بهترین تراپیست ها در تهران بر این اعتقاد هستند که اعتماد به نفس (Self-Confidence) پایین مانع از رشد ذهنی کودکان می شود؛ اما خوشبختانه با انجام بعضی بازیها می توان جلوی این اتفاق بد را گرفت. خیلی از بچه ها اعتماد به نفس پایینی دارند. این مسئله می تواند به خاطر محیط اطرافشان یا تجربه های سخت و تلخ گذشته باشد. از آنجایی که ذهن بچه ها هنوز کاملا رشد نکرده است، این موقعیتها و تجربه ها را جدی می گیرند و درباره خودشان افکار منفی پیدا می کنند.
کودکان مبتلا به ADHD (اختلال بیش فعالی- کمبود توجه) یا هر نوع ناتوانی دیگر بیشتر از سایرین دچار اعتماد به نفس پایین می شوند، چون معمولا به خاطر ناتوانی هایشان مدام از دیگران نظرات و انتقادات منفی می شنوند. وقتی آنها با این انتقادات منفی مواجه می شوند احساس بدی پیدا می کنند و فکر می کنند که از دیگران پایینتر و کمتر هستند. بنابراین خیلی مهم است که چنین کودکانی را تشویق و از آنها تعریف و تمجید کنید. افراد نزدیک به این کودکان حتما باید به این موارد توجه داشته باشند.
ما در این مطلب فهرستی از بازیها و فعالیتهایی که در عین سرگرم کننده بودن می توانند اعتماد به نفس کودکان را هم افزایش بدهند را با شما به اشتراک می گذاریم.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
مشغول کردن بچه ها به بازیهای سرگرم کننده نه تنها آنها را شاد و سرزنده نگه می دارد، بلکه مهارتهای زیادی را هم در کودکان پرورش می دهد و اعتماد به نفسشان را بالا می برد.
اعتماد به نفس چیست؟
اعتماد به نفس همان احساس خوب و مثبتی است که ما نسبت به خودمان داریم. این احساس به ما کمک می کند تا در مواجهه با انتقادها و نظرات منفی دیگران همچنان احساس خوبی به خودمان داشته باشیم و بتوانیم در دنیای واقعی به شکل موثر و مفیدی عمل کنیم. اعتماد به نفس برای داشتن یک زندگی شاد بسیار مهم و ضروریست. داشتن این احساس خوب به خصوص در پایان سالهای دبستان و یکی دو سال اول راهنمایی یا دبیرستان اهمیت زیادی دارد.
این مرحله از زندگی وقتی است که کودک به سمت نوجوانی قدم برمیدارد و رفتن به مقطع راهنمایی و دبیرستان و پا گذاشتن به دوران بلوغ طوفانی در درون او ایجاد می کند. بچه ها برای کنار آمدن با این مسائل این دوران و حرکت رو به جلو به اعتماد به نفس بالایی نیاز دارند.
بلد باشید: تربیت کودک مودب و حرف گوش کن با ۱۲ روش
برای پرورش و تقویت اعتماد به نفس در کودکان باید زود دست بجنبانید. بچه های خردسال باید مرتبا فرصتی برای یادگیری خوشبینی، انعطاف پذیری و احساس شایستگی داشته باشند. پرورش اعتماد بنفس در کودکی پایه و اساسی قوی برای شادی و سلامت روان او در بزرگسالی ایجاد می کند.
چرا اعتماد به نفس کودکان مهم است؟
اعتماد به نفس موضوع بسیار مهمیست که همه والدین باید به آن توجه ویژه داشته باشند. شاید پرورش اعتماد به نفس در کودک کار سخت و پیچیده ای به نظر برسد؛ اما عامل حفاظتی حیاتی و مهمی برای سلامت روح و روان او به حساب می آید. بنابراین هر پدر و مادری باید برای حمایت از احساس اعتماد به نفس درست و مناسب کودکش راهکارهایی در پیش بگیرد.
