روش تشخیص اختلال یادگیری در کودکان: تست ها و انواع

ناتوانی های یادگیری یا اختلالات یادگیری یک اصطلاح کلی برای طیف گسترده ای از مشکلات یادگیری است. ناتوانی در یادگیری با هوش یا انگیزه ارتباطی ندارد. کودکان دارای این اختلال تنبل و لال نیستند. در حقیقت بیشتر این افراد به اندازه ی افراد دیگر باهوش هستند و تنها مغز آنها متفاوت است. این تفاوت، بر نحوه دریافت و پردازش اطلاعات تأثیر می گذارد.

ناتوانی در یادگیری شامل کاهش توانایی های فکری و مشکل در فعالیتهای روزمره از همان ابتدای کودکی است. درجه ناتوانی می تواند بسیار متفاوت باشد و بصورت خفیف، متوسط، شدید و خیلی شدید طبقه بندی می شود.

حتما بخوانید: ۲۰ نکته بسیار مهم برای آموزش آسان ریاضی به کودکان پیش دبستانی و دبستان

به عبارت ساده تر، کودکان دارای ناتوانی در یادگیری، چیزها را متفاوت از دیگران می بینند، می شنوند و درک می کنند. این می تواند به مشکل در یادگیری اطلاعات، مهارت های جدید و استفاده از آنها منجر شود. شایع ترین انواع ناتوانی های یادگیری شامل مشکلات مربوط به خواندن، نوشتن، ریاضیات، استدلال، گوش دادن و صحبت کردن است.

ناتوانی کودک در حوزه های خاص یادگیری به طور مداوم، ممکن است نشان دهنده وجود یک اختلال یادگیری باشد.

اختلالات یادگیری خاص

رایج ترین اختلالات یادگیری شامل موارد زیر است:

• دیسکلکسی – این نوع اختلال یادگیری بر خواندن و مهارت های پردازش مبتنی بر زبان تاثیر می گذارد. به دیسکلکسی اختلال خواندن نیز گفته می شود.
• دیس کالکولی – نوعی ناتوانی در درک ریاضیات است که در آن فرد برای حل مشکلات حسابی و درک مفاهیم ریاضی دچار مشکل می شود.
• دیسگرافیا – نوعی ناتوانی در نوشتن است که در آن نوشتن نامه یا نوشتن در یک فضای مشخص برای فرد مشکل است.
• اختلالات پردازش شنوایی و بینایی – ناتوانی های حسی که در آن فرد با وجود شنوایی و بینایی عادی، در درک زبان مشکل دارد.
• ناتوانی های یادگیری غیر کلامی – نوعی اختلال عصبی که منشآ آن نیمکره سمت راست مغز است. این اختلال شامل “ناهماهنگی” کارکرد عصب-روان شناختی، تحصیلی، هیجانی-اجتماعی، و سازشی است.

چگونه یک اختلال یادگیری در کودک تشخیص داده می شود؟

ناتوانی در یادگیری متفاوت است و باید بطور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند. ناتوانی یادگیری عمومی توسط سه معیار اصلی تعریف می شود:

• توانایی ذهنی پایین.
• اختلال قابل توجه در عملکردهای اجتماعی یا انطباقی.
• شروع اختلال در کودکی.

برای توصیف میزان ناتوانی یادگیری، از طبقه بندی خفیف، متوسط ​، شدید و خیلی شدید استفاده شده است. برای تعریف شدت این اختلال، از اندازه گیری ضریب هوشی استفاده می شود:

• اختلال یادگیری خیلی شدید مربوط به ضریب هوشی کمتر از ۲۰ است.
• فردی با ضریب هوشی ۲۰-۳۴، دارای ناتوانی در یادگیری شدید است.
• فردی با ضریب هوشی ۳۵-۴۹، ناتوانی در یادگیری متوسط دارد.
• فردی با ضریب هوشی ۵۰-۷۰، ناتوانی در یادگیری خفیف دارد.

با این حال این طبقه بندی فقط تا حدی به تشخیص درجه ی اختلال کمک می کند زیرا ضریب هوشی، اطلاعات بسیار کمی در مورد نیازهای اجتماعی، آموزشی و شخصی افراد ارائه می دهد. بنابراین ممکن است ارزیابی گسترده و جامع تری مورد نیاز باشد.

گاهی اوقات اختلالات یادگیری در اثر ” ضریب هوشی پایین” یا اختلالات فکری ایجاد نمی شود. در حقیقت آی کیو افراد مبتلا به اختلالات یادگیری معمولاً بالاتر از حد متوسط ​​و یا حتی در حد استاندارد قرار دارد و تنها ساختار مغز این افراد با دیگران متفاوت است.

