تقریباً 4 تا 5٪ از كودكان در دوره ای از كودكی خود دچار تشنج می شوند. حدود 1٪ کودکان، مبتلا به صرع می شوند و از هر 26 نفر، 1 نفر در طول زندگی خود به این بیماری عصبی مبتلا می شود.
با توجه به این آمار، سوزان آرنولد مدیر مرکز صرع پزشکی کودکان دالاس و دانشیار دانشگاه UT Southwester، می گوید: یادگیری و اطلاع از اقدامات اولیه ی مورد نیاز در زمان تشنج یک فرد، برای تمامی افراد لازم است.
دکتر آرنولد می گوید: “تشنج شایع است و اگرچه ممکن است این اتفاق هرگز برای شما یا یکی از اعضای خانواده تان اتفاق نیفتد، اما دانستن اقدامات لازم در زمان تشنج، همچنان توصیه می شود.”
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
بطور کلی اولین اقداماتی که باید در زمان تشنج کودک انجام دهید عبارتنداز:
1- خونسردی خود را حفظ کنید و نترسید
2- کودک را به پهلو بخوابانید و لباس های او را آزاد کنید (اینکار باعث می شود که درصورتیکه کودک استفراغ کرد، مواد و مایعات باعث خفگی او نشوند)
3- در کنار کودک بمانید و او را ترک نکنید
4- چیز نرمی زیر سر او قرار دهید
5- هیچ چیزی در داخل دهان کودک قرار ندهید و مطمئن شوید که زبان کودک تحت فشار نیست
6- اگر تشنج بیش از 5 دقیقه طول کشیده است، با اورژانس تماس بگیرید
چه عواملی باعث تشنج در کودکان می شود؟
تشنج تخلیه الکتریکی غیرطبیعی در مغز است و بعبارتی این وضعیت بدلیل اختلال در فعالیت الکتریکی مغز اتفاق می افتد. تشنج انواع مختلفی دارد و به دلایل مختلفی در کودکان رخ می دهد. اما نکته ی قابل توجه این است که همه ی تشنج ها ناشی از صرع نیستند. دیگر دلایل تشنج در کودکان می تواند شامل تب بالا (تشنج تب خیز که معمولا با افزایش سریع درجه حرارت بدن رخ می دهد)، عفونت یا آسیب دیدگی سر باشد.
برخی بچه ها نیز وقتی خیلی ناراحت می شوند و نفس خود را حبس می کنند، رویدادی شبیه تشنج تجربه می کنند و ممکن است دچار سفتی یا لرزش عضلات شوند. این وضعیت یک تشنج صرعی محسوب نمی شود و در واقع پاسخ بدن به حبس کردن نفس است.
حملات صرعی زمانی اتفاق می افتد که بدون هیچ عامل تحریک کننده ای، تخلیه الکتریکی ناگهانی در مغز اتفاق بیفتد. هر کسی در هر سنی می تواند به صرع مبتلا شود اما کودکان خردسال و افراد مسن بیشتر در معرض خطر هستند. علاوه بر این، افراد مبتلا به صرع ممکن است محرک هایی را شناسایی کنند که احتمال تشنج را افزایش می دهد. عوامل شایع تشنج می تواند شامل بیماری، عدم مصرف داروهای صرع، استرس، قرار گرفتن در ساعات مشخصی از روز، کم آبی بدن یا کمبود خواب باشد.
علائم بروز تشنج در کودکان چیست؟
تشنج می تواند به شکل های مختلفی در کودک ظاهر شود. مهمترین علامت تشنج، سفت شدن و لرزیدن بدن است. این نوع تشنج های بزرگ (تشنج های تونیک – کلونیک یا “گراندمال”) می تواند باعث سقوط فرد و آسیب دیدن، گاز گرفتن زبان یا از دست دادن کنترل مثانه یا روده شود.
