اختلال یادگیری یکی از اختلالات عصب شناختی و یا پردازش زبان است که توسط عملکرد مغز به وجود می آید. اختلال یادگیری از لحاظ علمی عدم درک و توانایی در شناسایی کلمات، هجی کردن، حساب و یا استدلال است. همچنین ممکن است فرد در خواندن و نوشتن نیز دچار اختلال شود. در مجموع ۳۰ تا ۵۰ درصد مردم دچار اختلال یادگیری ناشناخته هستند و تقریبا ۳ میلیون کودک بین ۶ تا ۱۸ سال به نوعی برخی اختلالات یادگیری را دارند.
نکته مهم آن است که این اختلالات در پسران بیشتر از دختران است. در بیشتر موارد شروع اختلال یادگیری در فاصله زمانی پیش از دبستان تا کلاس دوم مشخص می شود. آموزش یوگا و مدیتیشن می تواند به درمان اختلال یادگیری کمک کند.
علل اختلال یادگیری
۱-ژنتیک
ژنتیک در بروز این اختلالات نقش مهمی دارد به طوری که در تعدادی از موارد مشکل مشابه کودک در دیکته نویسی یا روخوانی در اقوام درجه اول مثل پدرومادر یا درجه دوم خانواده پدری و مادری نیز وجود دارد. یکی از تئوری های هنوز هم مطرح در اختلالات یادگیری، برطرف نکردن جانبی در کودک است. به طوری که در پایان ۶سالگی راست دستی یا چپ دستی در کودک مشخص می شود.
خطر ابتلا به اختلال یادگیری بستگان افرادی که خود در کودکی دچار اختلال یادگیری بودند یعنی خواهران، برادران و فرزندان به صورت ارثی چهار تا هشت برابر بیشتر است.
۲-زیست شناختی
اختلال ویژه یادگیری اختلال نوروبیولوژیک (عصبی- زیستی) است یعنی ساختار مغز طوری شکل پیدا می کند که در انتخاب کلمه، هجی کردن، محاسبه و ریاضی دچار نقص است که این موضوع بیشتر ارثی بوده که در واقع عامل اصلی اختلال ویژه یادگیری می باشد.
۳-عوامل محیطی
عوامل محیطی همچون نوه تدریس معلم، شرایط کلاسی ، پایین بودن سطح کیفی آموزش و وضع اقتصادی خانواده ها از دیگر عوامل ایجاد اختلال یادگیری است.
حتما بخوانید: تاثیرات منفی استفاده از موبایل، تبلت و لپتاب در کودکان (ویدیوی ۱ دقیقه ای)
۴-عوامل زیستی
اگر مادر در دوران بارداری با سرب، الکل و مواد مخدر مواجه شده باشد کودک دچار اختلالات یادگیری خواهد شد البته تجربه نشان داده مادرانی که در فصل زمستان باردار شده و در این مدت در معرض ویروس های سرماخوردگی قرار بگیرند فرزندشان دچار اختلال یادگیری خواهد بود.
عوارض اختلال یادگیری
- وقتی کودک با احساس نقص در خوانش متون درسی، نوشتن و درک مسایل ریاضی، فشار از طرف خانواده، معلم و همکلاسی ها روبرو می شود رفته رفته احساس ناتوانی کرده و اعتماد به نفس او افت می کند، سرخورده شده و اضطراب پدید می آید
- در ادامه این روند ارتباط با سایر کودکان و همکلاسی ها نیز دچار مشکل می شود.
- دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری مبتلا به این ناتوانی ها بسیار کمتر از آنچه از سن و سطح هوشی آنها انتظارمی رود موفق می شوند،
- افراد مبتلا به اختلالات یادگیری، در تنظیم اطلاعات، ادراک دیداری و شنیداری، حافظه و توجه نقص دارند.
- ترک تحصیل در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری بیشتر است و این افراد در عملکرد شغلی و اجتماعی خود نیز دچار مشکل می شوند.