اعتماد به نفس پایین در کودکان چه علائمی دارد؟
1- ذهنیت ثابت (fixed mindset) به جای ذهنیت رشد (growth mindset)
2- منفی گویی درباره خود
3- دوری کردن از انجام فعالیتهای مختلف به این دلیل که فکر می کنند قادر به انجامشان نیستند.
4- عدم تمایل به امتحان مهارت های جدید.
5- جواب ندادن به سوالات یا داوطلب نشدن، حتی زمانی که پاسخ سوال را بلدند.
6- عدم اعتماد به نفس در موقعیتهای اجتماعی
7- حساسیت بالا، به عنوان مثال ناراحتی و ناامیدی شدید به خاطر شنیدن یک نظر منفی
8- حسادت شدید یا احساسات منفی نسبت به خواهر و برادرها، همسن و سالان و یا دوستانی که موفق و با اعتماد به نفس هستند.
چطور اعتماد به نفس کودکمان را افزایش بدهیم؟
اول از همه باید چیزهایی که باعث ایجاد اعتماد به نفس در فرد می شوند یعنی خوش بینی، انعطاف پذیری و احساس شایستگی را بشناسید. در مرحله دوم می توانید با انجام برخی بازیها و فعالیتهای سرگرم کننده، اعتماد به نفس را وارد زندگی روزمره کودکتان کنید. یادتان باشد که اعتماد به نفس یک شبه بدست نمی آید و برای رسیدن به آن باید پشتکار داشته باشید و به طور منظم تمرین کنید.
نکته سوم اینکه باید ذهنیت رشد را در کودکتان پرورش بدهید و در صورت لزوم روی طرز فکر خودتان هم کار کنید و به سمت اندیشه رشد پیش بروید. به این ترتیب می توانید با به اشتراک گذاشتن نظرات و ایده های مثبت، الگوی خوب و مناسبی برای کودکتان باشید.
بلد باشید: ۱۴ روش عالی رفتار با کودکان پر انرژی و شلوغ
چهارم اینکه به هر چیزی که در محیط اطراف روی اعتماد به نفس کودکتان اثر می گذارد توجه کنید. به عنوان مثال به این فکر کنید که آیا کودکتان فعالیتی خارج از درس و مدرسه انجام می دهد که باعث تقویت اعتماد به نفسش شود؟ یا اگر مشغول کاری است، آیا این کار اعتماد به نفسش را بالا می برد؟ شاید بهتر باشد کودکتان را به کلاسی بفرستید که در آن بین بچه های متوسط از همه بالاتر و بهتر عمل کند تا اینکه میان بچه های سطح بالا و پیشرفته قرار بگیرد و برای اثبات خودش دست و پا بزند.
سه لایه اعتماد به نفس
اعتماد به نفس کودکان از سه لایه احساس شایستگی (Sense of competence)، خوش بینی (optimism) و انعطاف پذیری (resilience) تشکیل شده است. اگر فرزند شما هر سه لایه را داشته باشد یعنی اعتماد به نفس بالایی دارد و کمتر احتمال دارد که سلامت روانی اش به خطر بیفتد.
بازیهای مناسب برای افزایش اعتماد به نفس کودکان
بازی کردن همیشه راه بسیار خوبی برای سرگرم کردن و آموزش چیزهای مختلف به کودکان است. خوشبختانه بازیهای وجود دارد که می توانند اعتماد به نفس کودکان را تا حد زیادی بالا ببرند. در ادامه به چند مورد از محبوبترین آنها اشاره می کنیم:
1- نقشه گنج
این بازی را به راحتی و بدون نیاز به تجهیزات و وسایل خیلی زیاد می توان در فضای باز انجام داد. در این بازی شرکت کنندگان باید با استفاده از نقشه ای که شما برایشان درست کرده اید گنجهای مخفی را پیدا کنند. می توانید از خوراکیهای خوشمزه یا وسایل ساده ای مثل جوراب نو، توپ یا یک اسباب بازی به عنوان گنج استفاده کنید. این ماجراجویی در فضای باز نه تنها باعث افزایش حس کنجکاوی و تلاش برای رسیدن به هدف در بچه ها می شود، بلکه اوقات خوشی را هم برایشان رقم می زند.
