حدود ۱۵٪ -۲۵٪ از کودکان خردسال نوعی اختلال ارتباطی دارند. پسرها معمولا دیرتر از دخترها شروع به صحبت کردن می کنند، اما به طور کلی کودکانی که در سن ۱۸ تا ۲۰ ماهگی کمتر از ۱۰ کلمه می گویند یا کمتر از ۵۰ کلمه در ۲۱ تا ۳۰ ماهگی می گویند، دچار “تاخیر در گفتار” هستند.
نکات مهم
اکثر کارشناسان می گویند کودکان در سن ۱۲ ماهگی باید چند کلمه را بگویند و ممکن است بتوانند کلماتی مانند “ماما” و “دادا” را بیان کنند. آنها همچنین باید بتوانند درخواستهای ساده را درک کنند و از آنها پیروی کنند (“مثلا آن اسباب بازی را به من بده”).
آکادمی اطفال آمریکا برای پنج سال اول، نقاط عطف گفتاری را بصورت زیر ذکر می کند:
- تا پایان سال دوم، کودک نوپای شما باید بتواند جملات دو تا سه کلمه ای را بیان کند. او باید بتواند دستورالعملهای ساده را دنبال کند و کلماتی را که در مکالمه شنیده می شود تکرار کند.
- تا پایان سال سوم، فرزند شما باید بتواند دستورالعمل های دو یا سه مرحله ای را دنبال کند، همه اشیاء و تصاویر معمول را بشناسد و شناسایی کند و بیشتر چیزهایی را که به او گفته می شود بفهمد. او باید به بطور مشخصی صحبت کند بصورتیکه برای افراد خارج از خانواده قابل درک باشد.
- تا پایان سال چهارم، فرزند شما باید سوالات انتزاعی (مانند چرا؟) را بپرسد و مفاهیمی مانند شباهت و تفاوت را درک کند. او باید قواعد اساسی دستور زبان را بداند چون آنها را در اطراف خود می شنود. اگرچه فرزند شما باید تا ۴ سالگی به طور واضح صحبت کند، اما ممکن است نیمی از صداهای اصلی خود را نادرست بیان کند. این دلیلی برای نگرانی نیست.
- تا سن ۵ سالگی، فرزند شما باید بتواند داستانی را با استفاده از کلمات خود بازگو کند و در یک جمله بیش از پنج کلمه استفاده کند.
حتما بخوانید: انواع غذای سالم کودک کدامند؟ (غذاهای اصلی و میان وعده)
راهکارهای به حرف آوردن کودکان
روش های بسیار زیادی برای ” به حرف آوردن کودکان” وجود دارد. در اینجا چندین راهکار ارتباطی وجود دارد که به نظر مفید هستند. اگر فکر می کنید فرزند شما پیشرفت محسوسی در زمینه ی گفتار ندارد یا دوست دارید که زودتر صحبت کند، از روش های زیر استفاده کنید:
۱-خوراکی های مورد علاقه ی کودک را بیاورید و از او بخواهید نام آن ها را تکرار کند. هنگامی که فرزند شما به خوراکی خاصی علاقه نشان می دهد، با استفاده از یک روش پیشرفته تر از آنها بخواهید که نام آن را تکرار کند یا با علامت یا اشاره خاص یا حتی گفتن یک جمله ی ساده، آن را تقاضا کند. به عنوان مثال، اگر فرزند شما به آب نبات اشاره و ناله کرد، نام آن را تکرار کنید و سپس صبر کنید و ببینید کودک شما آن را تقلید می کند یا خیر. اگر فرزند شما به سادگی نام آن را تکرار کرد، بعنوان جایزه آب نبات را به او بدهید.
