کم خونی وقتی اتفاق می افتد که کمبود آهن در بدن وجود داشته باشد و باعث افت سطح هموگلوبین (عامل حمل اکسیژن در گلبول های قرمز) شود یا اینکه میزان گلبول های قرمز خون کاهش یابد. بدون آهن کافی، بدن نمی تواند هموگلوبین لازم را ایجاد کند تا خون غنی از اکسیژن را به سراسر بدن برساند.
از آنجا که بافت های بدن کودک مقدار کمتری از میزان اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت می کنند، قادر نخواهند بود به طور مؤثر عمل کنند.
پروفسور Mitch Blair، از کالج رویال کودکان و اطفال، می گوید: “انواع مختلف کم خونی وجود دارد که هرکدام علت متفاوتی دارند اما کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع آن است.”
حتما بخوانید: ۵ علت اصلی بی اشتهایی و کم اشتهایی نوزاد و روش جدید درمان خانگی آن
آهن یک ماده معدنی اساسی است که به گلبولهای قرمز خون کمک می کند تا اکسیژن را در بدن انتقال دهد و برای رشد مغز و سیستم عصبی بسیار مهم است. بدون آهن کافی، کودکان می توانند به کم خونی فقر آهن مبتلا شوند. آنمی یک بیماری شایع است که بر سطح انرژی و سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد و با مشکلات رفتاری در ارتباط است.
نوزادان و کودکان زیر دو سال به احتمال زیاد دچار کم خونی می شوند زیرا به سرعت در حال رشد هستند و به آهن بیشتری احتیاج دارند. این آهن مورد نیاز ممکن است همیشه از طریق رژیم غذایی کودک جبران نشود.
کم خونی فقر آهن در نوزادان چقدر شایع است؟
تقریباً ۳ درصد از کودکان زیر دو سال دچار کم خونی فقر آهن هستند. نوزادان و کودکان بین ۹ تا ۱۸ ماه، بیشترین خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن را دارند.
آیا کودک من در معرض خطر کم خونی است؟
همه کودکان بین ۹ تا ۲۴ ماه، در معرض خطر کم خونی هستند، اما این نوزادان بیشترین خطر را دارند:
- نوزادان نارس و کم وزن هنگام تولد پس از ۲ ماهگی و بالاتر. نوزادان رسیده در ماههای آخر، به مقدار کافی آهن در بدن خود ذخیره کرده اند. این ذخیره ها می توانند چهار تا شش ماه دوام داشته باشند. ذخیره آهن نوزادانی که به طور نارس به دنیا می آیند ممکن است فقط حدود دو ماه ادامه داشته باشد.
- کودکانی که قبل از یک سالگی، شیر گاو می نوشند. شیر گاو حاوی آهن کمی است. همچنین در جذب آهن بدن اختلال ایجاد می کند و ممکن است جایگزین برخی غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی شود. شیر همچنین می تواند باعث تحریک روده کودک و خونریزی شود. این دفع آهسته خون در مدفوع – همراه با کمبود آهن – می تواند باعث کم خونی شود. سعی کنید پس از ۱ سالگی دادن شیر گاو به کودک را شروع کنید. بجای آن از غذاهای مقوی و سرشار از آهن استفاده نمایید. بهتر است کنار این غذاها از غذاهای حاوی ویتامین C (مانند مرکبات) هم استفاده کنید تا آهن غذا بطور موثرتری جذب شود.
- نوزادان شیرخواری که پس از ۴ ماهگی، هیچ ماده غذایی سرشار از آهن دریافت نمی کنند. آهن موجود در شیر مادر سه برابر بیشتر از آهن موجود در شیرخشک جذب می شود. اما این ممکن است کافی نباشد و زمانی که کودک شروع به خوردن غذاهای جامد می کند، به آهن اضافی به شکل غلات غنی شده و سایر غذاهای غنی از آهن احتیاج دارد.
- نوزادان شیرخشکی که از شیرخشک غنی شده با آهن استفاده نمی کنند. امروزه بیشتر انواع شیرخشک کودک با آهن غنی شده است. برای اطمینان از دریافت آهن کافی، سعی کنید از این نوع شیرخشک استفاده کنید.
علایم کم خونی در کودکان چیست؟
متأسفانه اغلب تشخیص کم خونی دشوار است، زیرا بسیاری از نوزادان هیچ علامتی از خود نشان نمی دهند. در اینجا علائم کم خونی در نوزادان آورده شده است:
۱- پوست رنگ پریده: وقتی کودک کم خون می شود، رنگ و بافت پوست خود را از دست می دهد و رنگ پریده و کسل کننده به نظر می رسد. این رنگ پریدگی عمدتاً در اطراف پلک ها و دست ها قابل توجه است.
۲- بی حالی (خستگی زیاد): نوزادان کم خون ممکن است انرژی کمی داشته باشند و بیشتر اوقات خواب آلوده و خسته باشند. این کودکان نسبت به کودکان همسن خود، فعالیت بدنی و جنب و جوش کمتری دارند.
۳- ضعف: کودک مبتلا به کم خونی تمام وقت خسته است و به انجام فعالیت ها و بازی، علاقه ای نشان نمی دهد.