2- بازی توپ و تعریف
این بازی هم یکی دیگر از بازیهای خوب و سرگرم کننده برای افزایش اعتماد به نفس بچه هاست که نیاز به هیچ وسیله یا برنامه ریزی خاصی هم ندارد. برای انجام این بازی به حداقل 3 نفر نیاز دارید. هر چه تعداد بازیکنان بیشتر باشد بهتر است. به صورت دایره ای کنار هم بنشینید. یک نفر توپ را در دستش می گیرد و آن را به سمت یکی دیگر پرتاب می کند. در این حین باید از کسی که توپ را به طرفش می اندازد تعریف کند و یک نکته مثبت درباره اش بگوید. نفر بعدی که توپ را گیرد هم باید به همین روش عمل کند.
بلد باشید: علت لجبازی در کودکان، تعریف روانشناسی و ۱۰ روش مدیریت
3- بازی تاس و تمجید
این بازی هم تا حد زیادی شبیه بازی قبلی است و حداقل به 3 نفر نیاز دارد ولی هر چه تعدادتان بیشتر باشد جذابیت بازی هم بیشتر خواهد شد. باز هم باید به صورت دایره ای بنشینید و اینجا به جای توپ از تاس استفاده کنید. یک نفر تاس می اندازد و هر عددی که آمد باید به همان اندازه مشخصات خوب و مثبت نفر بغل دستی اش را بگوید. بعد نفر بعدی تاس را برمیدارد و همین کار را تکرار می کند.
4-بازی حلقه دور آتش
این بازی با بقیه بازیها متفاوت است، چون باید با فرزندتان بیرون بروید. گاهی اوقات تجربه در فضای باز خیلی بهتر و بیشتر از بازیهای ویدئویی نتیجه می دهد. بازی حلقه دور آتش هم می تواند جمع خانوادگیتان را صمیمی تر می کند و هم اعتماد به نفس بچه ها را افزایش می دهد. فقط کافیست شب در فضای باز آتش روشن کنید و همگی دور آن بنشینید.
حالا همه کسانی که دور آتش نشسته اند باید به نوبت داستانی تعریف کنند. این داستانها می توانند خاطرات زندگی خودشان باشند یا چیزهایی که از دیگران شنیده اند. تا وقتی جوّ مثبت و خوبی برقرار باشد هر کسی میتواند داستانی تعریف کند. این کار به بچه هایی که اعتماد به نفس پایینی دارند کمک می کند تا بتوانند در جمع حرف بزنند و خودشان را نشان بدهند. گاهی اوقات این کار بهترین و تنهاترین چیزیست که کودک نیاز دارد.
5- بازی بگرد و پیدا کن
این بازی هم تا حدی شبیه بازی حلقه دور آتش است اما مفهوم جالبتری دارد. بازیکنان باید در فضای بازی که شما انتخاب کرده اید بگردند تا سه شئ مخفی را پیدا کنند. بعد از پیدا کردن همه آیتمها هم باید به محل شروع برگردند. حالا باید هر کسی درباره سه شئ نفر بغل دستی اش داستانی بسازد. این کار هم ظرفیت تفکر بچه ها را افزایش می دهد و هم باعث می شود از داستانهای ساختگی و بامزه ای که ساخته می شود کلی لذت ببرند. در همین حین بچه ها احساس می کنند که از بقیه پایینتر و کمتر نیستند و همین باعث بالا رفتن اعتماد به نفسشان می شود.