حتما بخوانید: چگونه به کمک بازی های سرگرم کننده، ریاضی را به کودکان آموزش دهیم؟

به طور کلی افراد دارای ناتوانی در یادگیری خیلی شدید به طور معمول برای مدت طولانی نیاز به پشتیبانی دارند، در حالی که افراد دارای ناتوانی در یادگیری خفیف، بسته به شرایط و اوضاع، به پشتیبانی های متغیر نیاز دارند.

برای اولین بار ممکن است والدین یا معلمان علائم یک اختلال یادگیری را در کودک مشاهده کنند.

۱-علائم ناتوانی در یادگیری در پیش دبستانی

• کودک مشکلات ارتباطی مانند پیشرفت کند زبان، مشکل در گفتار و درک آنچه گفته می شود دارد. همچنین ارتباط افکار خود با دوستان، معلمان یا خانواده برای او دشوار است.
• کودک هماهنگی فیزیکی و توسعه مهارت های حرکتی ضعیفی دارد. مانند تأخیر در یادگیری نشستن، راه رفتن، رنگ آمیزی کردن و یا استفاده از قیچی.
• کودک در به خاطر سپردن اطلاعات و دستورالعمل ها و مسایل روتین زندگی مشکل دارد.
• کودک در معاشرت کردن از جمله بازی و تعامل با فرزندان دیگر مشکل دارد.

۲-مهد کودک تا کلاس چهارم

• کودک در تشخیص سریع لغات و یادگیری واج ها (واحدهای جداگانه صدا) با مشکل روبرو است.
• کودک در ترکیب صداها و حروف برای صداگذاری کلمات یا به خاطر سپردن کلمات آشنا از طریق نگاه کردن مشکل دارد.
• کودک در خواندن مطلب، ترکیب حروف و اعداد، درک املا و دستور زبان مشکل دارد.
• کودک هنگام تسلط بر مهارت های ریاضی و انجام محاسبات ریاضی با مشکل مواجه می شود.
• کودک در به خاطر سپردن رویدادها و حقایق مشکل دارد.
• کودک کارهایی را که انجام داده است فراموش می کند.
• کودک در درک دستورالعمل های شفاهی و کلامی مشکل دارد و نمی تواند نیازهای خود را ابراز کند.

۳-کلاس های پنجم و ششم

• کودک در خواندن مستقل و به یاد آوردن مطالب خوانده شده مشکل دارد.
• کودک در سازماندهی افکار خود برای آزمون های کتبی مشکل دارد.
• کودک در یادگیری مفاهیم جدید ریاضی و استفاده صحیح از آنها مشکل دارد.
• کودک به سختی می تواند از وسایل خود (مانند دفتر، مداد و…) در مدرسه نگهداری کند یا فراموش می کند آنها را با خود به خانه برگرداند.

۴-مدرسه راهنمایی

• کودک در حفظ آنچه خوانده شده (روان خوانی)، سازماندهی و نوشتن پاسخ ها در امتحانات و آزمون ها و تسلط بیشتر بر مفاهیم ریاضی پیشرفته مشکل دارد.
• کودک در سازماندهی، توسعه ی استراتژی های یادگیری و مدیریت زمان مشکل دارد.

حتما بخوانید: درمان اختلال یادگیری کودکان با ۱۲ روش علمی جدید

ارزیابی روان – آموزشی

برای تشخیص ناتوانی در یادگیری، کودک باید مورد ارزیابی روان – آموزشی قرار گیرد. روانشناس یا پزشک در ابتدا وجود بیماری های شناختی یا مشکلاتی فیزیکی را رد می کند. اگر عملکرد کودک در خواندن، نوشتن یا درک ریاضیات نسبت به سن و سابقه تحصیلی بسیار پایین تر از حد انتظار باشد، احتمال وجود اختلالات یادگیری وجود دارد.

ارزیابی روانموزشی ممکن است از طریق مدرسه کودک، مراکز بهداشت روان، روانشناسان بخش های خصوصی و گاهی اوقات از طریق بخش های روانشناسی بیمارستان ها انجام شود.

تشخیص صحیح بیماری اهمیت بسیاز زیادی دارد زیرا سایر مشکلات مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال کم توجهی – بیش فعالی نیز می توانند علائم یا مشکلاتی شبیه اختلالات یادگیری ایجاد کنند. این در حالیست که روش های درمانی این بیماری ها کاملا متفاوت هستند. جامع ترین روش ارزیابی ناتوانی یادگیری و تست دیسکلکسی شامل ارزیابی عصبی جامع و تست های آموزشی است.