۴- بی اشتهایی و بی علاقگی به خوردن غذا: اگر کودک شما کم خون باشد، بسیار کم غذا می خورد یا اصلاً غذا نمی خورد. به اینصورت بدن آنها بتدریج ضعیف می شود.
۵- تحریک پذیری: نوزادان ممکن است به دلایل نامعلوم به طور مداوم تحریک شوند و بزرگترها احتمالا علت آن را نمی دانند. این کودکان با کوچکترین محرک و یا عامل، عصبانی و پرخاشگر می شوند.
۶- مشکل در تنفس: نوزادان کم خون ممکن است در تنفس خود مشکل داشته باشند و تلاش می کنند تا حد ممکن اکسیژن دریافت کنند. همچنین آنها اغلب از تنگی نفس رنج می برند.
حتما بخوانید: عوارض کم خونی در کودکان: علت ها و بهترین روشهای درمان خانگی
۷- ضربان قلب سریعتر: در نوزادان کم خون، قلب سعی می کند خون بیشتری را پمپاژ کند و از این رو با الگوی ضربان قلب نامنظم و سریعتر مواجه می شوند.
۸- ورم اندام ها: برخی از نوزادان کم خون ممکن است ورم اندام های بدن مانند ورم دست و پا داشته باشند.
۹- پیکا: پیکا یا هرزه خواری وضعیتی است که کودکان تمایل دارند چیزهای عجیب و غریب و بی ارزش مانند گل، گچ، فلز و غیره بخورند. این یک شاخص مهم از کمبود مواد مغذی بدن است.
۱۰- کاهش سرعت رشد: از آنجا که بدن اکسیژن کافی برای فرآیندهای متابولیک خود دریافت نمی کند، نوزادان نسبت به سن خود از نظر دور سر، قد و وزن، رشد ضعیفی نشان می دهند.
بسیاری از نوزادان کم خون علائمی ندارند. در صورت بروز علائم، آنها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- داشتن پوستی رنگ پریده یا زرد.
- احساس ضعف و لاغری (داشتن انرژی کم).
- تغذیه ضعیف یا خسته شدن هنگام شیرخوردن.
- ضربان قلب سریع و تنفس سریع هنگام استراحت.
- خواب آلود بودن یا خستگی زیاد نسبت به فعالیت های انجام شده.
کم خونی خفیف ممکن است علامتی نداشته باشد. با پایین آمدن سطح آهن و شمارش خون، ممکن است کودک شما علایم زیر را نشان دهد:
- تحریک پذیر بودن
- تنگی نفس
- هوس خوردن چیزهای بی ارزش و غیرمعمول (هرزه خواری یا پیکا)
- بی اشتهایی و عدم میل به غذا
- احساس خستگی یا ضعف در تمام مدت
- دردناک بودن زبان
- سردرد یا سرگیجه
با کم خونی شدید، فرزند شما ممکن است علایم زیر را نشان دهد:
- آبی کم رنگ یا بی رنگی سفیدی چشم ها
- شکننده شدن ناخن ها
- رنگ پریدگی شدید پوست
کم خونی تا چه اندازه می تواند جدی باشد؟
اثرات طولانی مدت کم خونی در هر کودک متفاوت است. کم خونی اغلب، یک بیماری موقتی است که می تواند با تغییر رژیم غذایی یا احتمالاً دارو درمان شود.
با این حال، موارد جدی تر ممکن است منجر به عوارض بعدی شود که نیاز به مراقبت مداوم پزشکی داشته باشد. پزشک کودک در مورد اقدامات مورد نیاز، توصیه های لازم را به شما خواهد کرد.
خبر خوب این است که پس از تشخیص کم خونی، اثرات آن صرفاً با برخی تغییرات تغذیه ای یا گذراندن یک دوره درمانی برطرف می شود.
بهترین درمانهای کم خونی کودکان
- درمان کم خونی در کودکان با تغذیه: بهترین غذاها و مکملها
- برای کم خونی کودکان چه چیزی مفید است؟ بهترین درمانهای خانگی
- بهترین منابع آهن برای کودکان و همه نکات مهم
- علل،علائم و درمان کم خونی در کودکان
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که نوزادان در صورت نارس به دنیا آمدن، در ۱۲ ماهگی یا زودتر از نظر بیماری کم خونی مورد بررسی قرار گیرند. اما در صورت مشاهده علائم کم خونی، با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
برای تعیین اینکه کودک شما کم خونی دارد یا نه، پزشک سطح هموگلوبین و هماتوکریت (درصد گلبول های قرمز خون) خون را آزمایش می کند.
مکمل های آهن خوراکی به شکل شربت یا قرص هستند. مکمل های مختلف حاوی مقادیر مختلف آهن هستند. پزشک مناسب ترین مکمل را برای فرزند شما تجویز می کند. تنها در صورت تجویز پزشک از این مکمل ها استفاده کنید.
حتما بخوانید: درمان کم خونی شدید در زنان: علائم و بهترین روشهای درمان
مصرف آهن زیاد در کودکان بسیار سمی است. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد تصادفی، مکمل های آهن را دور از دسترس اطفال نگهداری کنید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