تشخیص اختلال یادگیری
- سنین اول تا سوم ابتدایی زمان طلایی برای شناسایی و درمان اختلالات یادگیری کودکان است. مثلا یادگیری مهارت های ورزشی مثل یوگا و مدیتیشن.
- معلم یا والدین پس از گذشت چند ماه از سال تحصیلی متوجه عقب ماندگی تحصیلی یا عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموز می شوند در این صورت باید به مراکز مشاوره آموزش و پرورش، مراکز یادگیری یا پزشکان متخصص مراجعه کنند.
- برخی علایم اضطراب مثل شکم درد، حالت تهوع، گریه، خارج نشدن کودک از خانه و بی حوصلگی از علائم اختلال یادگیری و سرخوردگی کودک است.
انواع اختلالات یادگیری
۱-ناتوانی در روخوانی
علائم ناتوانی در روخوانی
۱-خواندن با اشتباه به صورت حذف، افزودن و دگرگون ساختن کلمات
۲-مشکل در تفکیک بین حروف از نظر شکل و اندازه
۳- ضعف در هجی کردن
۴- نارسایی در به خاطر آوردن اسم و صدای حروف
۵- به نقطه گذاری توجه ندارند و از توجه به معنای لغت غافلند.
۶-کلماتی را که تازه خوانده اند جابه جا تکرار می کنند.
۷-سرعت خواندن پایین و حد اقل فهم از جمله
۸- حافظه و تمیز دیداری و شنوایی ضعیفی دارند.
۹-دامنه توجهشان کوتاه است و تمرکز کافی ندارند.
۱۰- احساس ناامیدی ، بی لیاقتی یا کم جراتی دارند وتمایل به خواندن ندارند.
۱۱-در کلاس درس معمولا مشکلات رفتاری ایجاد می کنند اما بیش فعال نیستند.
حتما بخوانید: اختلال یادگیری در کودکان (ویدیو)
راهکارهای درمانی
۱-پنج کارت را پشت سر هم به کودک نشان دهید . کودک تک تک کلمات کارت ها را بخواند . کارت ها را پنهان کنید . کودک بایستی بتواند به ترتیب کلماتی را که خوانده است تکرار نماید و در مراحل پیشرفته تر بنویسد .( در صورتی که حافظه کودک برای به خاطر سپاری پنج کارت به حد کافی تقویت نشده باشد می توان تمرین را از دو کارت شروع نموده و به مرور زمان گسترش داد .)
۲- همین تعداد کارت را روی میز در معرض دید کودک قرار دهید ، از وی بخواهید کلمات را بخواند و سپس چشمان خود را ببندد. یک کارت را پنهان کنید . وی باید حدس بزند چه کارتی پنهان شده است . می توانید جای کارت ها را با هم عوض کنید و از دانش آموز در مورد تفاوت ایجاد شده توضیح بخواهید.
۳-با توجه به دستور ارائه شده با رنگ های مختلف حروفی را که دارای یک نقطه ، دو نقطه ، سه نقطه هستند یا تمام نقاط آن در بالا یا پایین است را رنگ آمیزی نماید.
۲-ناتوانی در نوشتن
۱-فشار بیش از حد بر کاغذ
۲-درهم نوشتن و یا جمله بندی نامنظم
۳-فاصله نامتناسب کلمات و جملات
۴-صلاح کردن مداوم حروفی که قبلا نوشته شده
۵-کندی در نوشتن
۶-کوچک نویسی و نوشتار محو مات
۷-کج نویسی بیش از حد
۸-نامرتب نویسی بیش از حد
۹-فاصله گذاری بیش از اندازه بین کلمات
حتما بخوانید: چگونه با کودکان دبستانی رفتار کنیم؟ (تحقیقات جدید)
راهکارهای درمانی
۱-انجام بازی های فکری و تمرکزی
۲- ازکودک بخواهید با یک دست روی تابلو دوایری ترسیم کند.(در جهت حرکت عقربه های ساعت)
۳- از کودک بخواهید به فرمان شما روی تابلو اشکال هندسی مختلفی را ترسیم کند.