برای تشخیص اختلالات یادگیری از چه آزمایشاتی استفاده می شود؟

این لیست شامل برخی از آزمایشات متداولی است که در تشخیص ناتوانی یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد. تستهای دیگری که در اینجا ذکر نشده ممکن است بسته به ترجیحات ارزیاب و نیازهای کودک مورد استفاده قرار گیرند.

۱-تست هوش

تست های هوش (که معمولاً تست های ضریب هوشی یا آی کیو نامیده می شوند) معمولاً برای تشخیص ناتوانی یادگیری مورد استفاده قرار می گیرند و شامل انواع مختلفی است. این تست ها شامل آزمون هوش وکسلر پیس دبستانی (WIPPSI)، تست هوش وکسلر کودکان (WISC) و آزمون های وکسلر بزرگسالان (WAIS) است.

سایر تست های هوش رایج یا شناختی شامل تست هوش استنفورد-بینه، مقیاس‌های سنجش توانایی‌های افتراقی (DAS)، آزمون پیشرفت تحصیلی وودکاک جانسون و تست جامع اطلاعات غیر کلامی (CTONI) است. یافته های این آزمایشات می تواند به یافتن نقاط قوت و ضعف کمک کند. مدارسی که مجهز به این نوع آزمون‌ها و اطلاعات هستند، می‌ توانند گزینه‌ های آموزشی را برای این دسته از دانش آموزان ارائه دهند یا در صورت لزوم پشتیبانی ویژه‌ای از آنها داشته باشند.

حتما بخوانید: رایج ترین اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول: علت و بهترین درمان

۲-آزمون‌های پیشرفت تحصیلی

آزمون ‌های رایج پیشرفت تحصیلی که برای تشخیص یک اختلال یادگیری مورد استفاده قرار می ‌گیرد عبارتند از آزمون‌ های پیشرفت تحصیلی وودکاک-جانسون (WJ)، آزمون انفرادی پیشرفت تحصیلی وکسلر (WIAT)، آزمون پیشرفت تحصیلی دامنه وسیع (WRAT)، و آزمون پیشرفت تحصیلی کافمن (KTEA). این آزمون ‌ها روی خواندن، نوشتن و ریاضیات تمرکز می کنند. اگر فرزند شما در یک حیطه‌ ی تحصیلی خاص با مشکل مواجه است، برخی مدارس می ‌توانند کمک‌ های درمانی، تدریس خصوصی و ابزارهای دیگری را برای کمک به فرزند شما ارائه دهند.

۳-آزمون‌های یکپارچگی بینایی ـ حرکتی

آزمون ‌های یکپارچگی بینایی ـ حرکتی، تست‌های تکمیلی هستند که از آن‌ها برای کمک بیشتر به ارزیابی اختلال یادگیری استفاده می شود. تست ‌های یکپارچگی بینایی ـ حرکتی متداول شامل آزمون بینایی – حرکتی بندر گشتالت و آزمون رشدی یکپارچگی بینایی ـ حرکتی می ‌باشد. یافته‌ های حاصل از این آزمون ‌ها ممکن است در تعیین اینکه آیا مغز کودک به درستی نشانه‌ های بصری را به هماهنگی حرکتی ارتباط می‌ دهد یا خیر، کمک کند.

به عبارت دیگر، آیا کودک قادر است آنچه را که می ‌بیند ترسیم کند؟ اگر او در ترکیب مهارت‌ های دیداری و حرکتی مشکلی نداشته باشد، یادگیری نوشتن یا ترسیم صحیح و بدون پشتیبانی برای او بسیار سخت خواهد بود.

حتما بخوانید: اختلالات یادگیری ریاضی در بین کودکان: بهترین روشهای درمان (تحقیقات جدید)

۴-تست زبانی

تست‌ های زبانی که معمولاً در تشخیص اختلالات یادگیری مورد استفاده قرار می ‌گیرند شامل ارزیابی بالینی پایه‌ های زبانی (CELF)، تست تولید کلام گلدمن فریستو و آزمون رشد زبانی می‌ باشند. این آزمون‌ ها می توانند توانایی کودک را در درک زبان گفتاری و نوشتاری و پاسخگویی کلامی به سؤالات یا نشانه‌ ها کشف ‌کنند.

هنگامی که یک ناتوانی یادگیری در ابتدای کودکی تشخیص داده نشود یا تشخیص صحیح داده نشود و به طور مؤثر درمان نشود، می تواند مشکلات دیگری ایجاد شود. این مشکلات آتی ممکن است عاطفی باشند و کودک می تواند نشانه هایی از غم، ناامیدی یا افسردگی را نشان دهد. علاوه بر این ممکن است مشکلات یادگیری در خانواده نمایان شود و مشکلات دیگری ازجمله سوء تفاهمات، افزایش استرس یا سرزنش دیگران بر کودک افزایش یابد.