این روشها را هم حتما بخوانید: ۱۹ روش بالا بردن اعتماد بنفس کودک
6- کارتهای قصه گو
برای انجام این بازی جالب به یک دسته کارتهای متنوع که رویشان تصاویر متفاوتی وجود دارد نیاز است. حدود 120 کارت مختلف کافیست. روی هر کارت یک تصویر منحصر به فرد مثلا یک شخصیت یا یک وسیله و ابزار ترسیم شده است. هر بازیکن به صورت تصادفی یک کارت برمیدارد و باید با توجه به تصویر روی آن یک داستان بسازد.
نفر بعدی یک کارت دیگر برمیدارد و داستان قبلی را با توجه به تصویر کارت خودش ادامه می دهد. این بازی سرگرم کننده نه تنها برای بچه ها بلکه برای بزرگترها هم جذاب است. چنین بازیهایی باعث عمیقتر و محکمتر شدن رابطه بین بزرگترها و کودکان می شود. علاوه بر این، بچه ها در حین انجام این بازی چیزهای زیادی هم یاد می گیرند که باعث تقویت قدرت ذهنشان می شود.
7- سوال بپرس جواب بده
این بازی جذاب هم یکی دیگر از بازیهایی است که می تواند اعتماد به نفس بچه ها را بیشتر کند. برای انجام این بازی ساده به تعدادی چوب و کاغذ رنگی نیاز دارید. هر چوب به کاغذ هم رنگ خودش مرتبط است. بازیکنان باید یکی یکی چوب دلخواهشان را انتخاب کنند و بعد کاغذ همرنگ آن را بردارند و به سوالی که رویش نوشته شده جواب بدهند.
سوالات باید به نحوی طراحی شوند که اعتماد به نفس بچه ها را تقویت کنند؛ مثلا بپرسید: “چه خصوصیتی درباره خودت رو از همه بیشتر دوست داری؟” پاسخ به این سوالات باعث می شود بچه ها بیشتر با خودشان آشنا بشوند و در نتیجه باور و اعتمادشان نسبت به خودشان هم بیشتر می شود.
8- بازی بگو بقیه چطورن؟
برای انجام این بازی هم به 80 عدد کارت احتیاج دارید. روی هر کدام از این کارتها یک خصوصیت خوب و نقطه قوت بنویسید. بعد کارتها را به صورت مساوی بین بچه ها پخش کنید. بازیکنان باید به ترتیب روی صندلی بنشینند. نفر دوم باید با استفاده از کارتهایی که در دست دارد فردی که روی صندلی نشسته را توصیف کند و در ضمن بگوید که چرا فکر می کند او چنین خصوصیت خوب و مثبتی دارد. بازی تا زمانی که همه روی صندلی بنشینند و از آنها تعریف شود ادامه پیدا می کند.
معرفی ۵ کلاس آموزشی که حتما کودکان خود را باید به آنها بفرستید!
سایر فعالیتهایی که باعث افزایش اعتماد به نفس کودکان می شوند
1- اجازه بدهید کودک در کارهایتان به شما کمک کند
بچه هایی که اعتماد به نفسشان پایین است احساس بدی نسبت به خودشان دارند و فکر می کنند از پس انجام هیچ کاری برنمی آیند. اگر از کودکتان بخواهید که در انجام کاری به شما کمک کند او احساس ارزشمند و مفید بودن پیدا می کند و متوجه می شود شما برایش احترام و ارزش قائل هستید. به این ترتیب او با تمام وجودش به شما کمک خواهد کرد.
یادتان باشد که مهم نیست کودک کار را چطور انجام بدهد و نتیجه اش چه از آب در بیاید؛ در هر صورت شما حتما باید او را به خاطر تلاشش تحسین و از او تعریف و تمجید کنید. به او یاد بدهید که تلاش کردن هم به اندازه موفق شدن خوب و مهم است. کودک باید یاد بگیرد برای اینکه در کاری خوب و ماهر شود اول باید برایش تلاش کند.