۴- ازکودک بخواهیدباچشمان بسته خط راست،حروف یا اعداد را به فرمان شما روی تابلو بنویسد.
۵- از کودک بخواهید روی تابلو خطوط منحنی در ابعاد بزرگ و پیوسته ترسیم کند.
۶- از کودک بخواهید روی تابلو خطوط شکسته در ابعاد بزرگ ترسیم کند.
۷-تقویت تمرکز با بازی انداخت توپ در حلقه، انداختن دارت، حرکت با توپ، دویدن در یک خط صاف و…
۸-از کودک خود بخواهید دستش را درون رنگ گواش کند و حروف الفبا را با انگشت بنویسد.
۹- کف یک سینی را با نمک یا شن بپوشانید و از کودکتان بخواهید کلماتی را به فرمان یا دلخواه خود درون سینی بنویسد.
۱۰- از کودک خود بخواهید جعبه مداد رنگی های خود را بردارد و با انتخاب رنگ های متنوع روی صفحه خط خطی کند( خطوط منحنی و درهم )
حتما بخوانید: استرس کودکان در مدرسه: دلائل، علائم و کارهایی که والدین باید انجام دهند
۳-قرینه نویسی
۱- تعداد زیادی از دانش آموزان در درس دیکته دچار مشکل هستند و نسبت به تعداد اشتباهاتی که در این درس مرتکب می شوند نمرات کمی کسب می نمایند.
۲- عدم تشخیص حروفی که صدای یکسان ولی نوشتاری متفاوت دارند
۳- جا به جا نویسی حروف یک کلمه
۴- جا انداختن آخرین حرف یک کلمه
۵- جا به جا نویسی حروف هم مخرج
۶- کم و زیا گذاشتن دندانه-نقطه و یانگذاشتن سرکش
۷- سرهم نوشتن یا جدا نوشتن کلمات
۸- عدم تشخیص حروف استثنا
راهکارهای درمانی
۱- تعدادی کارت سفید به اندازه ی ۱۰×۷ تهیه کنید. کلماتی را که با حروف (غ – ق) (ت – ط) (ز- ظ – ض – ذ) (ث – س – ص) (ع) در درس وجود دارند را انتخاب کرده با ماژیک سیاه روی کارت به صورت درشت و خوانا بنویسید.(حروفی که در بالا بدان اشاره شد با رنگ قرمز نوشته شوند)دو کارت را به کودک نشان دهید ، از او بخواهید کلمات را بخواند ، کارت ها را پنهان کنید و از او بخواهید کلمات را به ترتیب تکرار کند و بعد در هوا ، روی میز شن، روی میز و … مراحل بعدی در دفتر خود بنویسید.
۲- زمانی که کودک در به خاطرسپاری و درست نویسی دو کارت کلمه به حد تسلط رسید تعداد کارت ها را به سه کارت افزایش دهید.
۳- تمرین را طی جلسات متعدد ادامه داده و با تسلط کودک در هر مرحله تعداد کارت ها را تا پنج کارت افزایش دهید.
۴- از کودک کلاس اول انتظار می رود بتواند تعداد ۵ کارت کلمه را به خاطر بسپارد.
حتما بخوانید: معرفی تصویری انواع اختلالات در کودکان دختر و پسر زیر ۹ سال +درمان
۵- به عنوان تکلیف متنی با جای خالی مانند نمونه برای کودکانتان در نظر بگیرید:
۱-تعدادی کارت سفید ۱۰×۷ تهیه کنید. کلمات مشکل درس را روی کارت ها با ماژیک ، به صورت درشت بنویسید. دو کارت کلمه را برای فرزندتان بخوانیدو از او بخواهید بعد از شما به ترتیب کلمات را تکرار کند، روی هوا، روی میز یا درون سینی شن یا درون دفتر خود بنویسید. این تمرین را چند جلسه ادامه دهید تا فرزندتان به حد تسلط برسد. در جلسات بعد تعداد کارت ها را ۳ تا ، ۴ تا و ۵ تا کنید و در نظر داشته باشید که در هر مرحله بایستی کودک به حد تسلط برسد ، سپس مرحله گسترش یابد.
