کم خونی وقتی رخ می دهد که بدن فرد به اندازه کافی گلبول قرمز سالم یا هموگلوبین نداشته باشد. خون انسان دارای گلبول های قرمز و سفید است. گلبول های قرمز اکسیژن را حمل می کنند و گلبول های سفید با عفونت ها مبارزه می کنند. اگر تعداد گلبول قرمز (RBCs) کمی داشته باشید یا سطح هموگلوبین (HGB) در گلبول های قرمز خون پایین باشد، کم خونی می تواند رخ دهد.
هموگلوبین پروتئینی است که از آهن برای حمل اکسیژن استفاده می کند. این پروتئین در گلبول های قرمز یافت می شود و رنگ قرمزی به خون می دهد. هموگلوبین اکسیژن را از ریه ها به بقیه بدن منتقل می کند. بدن برای ایجاد انرژی و انجام تمام عملکردهای خود به اکسیژن احتیاج دارد.
حتما بخوانید: درمان کم خونی در کودکان با تغذیه: بهترین غذاها و مکملها
کم خونی می تواند خفیف، متوسط یا شدید (خطرناک) باشد. همچنین می تواند یک مشکل موقتی یا طولانی مدت باشد. ابتلا به کم خونی شدید یا طولانی مدت، موجب می شود که کمبود اکسیژن خون به قلب، مغز و سایر اعضای بدن آسیب برساند.
زنان مبتلا به آنمی، ممکن است نوزادان کم وزنی به دنیا بیاورند. کم خونی شدید می تواند باروری را مختل کند.
کم خونی شدید در زنان
WHO یا سازمان بهداشت جهانی، کم خونی خفیف، متوسط یا شدید را براساس سطح هموگلوبین خون برحسب گرم بر دسی لیتر (g / dl) تعریف کرده است:
| کم خونی شدید | کم خونی متوسط | کم خونی خفیف | |
| <7.0 | ۷٫۰-۹٫۹ | ۱۰-۱۰٫۹ | زنان باردار |
| <8.0 | ۸٫۰-۱۰٫۹ | ۱۱-۱۱٫۹ | زنان غیر باردار |
“آنمی”، یک کلمه یونانی است که به معنای کمبود خون است. در سراسر جهان، کم خونی در زنان شیوع بیشتری نسبت به مردان دارد. در ایالات متحده آمریکا ۲۰ درصد از زنان از کم خونی رنج می برند در حالیکه این مقدار در مردان تنها ۲ درصد است. آنمی مختص زنان فقیر نیست، بسیاری از زنان مرفه نیز از این بیماری رنج میبرند.
علل کم خونی در زنان عبارتنداز:
- چرخه قاعدگی ماهانه باعث از دست رفتن مقادیری خون از بدن می شود.
- قرص های ضد بارداری خوراکی و دستگاه های داخل رحمی هم می تواند از علتهای کم خونی محسوب شود.
- زنان در مراحل مختلف زندگی مانند بزرگسالی، بارداری، شیردهی و یائسگی با تغییرات هورمونی در بدن مواجه می شوند. در طی این مراحل، تقاضا برای آهن و کلسیم افزایش می یابد. اگر این افزایش تقاضا برآورده نشود، آنها از کم خونی مزمن فقر آهن و نرم شدن استخوان ها رنج می برند.
- هرچه تعداد بارداری ها و زایمان ها بیشتر باشد، احتمال ابتلا به کم خونی مزمن در زنان بیشتر است.
- فیبروئید رحمی (رشد توده های خوش خیم در دیواره ی رحم) هم می تواند از علل کم خونی زنان باشد.
- زنان مبتلا به سرطان پستان یا دهانه رحم بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی هستند.
- عفونت ادراری هم یکی دیگر از علل ابتلا به این بیماری است.
خانمها معمولاً نسبت به رژیم غذایی خود بی اعتنا هستند. آنها به نیازهای غذایی کل خانواده اهمیت می دهند اما نسبت به تغذیه خود بی احتیاط هستند. این هم یکی از دلایلی است که باعث می شود بیشتر خانم ها از کم خونی رنج ببرند.
جدا از اینها، ابتلا به بیماری هایی مانند مالاریا مکرر، انگل، نارسایی مزمن کلیوی و… منجر به کم خونی هم در آقایان و هم در خانم ها می شود. مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر نیز به دلیل وضعیت نامناسب تغذیه ای در ابتلا به کم خونی زنان معتاد نقش دارند.
علائم
کم خونی می تواند آنقدر خفیف باشد که متوجه آن نشوید. معمولاً با تشدید آنمی، علائم بیماری خود را نشان می دهند و بتدریج بدتر می شوند.
علائم و نشانه های کم خونی شدید بیشتر ناشی از کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و اندام ها، بدلیل کاهش ظرفیت حمل اکسیژن خون است. با کاهش سریع هموگلوبین و هماتوکریت و با افزایش تقاضای اکسیژن در زمانهایی مانند ورزش، علائم تشدید می شود.
