت ارکستر یا به صورت یک بند. شما می توانید با اختصاص دادن فعالیتهای گروهی روحیه تیمی و کار گروهی را در کودکان تقویت کنید.
همچنین بخوانید : بهترین ساز برای شروع یادگیری موسیقی کودکان
5- رقابت دوستانه ایجاد کنید
بچه ها عاشق بازی کردن هستند، مخصوصا اگر پای جایزه هم در میان باشد! می توانید مبانی تئوری موسیقی را از طریق بازی و سرگرمی به هنرآموزان یاد بدهید. برای ایجاد یک رقابت سالم و دوستانه، اعضای کلاس را به دو دسته تقسیم کنید و بینشان مسابقه بگذارید.
6- همیشه مثبت و مشتاق باشید
آموزش موسیقی به بچه ها باید سبک و سرگرم کننده باشد. شما نباید خیلی سختگیر باشید یا بیش از حد درگیر روند آموزش شوید. به جای اینکارها اجازه بدهید نگرش مثبت و خوشبینانه شما روی بچه ها هم اثر مثبت بگذارد. بهترین راه برای به وجد و هیجان آوردن هنرآموزان این است که هیجان و شور و شعف خودتان را به آنها نشان بدهید.
7- ریتم (Rhythm) و متر (Metre) را آموزش بدهید
تئوری موسیقی فقط شامل یادگیری علامتها و ارتباطشان با صداها و زیر و بمی (pitch) نیست، بلکه یادگیری ضرب (beat) و ریتم را هم در برمیگیرد. به گروههای اصوات که با تکرارشان ضرب آهنگ یک قطعه موسیقی را می سازند متر گفته می شود. متر در موسیقی انواع مختلفی دارد که در ادامه آنها را بررسی می کنیم:
- متر ساده (Simple Metre) و مرکب (Compound Metre): متر می تواند ساده یا مرکب باشد. در متر ساده در هر ضرب دو نت وجود دارد (گروههای دوتایی) اما در متر مرکب، هر ضرب را می توان به گروههای سه تایی نت تقسیم کرد.
- متر لنگ یا مختلط (Odd Metre): در این نوع متر ضرب های ساده و مرکب با هم ترکیب می شوند.
آموزش کامل نوت موسیقی به کودک با این مطلب در 1 ساعت!
8- گام (Scale) و سرکلید (Key Signature) را آموزش بدهید
به جز مواردی که گفته شد، چیزهای دیگری مثل گام و سرکلید هم هستند که باید آنها را به هنرآموزانتان یاد بدهید. سرکلید روی خط حامل (staff) دقیقا بعد از علامت هر کلید می آید و به مجموعه ای از علامتهای موسیقی (شامل علامت دیز (♯)، بِمُل (♭) و بکار (♮)) گفته می شود که نشان می دهند هر نت باید به چه صورتی نواخته شود. سرکلید به نوازنده می گوید که در هر قطعه موسیقی به هر نت چه دیز یا بملی متصل شده؛ به این ترتیب کار آهنگساز راحتتر می شود. سرکلیدها انواع مختلفی دارند و به گامی که در آن تنظیم می شوند بستگی دارند.
گام نیز به مجموعه ای از چند نت پشت سر هم و پی در پی گفته می شود که با فاصله های حساب شده از هم نواخته می شوند. فاصله بین نت اول یک گام تا نت آخر آن دوازده نیم پرده یا یک اکتاو (octave) است.
گام انواع مختلفی دارد:
- گام بزرگ یا ماژور (Major Scale): گام ماژور شامل نتهایی می شود که یک اکتاو کامل را تشکیل می دهند. یک گام شامل دو پرده کامل، یک نیم پرده، سپس سه پرده کامل دیگر و در نهایت یک نیم پرده است.
- گام کوچک یا مینور (Minor Scale): گام مینور با گام ماژور کمی تفاوت دارد. گام مینور با یک پرده کامل شروع می شود، بعد یک نیم پرده، سپس دو پرده کامل، یک نیم پرده و در نهایت با دو پرده کامل به پایان می رسد.
- درجات گام (Scale Degrees): در مبحث گام اصطلاحات زیادی برای یادگیری وجود دارد. در گامها به هر نت یک درجه یا Degree گفته می شود. به نت های اول و آخر هر گام نیز پایه یا تونیک (tonic) می گویند. دو نت دیگر هم در گام وجود دارند که مهم هستند: نت یا همان درجه پنجم هر گام که به آن نمایان یا دومینانت (dominant) و نت یا درجه چهارم هر گام که به آن ساب دومینانت (subdominant) می گویند.