۲-به فرزندتان به صورت عبارت ، یا از جملات کوتاه و به صورت یک جمله ی کامل دیکته بگویید. گفتن دیکته به صورت زمزمه وار نیز کمک خوبی خواهد بود.
۳-تعداد ده کلمه ی متفاوت برای کودکتان بخوانید که در بین این کلمات یطور مثال تعداد ۵ کلمه نام حیوان باشد. از کودک بخواهید دقیق گوش دهد ، به خاطر بسپارد و از بین کلمات نام حیواناتی را که نام برده اید تکرار کند.
۴- ناتوانی در مسائل ریاضی
۱- فقدان یادگیری مهارتهای پیش نیاز برای آموزش ریاضی
۲- حس ضعیف در مورد تصویر بدنی دارند
۳- ضعف در مفاهیمی چون زمان و پول ، نقشه خوانی و شناخت خطوط مختلف دارند.
۴- مشکل در روابط فضایی مانند مشکل در فهم مسائلی مثل بالا و پایین، زیر و رو، کوتاه و بلندو…
۵- وجود اختلال در درک مفاهیم و اصطلاحاتی نظیر بعلاوه،تفریق، پس دادن ، باقی مانده و ارزش مکانی اعداد
۶- مشکل در بکارگیری روش های مناسب جهت حل مساله
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
سلام و عرض ادب. پسر من امسال اول دبستان می‌رود از نظر هوشی خوب است و مطالب رو زود یاد می‌گیرد و خوب هم جواب می دهد اما گاهی اوقات مطالب ساده ای که به خوبی بلد است اشتباه می گوید به طوری که من فکر میکنم شوخی می کند. چند جلسه مربی خصوصی داشت و نظرش این بود خیلی باهوش است اما بعضی وقتا تمرکز ندارد. و نکته آخر اینکه تک فرزند است و به شدت به من وابسته است و زمان پاسخ گویی به مربی اش میگه فکرم مشغوله و اینکه مامانم چکار می کنه و…. سپاسگزارم اگر منو راهنمایی کنید(ناگفته نماند من خودم هم در کودکی حواس پرت بودم و در دیکته خیلی وقتها نقطه ها رو یادم میرفت)
سلام وقتتون بخیر پسر من 7 سالش یک چیز یاد میگیره بعد میپرسی فراموش میکنه نمیدونم چی باهاش کار کنم زودتر یاد بگیره تو ذهنش بمونه
با سلام اکثر مامانا همین مشکل و دارن.به نظر من خود استرس و اضطراب باعث فراموشی میشه.دختر منم همین مشکل و داره باید باهاش بازی های تمرکز و دقت انجام بدید
سلام دخترمن کلاس دوم است ولی بسیار کندنویس وگاهی غلط نویسی دارد. ازخواندن ونوشتن فارسی بیزار است.ولی عاشق ریاضی است.الان معلم کلاس دوم ازکندنویسی شاکی است. لطفا راهنمایی کنید.ممنونم
سلام پسر من هم دقیقا همین مشکل را دارد. شما پیگیری کردید؟ بهتر شده؟؟
سلام من یک دختر ۷ساله دارم که امسال کلاس اول هست دختر خیلی بد شعر حفظ میکند شاید چند روز طول میکشد تا یک شعر ۳بیتی را حفظ کند
درضمن اصلا نمیتواند حروف را کنار هم بچیند ومثلا کلمه با را بنویسد
هرچقدر با او تمرین میکنم با کتاب کارت حروف و حتی تماشای فیلم اما باز موقع نوشتن بلد نیست
خواستم سوال کنم که ایا اختلال یادگیری دارد یا خیر؟
در ریاضی خوب است ومفهوم جمع وتفریق را بلد است فقط خواندن ونوشتن فارسی مشکل دارد
ممنون میشم که راهنماییم کنید??