علائم آنمی شامل موارد زیر است:
- خستگی (خستگی مکرر؛ خفیف تا شدید)
- مشکل در تنفس مانند تنگی نفس (عدم تحمل ورزش)
- ضربان سریع قلب (تپش قلب، حتی اگر نشسته هستید و فعالیتی ندارید)
- رنگ پریدگی پوست (کم رنگ تر از حد طبیعی)
- بی رنگ (صورتی کم رنگ) شدن لب ها، لثه ها، پلک ها، زیر ناخن ها و کف دست ها
- احساس سرما
- سردرگمی یا عدم تمرکز
- سرگیجه یا غش، بیحالی و سستی
- درد قفسه سینه
- اختلالات شناختی در سالمندان
پیشگیری
یک رژیم غذایی مغذی متعادل حاوی سبزیجات سبز و میوه های زرد، آهن و اسید فولیک را برای بدن فراهم می کند. برخی میوه ها، ریشه چغندر و کدو تنبل از منابع غنی آهن هستند. آنها به راحتی و با قیمت ارزان در دسترس هستند. مرکبات و گواوا، ویتامین C بدن را تأمین می کنند که باعث جذب آهن موجود در سایر مواد غذایی می شود. گوشت، مرغ و غذاهای دریایی نیز منابع غنی از آهن هستند.
مواد غذایی و نوشیدنی هایی که از نظر بهداشتی مفید هستند، خطر ابتلا به کرم های انگلی ناشی از کم خونی را به حداقل می رساند. نوشیدن مقدار کافی آب، همراه با رعایت بهداشت قاعدگی، مانع از عفونت دستگاه ادراری می شود که از علل احتمالی آنمی هستند.
حتما بخوانید: ۶ نوع غذا و میوه ای که بعد از زایمان طبیعی باید بخورید!
زنان می توانند با مراجعه به پزشک و بررسی علایم، مرتباً بدن خود را برای ابتلا به کم خونی بررسی کنند. کم خونی را می توان در مراحل اولیه با توجه به رنگ پریدگی قسمت تحتانی چشم تشخیص داد. حتی کم خونی خفیف تشخیص داده شده باید به درستی درمان شود تا ازعوارض طولانی مدت و آتی جلوگیری شود.
زنان باید از کم خونی و عوارض آن آگاه باشند و برای جلوگیری از بروز آن تدابیری اتخاذ کنند.
درمان
درمان کم خونی شدید فراتر از تغییر رژیم و سبک زندگی است و بیشتر طول می کشد. اگرچه خوردن یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی آهن می تواند به سلامتی شما کمک کند.
کم خونی مزمن عمدتاً به درمان نیاز دارد و در مواقع زیر لازم است بیمار در بیمارستان بستری شود:
- بیمار علایمی شدیدی دارد
- افت قابل توجه هموگلوبین خون مشاهده می شود
- انتقال خون مورد نیاز است
- بیمار به ابتلا به بیماری زمینه ای خاصی مشکوک است و نیاز به بررسی گسترده دارد
اگر هموگلوبین کمتر از ۷ گرم در دسی لیتر باشد یا علایم شدید و تشدید شونده باشند، انتقال خون بسته های سلول های قرمز خون (PRBC) یا سلول های بسته بندی شده، لازم است.
حتما بخوانید: علایم افسردگی شدید در زنان و همه نکات مهم که باید بدانید!
تزریق خون باید در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی مرحله نهایی (همودیالیزی) و نارسایی احتقانی قلب (CHF)، با احتیاط انجام شود. بیماری‌های خاصی وجود دارند که می توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خونی آسیب برسانند به این بیماری ها، بیماری های نهفته می گویند.
سایر درمانها ازجمله درمان کم خونی ناشی از بیماری های زمینه ای، شامل موارد زیر است:
- کم خونی فقر آهن با استفاده از تزریق آهن بصورت داخل وریدی (IV) یا در موارد خفیف تر مصرف آهن خوراکی
- کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک با استفاده از مکمل های B12 و اسید فولیک تزریق EPO (الکتروپوئیتین) در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه
- استفاده از مکمل سین تیروئید در بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید
- عدم مصرف داروهایی که کم خونی را تشدید می کنند
- درمان خونریزی گوارشی (GI) که عامل کم خونی است
- تنظیم چرخه قاعدگی در بیماران مبتلا به منوراژی (خونریزی بیش از حد)
- شیمی درمانی برای سندرم میلودیسپلاستیک (ناهنجاری در تقسیم سلول های بنیادی خون)
- درمان هموگلوبینوری حمله ای شبانه (یک بیماری همولیتیک مزمن) ، که بدن را به از بین بردن گلبول های قرمز بازمی دارد
- استفاده از داروهای سرکوب کننده های سیستم ایمنی برای برخی از انواع کم خونی آپلاستیک و کم خونی همولیتیک
پیوند مغز استخوان که به عنوان پیوند سلولهای بنیادی خون ساز نیز شناخته می شود هم گزینه ی مناسبی برای افرادی ست که بدنشان نمی تواند سلولهای قرمز خون سالم بسازد.
مصرف مکمل های آهن بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود. قبل از مصرف هرگونه مکمل و ویتامین، ابتدا با پزشک معالج خود مشورت کنید.
مطلب بالا قانع کننده نبود؟ ویدیوی زیر را هم ببینید
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