دیگر تشنج ها به اندازه ی تشنج گرندمال، واضح نیستند. برخی از کودکان ممکن است در زمان تشنج فقط به یک نقطه خیره شوند، متوجه اطراف خود نباشد و یا به صدای والدین و دیگران، پاسخی ندهند. این نوع تشنج ها که به آنها تشنج های پنهان گفته می شود، معمولا زمان زیادی طول نمی کشند و بیشتر کودکان به آن مبتلا می شوند.
اغلب در زمان بروز این اتفاق، والدین فکر می کنند که این علایم از بی توجهی فرزندشان ناشی می شوند و چیز مهمی نیستند. این نوع تشنج ممکن است تا ماه ها یا حتی سال ها تشخیص داده نشود.
کودک بسته به نوع تشنج، می تواند علائم مختلفی را تجربه کند. علائم رایج تشنج عبارتند از:
- خیره شدن به یک نقطه
- گفتار گیج و مبهم
- از دست دادن هوشیاری
- حرکات لرزاننده یا تکان دهنده غیرقابل کنترل
- بی توجهی به محیط اطراف
در زمان تشنج کودک چه باید کرد؟
تشنج کودک می تواند برای والدین یا اطرافیان او ترسناک باشد. اما حفظ آرامش و تمرکز برای حفظ سلامتی کودکی که در حال تشنج است، بسیار مهم است.
دکتر آرنولد می گوید: “مهمترین و اصلی ترین چیز این است که وحشت نکنید.” وی افزود: نگاه کردن به فردی که در حال تشنج است، می تواند ترسناک باشد اما این وضعیت در بسیاری از مواقع به خودی خود متوقف می شود و تشنجی که در کمتر از پنج دقیقه متوقف شود، معمولاً برای کودک خطرناک نیست.
۴ علت اصلی تشنج نوزاد و جدیدترین راه بهبود سریع خانگی آن چیست؟
برای کمک به کودک در حال تشنج، توصیه های زیر را دنبال کنید. در این قسمت روش های کمک به کودک در حال تشنج گرندمال و پنهان، به تفکیک آورده شده است.
کمک های اولیه برای تشنج های گرندمال
اگر کودک در حال تشنج گرندمال است (تشنجی که با سفت شدن و لرزش اندام ها و از دست رفتن هوشیاری همراه است)، اقدامات زیر را دنبال کنید:
- آرام باشید و در کنار فرزند خود بمانید
- کودک خود را به پهلو برگردانید
- کودک را در وضعیت راحتی قرار دهید (دکمه ی لباس ها را باز کنید، چیز نرمی زیر سر او قرار دهید و در صورت داشتن عینک، آن را بردارید)
- لباس های تنگ را در آورید
- هرگز چیزی در دهان کودک تان نگذارید
- از متوقف کردن تشنج یا مهار کردن کودک بپرهیزید
- به طول زمان تشنج توجه کنید (از زمانی که شروع می شود تا زمانیکه متوقف می شود)
- اگر تشنج بیشتر از 5 دقیقه طول کشیده است یا کودک آسیب دیده است، با اورژانس تماس بگیرید
کمک های اولیه برای تشنج های پنهان
هنگامی که کودکی تشنج ابسنس یا پنهان را تجربه می کند، مهمترین کار این است که در کنار کودک بمانید تا از حفظ ایمنی و سلامت او اطمینان حاصل کنید. قبل از رها کردن کودک، از هوشیاری و آگاهی او اطمینان کامل کسب نمایید.
برای کمک به کودکی که در حال تشنج پنهان است، اقدامات زیر را انجام دهید:
- آرام باشید و در کنار فرزندتان بمانید
- به طول زمان تشنج توجه کنید
- کودک را در آغوش نگیرید یا او را نگه ندارید
- برای دیگران توضیح دهید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است
- از کودک در برابر خطرات احتمالی محافظت کنید
چه زمانی لازم است برای کودکان در حال تشنج، به دنبال کمک اضطراری باشیم؟
بسیاری از تشنج های کودکان به خودی خود برطرف می شوند و در این موارد، اغلب به مراقبت های اضطراری احتیاجی نیست. با این حال اگر فرزند شما برای اولین بار تشنج کرده است، باید او را به اورژانس ببرید یا برای تشخیص علت آن، به پزشک مراجعه کنید.