- محاسبه سرکلیدها: در موسیقی 30 سرکلید مختلف وجود دارد که حفظ کردن تک تکشان کار راحتی نیست. نوازنده های حرفه ای تر می توانند فقط 7 تا از سرکلیدها را به خاطر بسپارند و بعد مقادیر لازم را با توجه به دیز و بملی در تغییرات خاص، کم و زیاد کنند.
حتما در کنار این مطلب ببینید: 11 فایده اصلی یادگیری موسیقی برای کودکان و 7 ترفند
9- فواصل (Intervals) را آموزش بدهید
فاصله زمانی یا Interval یکی دیگر از مباحث مهم تئوری موسیقی است که هنرجوها حتما باید آن را یاد بگیرند. هم در بحث ملودی و هم در زمینه هارمونی باید درک درستی از فاصله داشت. فاصله یا اینتروال به میزان دوری یا نزدیکی (یا همان زیر و بمی) دو نت از همدیگر گفته می شود.
- فواصل کلی یا عمومی (Generic Intervals): فواصل کلی نشان دهنده فاصله بین دو نت روی خط حامل بدون توجه به هر نوع علامت عَرَضی (accidental) هستند. فواصل می توانند هم اول قرار بگیرند؛ یعنی در همان خط یا فضا باشند و هم اینکه در جایگاه دوم، سوم یا غیره باشند که نشان دهنده فاصله آنها روی خطوط حامل است.
- فواصل خاص (Specific Intervals): فاصله خاص فواصل پیچیده بین نتها و از جمله نیم پرده ها را نشان می دهند.
- نوشتن فواصل: برای نوشتن فواصل، نوازنده ها اول با یک فاصله کامل شروع می کنند و بعد مقدار نیم پرده هایی که ظاهر می شوند را هم مشخص می کنند. وقتی نوازنده مقدار عَرَضی را مقایسه و اضافه کرد، پیدا کردن فاصله دقیق در قطعه موسیقی کار خیلی راحتی خواهد شد.
- معکوس کردن فاصله: فواصل را می توان وارونه یا معکوس هم کرد. وارونگی فاصله زمانی اتفاق می افتد که پایین ترین نت یک اکتاو کامل به سمت بالا منتقل می شود.
10- آکوردهای پایه (Basic Chords) را آموزش بدهید
آکورد (Chord) یکی دیگر از مفاهیم مهم در تئوری موسیقی است و چند نوع مختلف دارد که هنرجوها باید یادشان بگیرند.
- آکورد پایه یا اصلی (Basic Chords): آکورد اصلی ترکیبی از سه یا چند نت جداگانه است که همزمان با هم نواخته می شوند. همه آکوردهای پایه یک نت واحد و اصلی دارند که به پایه آکورد (root) معروف است.
- معکوس سوم (Triad Inversion): معکوس سوم صداییست که با گرفتن پایین ترین نت آکورد و حرکت دادن آن یک اکتاو کامل به بالا و تبدیل کردنش به بالاترین نت ساخته می شود. اگر پایین ترین نتی که معکوس می شود اولین نت آکورد باشد، به آن معکوس اول (first inversion) گفته می شود.
- آکورد هفتم (Seventh Chords): آکورد هفتم نوع خاصی از آکورد خاص است که از یک آکورد سه صدایی با یک نت اضافه تشکیل شده که نسبت به پایه آکورد، دارای فاصله هفتم است.
11- آکوردهای دیاتونیک (Diatonic Chords) را آموزش بدهید
با اینکه آکوردهای دیاتونیک اسمشان کمی پیچیده است اما مفهوم سختی ندارند. آکوردهای دیاتونیک به آکوردهایی گفته می شود که همگی آنها از یک کلید موسیقی ساخته می شوند. به بیان دیگر می شود آنها را به عنوان آکوردهایی در نظر گرفت که DNA مشابهی دارند.
- آکوردهای دیاتونیک سه صدایی (Diatonic Triads): در تئوری موسیقی، این آکوردها، آکوردهای سه صدایی هستند که از نتهایی تشکیل می شوند که در گامهای ماژور و مینور حاصل می شوند.