سلام دخترتون الان چطوره؟
سلام دختر من ۶ سالش است و باید آلمانی یاد بگیرد اما هر چه حروف آلمانی را بهش یاد میدم باز می پرسم این چه حرفیه نمیدونه مثلاa یا دیر اصطلاحات رو حفظ می کنه چه کار کنم؟
با سلام و عرض ادب
کودکی دارم که در بخاطر سپاری بعضی نشانه ها مشکل دارد.مثلا نشانه ب ،د،م را کامل با ایشان کار میکنم اما بعد می‌گوید یادم رفته……و هرچه تعداد نشانه های که آموزش می‌بینند حروف را فراموش میکند….در سنجش بنویسیم هم از خودش کلمه می‌نویسد….آیا راهکاری هست که بتوانم این مورد را برطرف کنم؟ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
سلام پسرم کلاس اول هست ازنظرهوشی خوبه وحفظ کردنش خوبه ولی هنوزهیچی نمیتونه بنویسه وروخونی هیچی بلدنیست .صبحهاباگریه مدرسه میره وهمش میگه شکم دردهستم .ممنون میشم راهنمایی کنید.
سلام دخترم ۷ساله کلاس اول مطالب ریاضی دیر متوجه می شود خط بدی دارد.ازنظرهوشی خوبه وحفظ کردنش خوبه ولی هنوزروانخونی بلدنیست .صبحهاباگریه مدرسه میره وهمش میگه شکم دردهستم یا می خواهد زمانی سر کلاس من در مدرسه باشم.ممنون میشم راهنمایی کنید.
سلام وقت بخیر، پسر من کلاس اولیه ودوهفته اولو با اشتیاق مدرسه رفت بعد دچار انفولانزا شد ودو هفته غایب بود ، الان اول صبح استرس جدایی داره وهم استرس اینکه هجی کردن بلد نباشه، با اینکه مسئولیت پذیره وتمرین هم میکنه باز از خودش مطمئن نیست واین شوق مدرسه رفتنشو گرفته در ضمن هنوز دوست صمیمی پیدا نکرده واین نگرانم میکنه
سلام دخترم ۷سالشه و امسال کلاس اوله خیلی با هوشه ولی مشکل یادگیریه نشانه هارو داره مثلا حرف ب م و گاها د منم با عصبانیت برخورد میکنم و میترسه معلمش میگه توی کلاس خیلی حواس پرته اصلا ب درس توجه نمیکنه خواهش میکنم یه راهکار بهم بدید متشکرم
سلام خسته نباشید من سه قلو دارم و کلاس اول هستن،قل سومم نشانه هارو یادش میره و نمیتونه کلمات رو سریع و کامل بنویسه،در هجی کردن هم مشکل داره،به مراکز مشاوره مراجعه کردیم و کار درمانی و گفتار درمانی و نوروفيدبک انجام میدن،آیا هفته ای دو جلسه کافیه؟میشه لطفا بیشتر راهنماییم کنین؟
سلام عزیرم آیا شما از نوروفیدبک نتیجه گرفتید؟
سلام پسرم امسال کلاس اوله نزدیک سه ماهه که مدرسه میره ولی روخوانی ودیکته بلد نیست ۳ماهه که خودم ۱۲تا نشانه رو که درس داده بهش یاد میدم هرروز باهاش تکرار میکنم ۶تا۷ساعت بهش درس میدم ولی یاد نمیگیره فراموشی دا میگم کلمه م رو بنویس ن یا کلمات دیگه رو مینویسه یا اشتباه میخونه