مسائل دفعی کودکان یکی از مهمترین مسائل دوران کودکی و از عمده ترین نگرانیهای احتمالی خانواده ها به شمار می رود. آیا از امتناع فرزند خود از رفتن به دستشویی ناامید شده اید؟ در نهایت بچه ها رفتن به دستشویی را یاد می گیرند، اما مهم است که والدین سریعتر این مشکل را برطرف کنند، زیرا این امر می تواند منجر به مشکلات دیگری در این زمینه شود.
هرچه مدفوع بیشتر در روده بزرگ قرار بگیرد، آب آن بیشتر جذب می شود و مدفوع را سفت تر می کند. همچنین با ورود مدفوع بیشتر به روده، حجم آن زیادتر می شود. با عبور مدفوع بزرگ و سفت، ممکن است پارگی مقعد یا خونریزی روده و درد زیاد ایجاد شود و کودک بیشتر از مدفوع کردن بترسد. در نتیجه، کودک به دلیل یبوست مداوم با مشکل مواجه میشود.
حتما بخوانید: چطور با بچه لوس برخورد کنیم؟ (دکتر محرری)
چرا کودکان از مدفوع می ترسند و مدفوع خود را نگه می دارند؟
- شایع ترین دلیل این است که اگر مدفوع بسیار سفت یا بزرگ باشد (به دلایلی مانند تغییر رژیم غذایی، یبوست یا چیزهای دیگر) خروج آن برای کودک دردناک خواهد بود. این باعث می شود که او هنگام مدفوع کردن درد داشته باشند و مدفوع خود را نگه دارد. بنابراین فقط یک تجربه دردناک می تواند مدفوع کردن را به یک مشکل تبدیل کند.
- بعضی از کودکان تصمیم می گیرند مدفوع خود را نگه دارند، بنابراین مجبور نیستند از توالت استفاده کنند.
- برخی از کودکان ممکن است از مدفوع کردن خودداری کنند زیرا هنوز از نظر عاطفی و جسمی آماده استفاده از توالت نیستند. اندازه، صداها و محل قرارگیری توالت گاهی اوقات برای کودک نو پا زیاد است.
- همچنین ممکن است کودک برای جلب توجه بیشتر از مدفوع کردن خودداری کند.
- گاهی اوقات هر چه بیشتر کودک را برای رفتن به دستشویی اجبار کنید، او از نرفتن به دستشویی بیشتر لذت میبرد.
- برخی دیگر از کودکان از کشیدن سیفون یا ترس از دست دادن بخشی از خود در هنگام ناپدید شدن مدفوع، ناراحت هستند.
برخی مشکلات پزشکی نیز وجود دارد که باعث شکل گیری این رفتار می شود، اما این موارد بسیار نادر است.
وضعیت بدنی
حالات زیر نشان دهنده ی نگه داشتن مدفوع در کودکان است:
- ایجاد قوس در پاها و سخت راه رفتن
- خمیده راه رفتن در بعضی کودکان
بسیاری از کودکان سعی می کنند مدفوع خود را نگه دارند و به دستشویی نروند، درحالیکه والدین از این موضوع بی اطلاع هستند.
این بچه ها خیلی سریع یاد می گیرند که می توانند مدتی مقاومت کنند اما در نهایت مجبور به مدفوع کردن خواهند بود.
رسیدن این لحظه برای کودک سخت خواهد شد. در حقیقت، تخلیه ی مدفوع در دستشویی برای کودکان سخت خواهد شد و آنها گزینه ی راحت تر و آشنا تر یعنی خرابکاری در شلوار خود را انتخاب می کنند. بنابراین بهترین راه برای مقابله با این موضوع، اجتناب از دردناک شدن مدفوع در وهله اول است. با مدفوع کردن منظم کودک می توانید از سفت و بزرگ شدن آن جلوگیری کنید.
نتایج خودداری از مدفوع کردن
نگه داشتن مدفوع یک مشکل مهم است و نیاز به درمان جدی دارد. اگر نگه داشتن مدفوع ادامه یابد، مشکلات دیگری ایجاد می شود و شرایط را سخت میکند.
- نگه داشتن مدفوع می تواند منجر به یبوست، مدفوع دردناک و حتی انسداد کامل (انقباض مدفوع) شود.