۲- با وسیله ای که فرزند شما دوست دارد بازی کنید و از او بخواهید در گفتن کلمات شرکت کند. به عنوان مثال اگر فرزند شما عاشق بازی کردن با یک ماشین است و می خواهد در بازی با شما شرکت کند، می توانید صدای “م” برای گفتن ماشین را با او تمرین کنید، یا از او بخواهید این کلمه را تکرار کند. اگر فرزند شما می تواند جملات یک یا دو کلمه ای را بگوید، از جملاتی مانند ماشین بازی و … استفاده کنید و با او تمرین کنید.
۳- در زمان صرف غذا و میان وعده، به جای دان غذای کامل به فرزندتان، غذای کمتری بدهید. ابتدا مقدار کمی غذا به فرزندتان بدهید و پس منتظر بمانید تا غذای بیشتری درخواست کند. اگر او هیچ تلاشی نکرد، کلماتی مانند “بیشتر” را برای او تکرار کنید. این به کودک کمک می کند تا کلمات را تکرار کند و علاوه بر این، با مفاهیم کمتر و بیشتر آشنا شود.
۴- دسترسی کودک را به مواردی مانند اسباب بازی یا خوراکی های مورد علاقه یا بیرون رفتن از خانه محدود کنید. با محدود کردن این موارد، کودک مجبور می شود درخواست های خود را با گفتن کلمات یا جملات ساده بیان کند. می توانید اینکار را با قرار دادن وسایل مورد علاقه ی کودک در بالا یا خارج از دسترس او انجام دهید.
حتما بخوانید: رشد هیجانی کودک در سالهای اولیه زندگی +همه نکات مهم
۵- بازی های حرکتی مانند انداختن توپ به جلو و یا حرکت ماشین به جلو و عقب را انجام دهید. هنگامی که فرزند شما انتظار حرکت توپ یا ماشین را دارد، آن را نگه دارید و منتظر بماند. صبر کنید کودک از شما بخواهد اینکار را انجام دهید. اگر کودک تلاشی نکرد، خود کلماتی مانند توپ بازی، نوبت من، ماشین و… را تکرار کنید.
۶- از ظروف در بسته برای نگهداری خوراکی ها استفاده کنید. هنگامی که فرزند شما کوکی می خواهد، آنها را در یک ظرف در بسته قرار دهید و به او بدهید. هنگامی که کودک نمی تواند آن را باز کند، مجبور می شود با علامت ها یا گفتن کلماتی مانند “باز”، “کوکی” و… از شما بخواهد در ظرف را برایش باز کنید.
از اسباب بازی ها و وسایلی استفاده کنید، که بازی با آنها برای کودک به تنهایی سخت است. به این ترتیب کودک برای بازی از شما کمک می خواهد. در حین بازی با فرزندتان صحبت کنید و او را در مکالمه درگیر کنید. اسباب بازی های برقی را خاموش کنید و صبر کنید تا کودک از شما بخواهد آن را برایش روشن کنید. علاوه بر این می توانید از بازی های نوبتی استفاده کنید و وقتی نوبت شما یا او است، آن را به کودک یادآوری کنید. به این ترتیب کودک با مفاهیمی مانند مسابقه و نوبت آشنا می شود.
خواندن کتاب و شعر هم تاثیر زیادی در رشد کلامی کودک دارد.
استفاده از این ترفندهای کوچک که به برقراری ارتباط نیاز دارد، به کودک شما قدرت ارتباط می آموزد.
- اگر کودک شما برای رفتن به بیرون بجای گفتن کلمه ی بیرون یا جملات ساده، گریه می کند، به او اهمیت ندهید تا یاد بگیرد بجای گریه و اشاره، با کلمات ارتباط برقرار کند.
- اگر کودک برای چیزی که می خواهد از کلمات استفاده کرد، او را تشویق کنید و سریعا پاسخ دهید. مثلا اگر فرزند می گوید “کوکی”، سریعا به او کوکی دهید تا بفهمد حرف زدن بیشتر از اشاره و گریه، موثر واقع می شود.
- اگر متوجه درخواست های کودک خود نمی شوید، صبور باشید و به او بیاموزید کلمات را تکرار کند.
