سیستم گوارشی نوزادانی که به تازگی به دنیا آمده اند، درگیر یادگیری فرآیندهایی مانند جذب، گوارش و دفع مواد غذایی می شود. از آنجاییکه این سیستم هنوز در حال رشد و توسعه است، بروز دل درد و دیگر مشکلات شکمی کاملا طبیعی است. چه فرزندتان با این دردها کنار بیاید و چه در مقابل آنها حساس و تحریک پذیر باشد، فرقی نمی کند. مهم این است که شما باید از علت دل درد و روش های درمان آن اطلاع کافی داشته باشید.
در این مطلب 5 مورد از مهمترین علل دل درد نوزادان بررسی می شود که عبارتنداز:
- درد ناشی از گاز معده (نفخ معده)
- بیرون ریختن بزاق دهان
- بیماری ریفلاکس معده
- یبوست
- اسهال
علاوه بر این روش های درمان هر یک از آنها بطور جداگانه توضیح داده شده است. اگر فرزندتان دل دردهای مکرر دارد و نمی دانید که علت آن چیست، این مطلب را از دست ندهید.
شایعترین علل دل درد نوزادان و راه های درمان آن
1- درد ناشی از گاز معده (نفخ معده)
نفخ معده چیست: هوا می تواند در حین فرایند هضم وارد شکم نوزاد شود و در آنجا گیر کند. Cheryl Wu پزشک متخصص اطفال در شهر نیویورک می گوید: “نفخ معده مانند گیر افتادن یک بادکنک پر از هوا در روده است که باعث ایجاد یک فشار دردناک می شود.”
دلایل ایجاد کننده نفخ معده: پزشکان بطور قطع نمی دانند که چرا نوزادان به این اندازه نسبت به گاز معده حساس هستند اما احتمال می دهند که این مربوط به دستگاه گوارش نابالغ آنها است. (اولین مدفوع مکونیوم سیاه را در بیمارستان به خاطر دارید؟ این اولین باری بود که بچه مدفوع کرد و بدن او هنوز نمی داند چگونه این کار را به درستی انجام دهد). تولید گاز معده کاملا طبیعی است و توسط باکتری های معمولی که در روده نوزاد زندگی می کنند تولید می شود. البته گریه کردن، شیر خوردن با شیشه و نق زدن هم باعث ورود هوای اضافه به روده ها و در نتیجه تولید گاز می شود.
نحوه تشخیص: شکم نوزادی که نفخ معده دارد، متورم بنظر می رسد. در اینحالت کودک کمر خود را از شدت درد خم می کند و زیاد تکان می خورد. پس از آن کودک گریه می کند و همین امر موجب بیشتر شدن گاز می شود زیرا با گریه کردن، هوای زیادی را قورت می دهد و وارد روده های خود می کند. دل درد ناشی از نفخ معده در نوزادان در 6 تا 8 هفتگی به اوج خود می رسد و در شدیدترین حالت ممکن قرار می گیرد. اما توجه داشته باشید که این دردها نشانه ی بیماری خاصی نیستند و با بزرگ شدن نوزاد، از شدت آنها کاسته می شود.
روش درمان: سعی کنید گاز روده ی نوزاد را خارج کنید. برای انجام اینکار نوزاد را بخوابانید و پاهای او را مانند حالت دوچرخه حرکت دهید. سعی کنید زانوهای کودک را به سینه اش بچسبانید و چندین بار این کار را تکرار کنید. اگر استفاده از این روش ها اوضاع را بهتر نکرد، می توانید قطره سایمیتیکون را امتحان کنید. این دارو بدون نسخه هم در دسترس است و برای تسکین برخی کودکان واقعا موثر ست. در صورت اجازه ی پزشک می توانید از شیاف گلیسیرین هم استفاده کنید.
همه چیز درباره نوزاد در ماه دوم زندگی (تغذیه، نکات مراقبتی و بقیه موارد)
2- بیرون ریختن بزاق دهان
منظور از بیرون ریختن بزاق دهان چیست: بدون شک بارها شاهد تف کردن و بیرون ریختن آب بزاق فرزندتان بوده اید. پزشکان این حالت را رفلاکس معده (GER) یا بازگشت اسید معده به مری می گویند.
چه عواملی می تواند باعث بیرون ریختن بزاق دهان شود: دلیل آن دستگاه گوارش نابالغ یا تکامل نیافته ی نوزاد است. در واقع دریچه ای که ارتباط مری و معده را قطع می کند و از بازگشت غذا و نوشیدنی جلوگیری می کند، در نوزادان به اندازه بزرگسالان قوی نیست. نتیجه ی این امر این است که غذایی که نوزاد خورده است، به راحتی در دستگاه گوارش بالا می آید به ویژه اگر بیش از حد یا خیلی سریع غذا خورده باشد.