- کودکانی که دچار انسداد مدفوع هستند، در مقادیر اندک مدفوع می کنند و همیشه احساس یبوست دارند.
- اگر انقباض خیلی طولانی بماند، روده بزرگ و رکتوم کشیده شده و دیگر قادر به خارج کردن مدفوع نخواهند بود.
- یک مدفوع بزرگ و سفت ممکن است باعث ایجاد شکاف، پارگی مقعد یا خونریزی روده و درد زیاد شود.
- وقتی کودک مدفوع خود را نگه دارد، مدفوع جمع و سفت می شود. قسمت نرم یا مایعات مدفوع در روده، می توانند از اطراف آن نشت کنند و لباس زیر کودک را کثیف و لکه دار کند. متأسفانه، بسیاری از بچه ها نمی توانند از بروز این آلودگی جلوگیری کنند زیرا در نهایت کنترل عضلات کنترل کننده روده را از دست می دهند.
- کودکانی که از مدفوع کردن خودداری می کنند، در صورت ادامه این مشکل می توانند در هنگام خواب، نشت ادرار یا حتی عفونت ادراری داشته باشند.
حتما بخوانید: با کودکانی که از آرایشگاه میترسند چه باید کرد؟
زمان آموزش کودک به مدفوع کردن
بسته به میزان آمادگی فرزند، آموزش می تواند از ۱۸ ماهگی یا اواخر سن ۳ سالگی شروع شود.
علائمی که نشان می دهد فرزند شما قادر به کنترل مثانه است عبارتنداز:
- آنها می دانند چه موقع خیس یا کثیف شده اند
- آنها متوجه ادرار کردنشان می شوند و به شما اطلاع میدهند
- فاصله بین ادرار کردن حداقل یک ساعت است (اگر کمتر باشد، آموزش مشکل خواهد شد)
- آنها در زمان ادرار یا مدفوع کردن به گوشه ای می روند و در مکانی خلوت اینکار را انجام میدهند
- آنها می دانند که چه موقع نیاز به مدفوع کردن دارند و ممکن است این موضوع را به شما بگویند
والدین معمولاً می توانند بیشتر مسائل مربوط به انسداد مدفوع را تحت کنترل بگیرند مگر اینکه دلیل پزشکی دیگری وجود نداشته باشد.
- مهمترین نکته این است که ” شما هنگام شروع آموزش نمی توانید یک کودک نوپا را وادار به استفاده از توالت کنید”
- شرایط زیر را برای راحتی کودک فراهم کنید:
- پای کودک را در ارتفاع مناسب توالت قرار دهید.
- به او یاد دهید که مدفوع کردن یک امر عادی و معمول است.
- به او بگویید صندلی توالت بیخطر است و ترسی ندارد.
- اگر فرزند شما هنگام استفاده از توالت مضطرب است، بپرسید که چه چیزی موجب نگرانی او شده است و سعی کنید آنها را برطرف کنید.
- بعضی از کودکان از توالت های عمومی می ترسند، بنابراین برای آن نیز آماده شوید.
- هنگامی که کودک شما برای آموزش آماده است، سعی کنید بتدریج استفاده از پوشک را کم کنید و بطور کلی آن را کنار بگذارید.
- هدف مدفوع کردن را به کودک بگویید. به او یاد دهید که “درصورت مدفوع نکردن، بدن دچار مشکل میشود و بنابراین تخلیه هرروز باید انجام شود.”
حتما بخوانید: علت مدفوع سبز نوزاد چیست و جدیدترین روش برای درمان خانگی آن کدام است؟
روش های برطرف کردن ترس کودک از مدفوع
- بعد از خارج شدن کودک از دستشویی، سیفون را بکشید. بعضی کودکان از صدای سیفون میترسند. برای جلوگیری از دلهره کودکان، بعد از خارج شدن او سیفون را بکشید و یا اجازه دهید خود اینکار را بکند.
- به او بگویید با مدفوعش خداحافطی کند! بعضی کودکان بخاطر از دست رفتن بخشی از وجودشان، دلهره دارند. او را تشویق کنید که قبل از کشیدن سیفون، با مدفوعش خداحافظی کند. این می تواند باعث شود او نسبت به جدایی احساس بهتری کند.