ترفندهای کوچکی از این دست به والدین زیادی برای برقراری ارتباط با فرزندشان کمک کرده است. البته این کارها باید با صبر و عشق انجام شود. وقتی فرزند شما می بیند که می تواند خواسته ها و نیازهای خود را به طور مؤثر به شما نشان دهد، این اطمینان را به آنها می دهید که در پیشرفت زبان تلاش کنند.
حتما بخوانید: حرف زدن بچه از چه سنی شروع و در هر سن چه توانایی گفتاری دارد؟
ایده هایی برای تشویق کودکان به صحبت کردن
هر چه کلمات بیشتری را به فرزندتان آموزش دهید، کلمات بیشتری یاد می گیرد. در اینجا چند ایده بازی برای تشویق کودکان نو پا به صحبت کردن ارائه شده است:
- با فرزند خود کتاب بخوانید.
- درمورد کارهای معمولی که هر روز انجام می دهید صحبت کنید – به عنوان مثال ، “من این لباس ها را برای خشک شدن روی بند آویزان می کنم چون امروز هوا آفتابی است”.
- در مورد علایق فرزندتان به آنها پاسخ دهید و صحبت کنید. به عنوان مثال، اگر فرزند شما وانمود می کند که ماشین سواری می کند، از او بپرسید کجا می رود.
- شعرهای ساده و کودکانه را برای فرزندتان بخوانید و آنها را به کودک بیاموزید. برای تکرار بیشتر می توانید آنها را در ماشین یا روی تلویزیون پخش کنید.
- کلمات کودک را تکرار کنید و به آنها توجه نشان دهید تا بتوانید مکالمه دو طرفه را ترغیب کنید. همچنین بر روی کلمات کودک تاکید کنید – به عنوان مثال وقتی کودک شما می گوید “قطار” است، می توانید بگویید “بله، قطار قرمز بزرگی است”.
- وقتی فرزند شما در حال صحبت کردن است، با اشتیاق به حرف هایش گوش کنید و لبخند بزنید. در این زمان با او ارتباط چشمی برقرار کنید. همچنین از تلاش های فرزندتان برای صحبت کردن ستایش کنید.
- بعد از صحبت کردن، به فرزندتان فرصت دهید تا جواب دهد. او ممکن است همیشه کلمات را درست نگوید، اما همچنان سعی خواهد کرد پاسخ دهد. این به کودکان کمک می کند تا در مورد مکالمه بیاموزند.
- قسمت های بدن کودک را به او نشان دهید و آنها را نام ببرید. یا آن را به یک بازی تبدیل کنید – برای مثال “دهانت کجاست؟”
زمان تماشای تلوزیون و صحبت کردن کودک نو پا
تماشای تلوزیون به غیر از گفتگوی ویدیویی برای کودکان زیر ۱۸ ماه توصیه نمی شود. بعد از ۱۸ ماه، فرزند شما می تواند مدت بیشتری تلوزیون ببیند. اما باز هم بهتر است کودک را به بازی یا یاد گرفتن شعر عادت دهید.
تماشای تلوزیون یا استفاده از وسایل الکترونیکی مانند تبلت، با طیف وسیعی از مسایل بهداشتی در کودکان نوپا و پیش دبستانی و همچنین کندتر شدن رشد مهارت های زبان، حافظه کوتاه مدت و مهارت های اجتماعی ضعیف همراه بوده است.
حتما بخوانید: کودک از چند ماهگی حرف میزند؟ بایدها و نبایدها برای زودتر حرف زدن
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک نوپای شما تا ۱۸ ماهگی چند کلمه هم نمی گوید، از کلمات معنی دار استفاده نمی کند، بنظر می رسد به حرف های دیگران گوش نمی کند یا آنها را درک نمی کند، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر نتوانید حرف های فرزندتان را تا سه سالگی درک کنید، یا اگر او هنوز در این سن چیزهای زیادی نمی گوید، بهتر است با پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