نحوه تشخیص: این واکنش در نوزادان بسیار طبیعی ست و تقریبا بیشتر آنها دچار این رفلاکس می شوند. دکتر Cheryl Wu می گوید: “علایم رفلاکس برخی نوزادان شدیدتر از بقیه است. اگر رفلاکس با سرفه، مسدود شدن راه گلو، تهوع، کبودی، کاهش وزن و استفراغ شدید همراه باشد، احتمالا مشکل دیگری نیز وجود دارد”. در این موارد شما باید فرزندتان را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید زیرا این می تواند نشانه ی بیماری ریفلاکس معده (GERD) باشد و نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.
روش درمان: همانطور که می دانید پیشگیری بهتر از درمان است. پس باید از بروز رفلاکس در نوزاد جلوگیری کنید. برای اینکار در میانه ی تغذیه ی کودک، کمی صبر کنید تا فرزندتان آروغ بزند و زمان بیشتری برای هضم داشته باشد. برای مثال وقتی کودک از یکی از سینه ها شیر خورد (یا بطری شیر او به نیمه رسید)، کمی صبر کنید و آروغ او را بگیرید و پس از آن مجددا تغذیه را از سر بگیرید. در پایان شیردهی نیز آروغ کودک را بگیرید. دکتر Cheryl Wu می گوید: “اگر در آروغ گرفتن کودک مشکل دارید، موقعیت های مختلفی را امتحان کنید. برای مثال فرزندتان را به سمت جلو خم کنید یا او را به پهلو بخوابانید و پهلویش را مالش دهید. همچنین می توانید او را روی شکم بخوابانید و به آرامی به پشتش ضربه بزنید. علاوه بر این سعی کنید نوزاد را حدود 20 دقیقه بعد از تغذیه در حالت ایستاده نگه دارید تا غذایش بخوبی هضم شود.”
به غیر از موارد فوق، کارهای بیشتری نمی توان انجام داد. اگر مکرراً با این مشکل مواجه هستید، سعی کنید خود را آماده کنید و هنگام بیرون بردن نوزاد از خانه همیشه لباس های اضافی، پیشبند و… را همراه خود داشته باشید. اگرچه کنار آمدن به این وضعیت سخت است اما خوشبختانه موقتی است و معمولاً با رسیدن کودک به 6 ماهگی تا یک سالگی، بهتر می شود.
3- بیماری رفلاکس معده
رفلاکس معده چیست: حالت شدیدتر GER یا ریفلاکس معده به مری (که در قسمت قبل به آن اشاره شد)، GERD یا بیماری رفلاکس معده است. اگر تف کردن های مکرر باعث درد یا سایر مشکلات سلامتی شود، احتمالا فرزندتان به بیماری GERD یا بیماری رفلاکس معده مبتلا می باشد. دکتر Cheryl Wu می گوید: “حدود یک سوم نوزادان مبتلا به GER هستند و از این میان یک سوم آنها به GERD مبتلا می باشند.”
چه عواملی می تواند باعث ایجاد بیماری رفلاکس معده شود: این بیماری هم مانند مشکل بیرون ریختن آب بزاق، در برخی نوزادان حادتر است. اگرچه این وضعیت آزاردهنده است اما خوشبختانه با قوی شدن عضلات و ماهیچه های کودک، بتدریج کمتر و کمتر می شود.
نحوه تشخیص: نوزادان مبتلا به بیماری رفلاکس، درد وحشتناکی دارند بنابراین در طول غذا خوردن یا بعد از تغذیه زیاد گریه می کنند و یا علائم واضحی مانند سرفه، خس خس سینه، استفراغ یا بسته شدن راه نفس دارند. دکتر Cheryl Wu می گوید: “والدین معمولاً بطور غریزی متوجه می شوند که فرزندشان مشکلی دارد.” بنابراین به غرایز خود اعتماد کنید و اگر به ابتلای فرزندتان به بیماری GERD مشکوک هستید، به پزشک مراجعه نمایید.
روش درمان: آروغ گرفتن مکرر از نوزاد و بالا نگه داشتن سر او پس از هر بار تغذیه می تواند کمک کننده باشد. اگر نوزاد در زمان خواب زیاد حرکت نمی کند، سعی کنید بالشی را زیر تشک او بگذارید تا سرش حدود 30 درجه بالا بیاید. پزشک متخصص اطفال ممکن است برای مسدود کردن اسید معده از داروهای مسدود کننده H2 (مانند شربت زانتاک نوزادان که با نسخه پزشک موجود است) استفاده کند. اگر کودک کبود می شود یا در تنفس مشکل دارد، او را فوراً به بیمارستان ببرید.
4- یبوست
یبوست چیست: یبوست احتمالا چیزی که شما فکر می کنید نیست. برخی نوزادان ممکن است از 8 تا 10 بار در روز مدفوع کنند و برخی دیگر تنها چند روز یکبار اینکار را انجام دهند. تعداد دفعات مدفوع تا زمانیکه کودک احساس ناراحتی نداشته باشد، هیچ اشکالی ندارد. یبوست به این معناست که کودک باید دفع انجام دهد ولی بدلیل درد و فشار زیاد، قادر به انجام اینکار نیست.