- به فرزندتان یاد دهید که چه چیزهایی را نباید در سیفون بریزید. بعضی کودکان فکر می کنند که می توانند اسباب بازی ها یا وسایل دیگر را در دستشویی بریزند و سیفون را بکشند. به آنها یاد دهید که کشیدن سیفون فقط برای خارج کردن مدفوع است.
- کودک را تشویق کنید. می توانید از نمودارها یا ستاره ها برای تشویق کودک به مدفوع کردن استفاده کنید. در بعضی مواقع جایزه های کوچکی برای او بخرید. مواظب باشید که این به یک عادت برای فرزند تبدیل نشود چون اگر اینکار خیلی ادامه پیدا کند، کودک برای رفتن به دستشویی شرطی می شود.
- با یک حامی تماس بگیرید. کمی دلگرمی دادن به کودک، از یک فرد دلسوز و بی طرف (مثل معلم پیش دبستانی، پزشک، مادربزرگ و پدر بزرگ) می تواند شما را سریعتر به خواسته هایتان برساند.
صبور باشید و بگذار طبیعت مسیر خود را طی کند. شاید در اوایل کار فکر کنید این مشکل برطرف نمی شود، اما اینطور نیست.
روش های جلوگیری از نگه داشتن مدفوع در کودکان
- مصرف فیبر برای حرکت موادغذایی در دستگاه گوارش مهم است. سعی کنید از غذاهای سرشار از فیبر (مانند گلابی، آلو، هل و سبزیجات) استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما آب زیادی می نوشد. هیدراتاسیون مناسب معمولاً موجب راحت تر کردن حرکت مدفوع می شود.
- سعی کنید از داروهای گیاهی برای رفع یبوست استفاده نکنید. اگر مایل به انجام اینکار هستید، حتما با پزشک مشورت کنید.
- اگر کودک مدفوع بدون درد داشته باشد، رفتن او به دستشویی راحتتر می شود.
به یاد داشته باشید که این مشکلات موقتی هستند و عادات غذایی سالم می تواند به رفع آن کمک زیادی بکند.
برای پاکسازی روده:
۱- اگر روده فرزند شما با مدفوع مسدود شده است، ممکن است برای رفع انسداد وی به انما(روشی برای تخلیه ی روده) احتیاج داشته باشید.
۲- برای خالی شدن روده از ملین ها(داروهای ضد یبوست) استفاده کنید. بیشتر کسانی که یبوست دارند، برای خالی شدن روده، به ملین نیاز دارند.
۳- برای خروج راحت مدفوع، از نرم کننده های مدفوع استفاده کنید. بر خلاف ملین، آنها هیچگونه انقباض یا فشار روده ایجاد نمی کنند.
حتما بخوانید: آموزش مرحله به مرحله توالت رفتن به کودکان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر گمان می کنید یک وضعیت پزشکی وجود دارد که مانع از مدفوع کودک می شود، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. “امتناع کودک از رفتن به دستشویی بخصوص در اوایل از پوشک گرفتن او، یک امر عادی و طبیعی است، اما اگر این امتناع، ماه ها و ماه ها طول بکشد، قطعاً چیزی است که باید توسط پزشک معاینه شود.”