- آکوردهای هفتم دیاتونیک (Diatonic Seventh Chords): هم گام ماژور و هم گام مینور دارای آکوردهای هفتم دیاتونیک هستند. وقتی آکورد سه صدایی در گام ماژور باشد، به عنوان آکورد هفتم ماژور (Major Seventh Chord) و اگر مینور باشد به عنوان آکورد هفتم مینور (Minor Seventh Chord) شناخته می شود.
حتما در کنار این مطلب بخوانید: ۱۹ روش بالا بردن اعتماد بنفس کودک (کاملا موثر)
12- توالی آکورد (Chord Progressions) را آموزش بدهید
توالی آکورد که به آن توالی هارمونیک هم گفته می شود دنباله ای از دو یا چند آکورد است که وقتی پشت سر هم می آیند پایه و اساس یک آهنگ را تشکیل می دهند.
- توالی آکوردهای مشترک (Common Chord Progressions): توالی آکوردهای مشترک باعث جذاب و گوش نواز شدن قطعه موسیقی می شود.
- تن های غیر هارمونیک (Nonharmonic Tones): در هر آهنگ نتهایی وجود دارند که متعلق به یک آکورد خاص هستند. این نتها برای همزمان نواخته شدن طراحی شده اند و در اصل به همدیگر متعلق هستند، ولی گاهی اوقات هم می توان نت ها یا “تن هایی” به آنها اضافه کرد که آن آکورد تعلق ندارند. به این نتها یا نتها “تن های غیر هارمونیک” گفته می شود.
- فراز و فرودها (Phrases and Cadences): موسیقی را می توان به یک پاراگراف یا داستان تشبیه کرد. وقتی داستان می خوانیم به بخشهایی برمیخوریم که به تنهایی کامل هستند. به این بخشها در موسیقی فراز گفته می شود. در واقع فراز بخشیست که خودش به تنهایی یک احساس موسیقایی کامل دارد. فراز گروهی از آکوردها یا توالی آکوردها است که اگر جدا از آهنگ پخش شوند کامل و با حس به نظر می آیند. فرود یا کادانس نیز توالی دو آکورد است که احساس توقف و پایان را در قطعه موسیقی خلق می کند.
- توالی دایره ای (Circle Progressions): مفهوم توالی دایره ای کمی سختتر است. این توالی وقتی اتفاق می افتد که پایه آکورد یا همان نت اصلی یک آکورد به سمت یک پایه آکورد دیگر نقل مکان می کند. جهت این توالی همیشه به سمت بالا و یک درجه پنجم یا به سمت پایین و یک درجه چهارم است.
- آکوردهای سه صدایی در معکوس اول (Triads in First Inversion): وقتی آهنگساز می خواهد یک خط بیس (bass line) روان خلق کند یا آهنگی بنویسد که آکوردها در آن تکرار می شود، اغلب از سه صدایی در معکوس اول استفاده می کند چون اجازه انجام حرکات ظریف را می دهد.
- آکوردهای سه صدایی در معکوس دوم (Triple in the second inversion): سه صدایی در معکوس دوم به روان شدن تغییرات در توالی آکوردها و همینطور هموار شدن پرش ناگهانی بین آکوردهایی که صداهای مشابهی ندارند کمک می کند.
13- آکوردهای ناپلی (Neapolitan Chords) را آموزش بدهید
آکوردهای ناپلی آکوردهای خاصی هستند که طبق روند آکوردهای سه صدایی ماژور کار می کنند اما حول یک نت خاص ساخته می شوند. معمولا از این آکوردها ه جای آکوردهای معکوس اول استفاده می شود.
دانلود کنید: آموزش پیانو برای کودکان با 12 درس رایگان
جمع بندی
در نگاه اول آموزش تئوری موسیقی به کودکان کار سختی به نظر می رسد و خیلیها فکر می کنند فقط به درد کسانی می خورد که می خواهند موسیقی را به صورت حرفه ای دنبال کنند. اما واقعیت این است که تئوری موسیقی پایه اصلی فهم موسیقی است و هر کسی که می خواهد وارد دنیای موسیقی شود باید آن را درک کند. آموزش موسیقی به کودکان باید به روشهای جذاب و سرگرم کننده انجام شود تا یادگیری روندی لذتبخش باشد و کودک با اشتیاق به سمت آن برود.