2- به او اجازه بدهید کاری را انجام بدهد که دوستش دارد
بچه های کوچک همیشه کاری سراغ دارند که از انجام دادنش لذت ببرند. فرقی نمی کند این کار کتاب خواندن باشد یا نقاشی کشیدن، فیلم دیدن و یا انجام بازیهای ویدئویی. سعی کنید وقتی کودک مشغول انجام این کارها است شما هم کنارش باشید.
با او درباره کاری که انجام می دهد حرف بزنید و اجازه بدهید در مورد چیزی که به آن علاقمند است به شما توضیح بدهد. این کار باعث تقویت اعتماد و پیوند بین شما دو نفر می شود. با این کار فرزندتان احساس آرامش و اعتماد به نفس می کند.
اجازه بدهید کودکتان کارهایی بکند که واقعا از انجامشان لذت می برد و به او کمک کنید تا فعالیتهای جدید مثل نقاشی، ورزش، نجوم و غیره را هم یاد بگیرد.
3- بیش از حد از او تعریف و تمجید نکنید
ما درباره فواید و خوبیهای تعریف و تمجید حرف زدیم و گفتیم که چقدر روی افزایش اعتماد به نفس بچه ها اثر می گذارد؛ اما یادتان باشد که هر چیزی حد و حدودی دارد. تعریف و تمجید بیش از حد به جای اثر مفید روی ذهنیت بچه ها، تاثیر مخرب دارد. این کار باعث می شود کودک شما فکر کند که در همه چیز خیلی خوب و بی نقص است و می تواند هر کاری بکند. به این ترتیب کم کم به خودش مغرور می شود و با این تصور که از پس هر کاری بر می آید خطر کارهای ناسالم را به جان می خرد.
4- به او اجازه بدهید تا خودش تصمیم بگیرد
بچه شما روزی بزرگ می شود و باید خودش برای خودش تصمیم بگیرد. اما اگر وقتی هنوز بچه است اجازه این کار را نداشته باشد نمی تواند یاد بگیرد چطور در بزرگسالی تصمیم بگیرد. پس باید به کودکتان اجازه بدهید تا روی پای خودش بایستد و در برخی موارد خودش تصمیم بگیرد.
یادتان باشد که این تصمیمات باید مناسب سن و سالش باشند؛ مثلا می توانید به او اجازه بدهید خودش انتخاب کند که چه بپوشد، چه غذایی سفارش بدهد، برای صبحانه چه بخورد و مواردی از این قبیل.
5- او را در مسیر رسیدن به اهدافش تشویق کنید
بچه ها آرزوها و رویاهای دور و درازی در سر دارند و هر کدامشان دلشان می خواهد وقتی بزرگ شدند به یک هدف خاص برسند. یک روز دلشان می خواهد دکتر شوند و فردا می خواهد آشپز بشوند. باید این را بدانید که بچه ها هنوز آنقدر رشد نکرده اند که بتوانند هدف واحد و ثابتی را دنبال کنند؛ برای همین مهم نیست کودکتان چه چیزی را انتخاب می کند، مهم این است که او را در مسیر رسیدن به اهدافش تشویق کنید.
جمع بندی
احساس افسردگی و ناامیدی از خود فقط مخصوص بزرگسالان نیست، بلکه بچه ها هم دچار آن می شوند. اعتماد به نفس پایین باعث می شود کودکان احساس بدی به خودشان پیدا کنند و از خودشان ناامید بشوند. نکات و بازیهای گفته شده در این مطلب را دنبال کنید تا اعتماد به نفس کودکتان را بالا ببرید و به او کمک کنید تا در بزرگسالی انسان خوب و موفقی باشد.
در ادامه بخوانید: ۱۸ روش آموزش مسئولیت پذیری کودکان در دوران مدرسه