در صورت مشاهده سایر مشکلات مانند استفراغ، نخوردن غذا یا مشکلات مربوط به وزن، به پزشک مراجعه کنید. والدین قبل از امتحان هرگونه راه حل، ابتدا همیشه باید با پزشک خود مشورت کنند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
سلام آقای حیدری من یه مشکلم دارم دخترم رو از وقتی از پوشک گرفتم دسشویی بزرگش رو نگه داشته الان حدود ۱۰ روز هست که دفع مدفوع نداشته دکتر هم برم دارو داده ولی بعد ۵ روز مصرف دارو تاثیری نداشته و خیلی کلافه شده و درد داره و گریه میکنه اما خودشو ترسونده و نمیتونه مدفوع کنه اگه ممکنه منو راهنمایی کنید چیکار کنم… ممنون
دختر منم همین مشکل رو داره و ضمن اینکه دمر رو مبل میخابه و خودشو میچسبونه و گریه میکنه.به من بگید اگر راه حلی داشتید لطفا
سلام دوست عزیز دختر من هم دقیقا الان تو همین شرایطه راه حلی پیدا کردین که بتونه به من و بقیه دوستان دیگه کمک کنه؟
سلام وقتتون بخیر
پسر من ۳ سال و نیم داره حدود ۶ ماهی هست که از پوشک گرفتمش ولی مدفوعش را نگه میداره و به هیچ وجه حاضر نیست در دستشویی اینکار را انجام بده . موقعی که پی پی داره حتما باید مای بیبی بشه تا بتونه مدفوع کنه . حتی اگه چند روز هم مای بیبی نشه حاضر نیست بره دستشویی . و وقتی میبرمش دستشویی به محض اینکه مدفوع میخواد خارج بشه سریع بلند میشه . لطفا منو راهنمایی کنید پسرم داره خیلی زجر میکشه چون خودش هم از این حالت احساس خجالت میکنه و فک میکنه هیچوقت نمیتونه پی پی کنه
سلام وقت تون بخیر
پسر منم ۳ سال و نیمش هست و ده روزه که از پوشک گرفتم دقیقا همین مشکل محبوبه خانوم رو دارم ، ممنون میشم راهنمایی بفرمایین
سلام،وقت بخیر
آقای دکتر ،دختر دوساله ای دارم که از وقتی از شیر گرفتمش یبوست گرفته ،دکتر متخصص اطفال هم بردم بهش دارو داده ،ولی دختر من بیشتر ترس از مدفوع کردن داره ،چون یه بار سخت مدفوع کرده ودردش اومده ،حالا ترس از اون درد نمی زاره بره دستشویی، و مدفوع خودشو نگه می داره ،از هر روشی هم که دیدم لازمه استفاده کردم ولی همچنان مدفوع کردن رو نادیده می گیره ،هر وقت هم می خواد بره دستشویی خودشو سفت می کنه مبادا مدفوعش بیاد بیرون ،ترجیح می ده خودشو نگه داره .اگر هم بیرون خونه باشیم اصلا نه ادرار می کنه نه مدفوع ،تا بیایم خونه.حالا موندم باز ببرمش پیش متخصص اطفال یا روانشناس .
ممنون ،لطفا راهنمایی کنید .
سلام اقای دکتر،خواهرزاده من دفع مدفوع سخت داشته خیلی ترسیده ،تنبلی روده داره،ی مدت دارومصرف کرده ،جواب داد،بعد ی مدت درمان رو رها کردن ،دوباره همون مشکل پیش اومده،الان طوری شده ک از ادرار کردن هم استرس داره ،روزی چن بار خیلی زیاد میگه جیش دارم دل درد داره،دیگه چیزی هم نمی خوره،کاهش اشتها داره،فقط گریه میکنه دیگه دوست نداره داروهاشم بخوره،خیلی عذذاب میکشه ۲سال و چن ماهشه،ماخیلی ناراحتیم خواهش میکنم راهنمایی کنید
سلام آقای حیدری
پسرم هفت سالشه مدت چندساله که مشکل نگهداشتن مدفوع رو داره با اینکه به هیچ عنوان یبوست نداره چون همیشه از پیدرولاکس به دستور پزشکش استفاده میکنه ولی همچنان پی پی شو نگه می‌دارد واقعا مستأصل شدم
لطفا راهنماییم کنین
خوشم میاد دکتر کامنت رو جوابم نداده
منم متاسفانه همین مشکل رو دارم
دخترم ۴/۵ ساله شده از ۲ سالگی از پوشک گرفتن ولی برای اجابت مزاج باید پوشک کنم
چند جایزه خریدم تو دید گذاشتم ؛ باهاش گریه کردم ؛ حامی شدم براش ولی اصلا کوتاه نمیاد ؛ بقدری گریه میکنه تا به از حال رفتن بیافته دیگه جیگرم خون میشه پوشک میکنم باز
منم همین مشکل رو دارم..راه حل چیه.چکار کنیم
سلام
پسر من ۳ سالشه،۷ یا ۸ ماهه از پوشک گرفتیمش،اول دچار یکسری وسواس شد،مثلٱ حتماً باید پاچه های شلوارش تا زیر پاشنه پاس باشه،یا آستینش تو دستش باشه،تابستون لباس آستین بلند بپوشه
بعد مشکل دفع پیدا کرد،میگه میترسم گاهی به ۲ هفته هم کشیده،انواع ملین کننده ها مثل شربت انجیل شیاف و……. استفاده کردیم انگار بعد از یکبار استفاده عادی میشد،دکتر بسیار رفتیم،دیگه عاجز شدیم.