چه عواملی می تواند باعث ایجاد یبوست شود: یبوست می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برای مثال تغییر غذای کودک مانند استفاده از شیر خشک بجای شیر مادر (یا برعکس) یا شروع غذاهای جامد، می تواند کودک را به یبوست مبتلا کند.
نحوه تشخیص: به قوام مدفوع کودک توجه کنید. دکتر Cheryl Wu می گوید: “اگر کودک یبوست داشته باشد، مدفوع او به شکل توپ های کوچک سفت در می آید. علاوه بر این، تلاش برای دفع مدفوع یا درد زیاد حین انجام اینکار به معنای وجود یبوست است.” همچنین به مدفوع های سیاه، قرمز و بسیار تیره ی کودک نیز توجه کنید چون ممکن است به معنی وجود خون در مدفوع باشد. وجود خون در مدفوع به معنای وجود یک مشکل جدی است و نیاز به مراجعه ی فوری به پزشک دارد. زرد، سبز و قهوه ای رنگ بودن مدفوع، طبیعی است.
روش درمان: ابتدا به پزشک مراجعه کنید و از او بخواهید که درمانی را توصیه کند. بسته به سن نوزاد پزشک ممکن است مصرف مقداری آب سیب یا آب گلابی (حداکثر ۳۱ گرم در روز به ازای هر ماه از سن نوزاد تا ۴ ماهگی) را تجویز کند. در صورت تایید پزشک اطفال می توانید از شیاف گلیسیرین نوزاد بدون نسخه هم استفاده کنید. این دارو به راحتی در داروخانه ها پیدا می شود. شیاف باعث چرب شدن مجرای مدفوع و خروج راحت تر آن می شود.
5- اسهال
اسهال چیست: اگر مدفوع نوزاد بطور مکرر شل و آبکی است، احتمالا به اسهال مبتلا شده است. اسهال در نوزادان خطرناک است زیرا می تواند باعث کم آبی شدید بدن شود.
چه عواملی می تواند باعث ایجاد اسهال شود: اسهال معمولاً فقط در صورت قرار گرفتن نوزاد در معرض ویروس (از طریق خواهر و برادر بزرگ تر یا اطرافیان) یا خوردن غذاهای آلوده یا فاسد اتفاق می افتد. اگرچه برخی از غذاها نیز می توانند این مشکل را ایجاد کنند. اما از آنجا که اکثر والدین به نوزادان خود غذاهای پخته و سالم می دهند و مراقب نظافت آنها هستند، بیشتر موارد ابتلا به اسهال در اثر ویروس ها به وقوع می پیوندند.
نحوه تشخیص: مدفوع طبیعی نوزادان بخاطر مصرف شیر، شل تر از مدفوع بزرگسالان است بنابراین سریعا فکر نکنید که فرزندتان به اسهال مبتلا شده است. منظور از اسهال، “مدفوع بیش از حد آبکی” است.
روش درمان: دکتر Cheryl Wu می گوید: “اسهال باعث از دست رفتن مایعات بدن و در نهایت کم آبی می شود. بنابراین حتما باید به پزشک مراجعه شود.” متخصص اطفال در ابتدا کودک را وزن می کند تا مطمئن شود که او وزن زیادی از دست نداده است. پس از آن سعی می کند علت اسهال را پیدا کند تا با توجه به علت بیماری، به درمان آن بپردازد. همچنین می توانید از پزشک خود در مورد دادن محلول الکترولیت مانند پدیالیت به کودک برای جلوگیری از کم آبی بدن سوال کنید. اگر کودک غذای جامد می خورد، می توانید از او در مورد استفاده از رژیم BRAT (مخفف کلمات انگلیسی موز، برنج، سیب و نان تست) سوال کنید. بعبارت دیگر با استفاده از موز، برنج، سیب و نان تست، به جلوگیری از اسهال کودک و درمان آن کمک کنید. اطمینان حاصل کنید که فرزندتان مقدار زیادی مایعات (شیر مادر یا شیر خشک) می نوشد و اگر نوزاد است، حداقل چهار تا پنج بار در روز پوشک خود را خیس می کند (این مقدار برای کودکان نوپا، 3 تا 4 بار در روز است).
نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که برای کودکان مبتلا به اسهال، از آبمیوه های نوزادان موجود در فروشگاه ها استفاده نکنید. دکتر Cheryl Wu می گوید: “آب میوه های آماده می توانند باعث ایجاد یا تشدید اسهال نوزادان شوند زیرا قند موجود در آنها باعث می شود روده آب بیشتری از بدن دفع کند.” علاوه بر این والدین باید تشویق شوند تا به نوزاد خود واکسن روتاویروس بزنند. این ویروس عامل اسهال و استفراغ است و باید قبل از ۳ ماهگی، در ۲ یا ۳ دوز تزریق شود.
امیدواریم که این مطلب مورد پسند شما واقع شده باشد. در این پست به شایعترین علل دل درد کودکان و روش های درمان آن اشاره شد. توجه داشته باشید که این مطلب جنبه ی آموزشی دارد و توصیه می شود درصورت داشتن هر گونه نگرانی در مورد دل دردهای مکرر فرزندتان، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