در موارد زیر لازم است که به اورژانس مراجعه کنید:
- اگر تشنج بیش از 5 دقیقه طول کشیده است
- اگر اولین بار است که کودک تشنج کرده است
- اگر کودک به علت زمین خوردن یا افتادن، آسیب دیده است
- اگر تنفس کودک دچار مشکل شده است
- اگر نمی دانید که آیا تشنج گرندمال، به تشنج پنهان تغییر می کند و یا مطمئن نیستند که کودک هنوز تشنج دارد یا خیر
همچنین توجه داشته باشید که اگر کودک به آگاهی کامل بازنگشت، به دنبال کمک پزشکی باشید یا با اورژانس تماس بگیرید.
اقدامات احتیاطی و ایمنی که لازم است برای کودکان مبتلا به تشنج، بکار گرفته شود:
بزرگترین خطر برای کودکانی که تشنج دارند، محل وقوع آن است. اگر کودک در راه پله باشد، در دستشویی یا حمام باشد و دچار تشنج شود، خطر سقوط و آسیب دیدگی بسیار بالا است.
دکتر آرنولد می گوید: “توجه داشته باشید که اگر کودکی در آب یا استخر باشد و تشنج کند، می تواند زیر آب قرار بگیرد و غرق شود.” وی گفت: “یه همین دلیل است که ما به والدین می گوییم كه در هرجا از جمله اطراف آب، دریاچه، استخر، وان یا حمام، کنار فرزندشان باشند.”
اگر احتمال تشنج فرزندتان وجود دارد، برای اطمینان از سلامتی او، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:
- از حمام وان خودداری کنید. دوش ایمن تر از وان است
- اطمینان حاصل کنید که درب سرویس بهداشتی قفل نشده است
- بدون نظارت مداوم بزرگسالان، به کودک اجازه ی شنا ندهید
- هنگام قایق سواری یا جت اسکی، همیشه از جلیقه نجات استفاده کنید
- هیچگاه اجازه ندهید فرزندتان بخصوص زمانی که تنهاست، در ارتفاعات بالا (مانند نردبان، درختان یا کوه)، قرار بگیرد
- همیشه در هنگام دوچرخه سواری و اسب سواری از کلاه ایمنی استفاده کنید
- برای کودکانی که تشنج مکرر دارند، از دوچرخه سواری در خیابان ها خودداری کنید
- از پخت و پز روی اجاق گاز باز اجتناب کنید (به جای آن از مایکروویو استفاده کنید) و مواظب اتو باشید
- نوجوانان مبتلا به تشنج کنترل نشده، نباید رانندگی کنند (رانندگی چه با موتور و چه با ماشین، برای آنها و دیگران بسیارخطرناک است)
- به کودک اجازه استفاده از اسلحه گرم ندهید و اجازه ندهید با اشیاء خطرناک و برنده، بازی کند
شما به عنوان یک والد می توانید یک برنامه تهیه کنید و برای کمک به حفظ امنیت فرزند خود در هنگام تشنج، آن را با دیگران در میان بگذارید. در مورد کمک های اولیه و ایمنی تشنج، با مسئولان مدرسه کودک یا هر کسی که ممکن است با فرزندتان در ارتباط باشد، صحبت کنید و اطلاعات لازم را در اختیار آنها قرار دهید.
فراموش نکنید که از آنجاییکه حدود 5 تا 4٪ از کودکان در دوره ای از کودکی دچار تشنج می شوند، اطلاع از روش های حفظ سلامتی و ایمنی کودکان در زمان تشنج، بسیار ضروری است.