سلام خسته نباشید پسر سه ساله دارم که در دوسالگی از جیش و پی پی گرفته امش ولی بعد از مدتی از دستشویی یکی از اقوام ترسید و با جیغ دستشویی می رفت مجبور شدم پوشکش کنم باز جیش گفت ولی پی پی را باید در پوشک انجام دهد حالا که میخوام از پوشک بگیرمش خودشو کنترل می کنه و اصلا نمیشین وقتی که میخواد مدفوعش بیاد بلند میشه من لطفا راهنمایی کنید ممنون
سلام دخترم ۲سالو هشت ماهشه… چندماهی هست ک بعد از سفت شدن‌مدفوعش و زخم شدن مقعدش و خون اومدن بعداز مدفوعش و دل درد دیگه از مدفوع کردن ترسیده … فقط یه تجربه که قدیمی ها گفتن بهم اینه که یکم صابون هل بده تو مقعدش بعد از سوزش وادارش میکنه مدفوع کنه
بیایید تجربیاتمون را باهم به اشتراک بزاریم .. ای دی تلگرامم @outlander11
سلام،پسرم ۲سال و ۱۰ ماهشه، حدود ۲۰ روزه از پوشک گرفتمش، واسه ادرار خیلی زود همکاری کرد و یاد گرفت ،حتی شب ها رختخوابشو خیس نمیکنه و ازم میخواد ببرمش دستشویی، ولی مدفوع رو نگه میداره و اصلا همکاری نمیکنه، انگاری از عمل دفع و مدفوع میترسه، در صورتیکه که من قبلا همیشه زمان تعویض پوشک ،بهش نشون میدادم مدفوعشو و اصلا نمیترسید، الان تا میخواد مدفوع کنه بلند میشه سر پا و شروع به دویدن میکنه تا حس مدفوعش بره و دوباره مجدد همینکارو بارها تکرار میکنه، اینقدر ادامه میده تا خودشو ناخواسته کثیف میکنه و پی پی میکنه
واقعا دلم آتیش میگیره گریه و بیتابیش رو واسه دفع میبینم، لطفا کمک کنید که چیکار کنم با این لجبازیش، حتی حاضر به پوشک شدن مجدد هم نیست ، خیلی هم خوب صحبت نمیکنه و نمیدونم متوجه حرفام میشه یا نه
درود بر شما مادر دلسوز. تجربه‌ای که در حال حاضر با پسر ۲ سال و ۱۰ ماهه‌ات داری، کاملاً طبیعی است. بسیاری از کودکان در این سن با مشکل دفع مدفوع مواجه می‌شوند. اولین قدم این است که آرامش او را حفظ کنی و از هرگونه فشاری پرهیز کنی. ممکن است کودک از احساسات جدید یا ترس از درد هنگام دفع مدفوع نگران باشد.
برای کمک به او می‌توانی چند راهکار امتحان کنی: ابتدا، زمان‌های خاصی را برای نشستن روی توالت تعیین کن و او را تشویق کنی که در این زمان‌ها کمی بماند، حتی اگر چیزی نگوید. ایجاد محیطی آرام و راحت در توالت می‌تواند به او کمک کند. همچنین، می‌توانی از داستان‌ها یا کتاب‌هایی با موضوع دفع مدفوع استفاده کنی تا او را بیشتر با این فرایند آشنا کنی.
همچنین، می‌توانی با او درباره احساساتش صحبت کنی و اگر نیاز به کمک دارد، او را حمایت کنی. استفاده از تشویق و جایزه‌های کوچک بعد از هر بار همکاری نیز می‌تواند انگیزه خوبی برای او باشد. اگر این مسئله ادامه پیدا کند و نگرانی‌هایی برای تو ایجاد کند، مشورت با یک پزشک یا روانشناس کودک می‌تواند گزینه مناسبی باشد. به یاد داشته باش که صبر و درک در این دوران بسیار مهم است.