بند ناف عامل ارتباط مادر و جنین است. بعبارت دیگر بند ناف یک لوله ی باریک است که جنین را در رحم مادر به جفت متصل می کند. طول متوسط آن حدود ۵۰ سانتی متر است.
در دوران بارداری، بند ناف مواد مغذی و اکسیژن را برای جنین در حال رشد تأمین می کند. پس از تولد، بند ناف دیگر مورد نیاز نیست – بنابراین گیره می شود و قطع می شود. اما هنوز چند سانت از آن روی شکم نوزاد باقی خواهد ماند که پس از تولد به مرور خشک می شود و می افتد.
بند ناف از موارد زیر تشکیل شده است:
- یک رگ که خون حاوی اکسیژن و مواد مغذی را به جنین منتقل می کند.
- ۲ سرخرگ که خون بدون اکسیژن و مواد زائد دفع شده مانند دی اکسیدکربن را از جنین به جفت باز می گردانند.
این رگ های خونی توسط یک ماده چسبنده و ژلاتینی، به نام ژله وارتون محصور و محافظت می شوند، که خود توسط لایه ای غشایی به نام آمنیون پوشیده شده است.
حتما بخوانید: حرف زدن بچه از چه سنی شروع و در هر سن چه توانایی گفتاری دارد؟
تا پایان دوران بارداری، جفت آنتی بادی ها را از طریق بند ناف به کودک منتقل می کند. این آنتی بادی ها موجب می شوند که نوزاد تا ۳ ماه پس از تولد، نسبت به عفونت ها مصون باشد. با این حال، تنها آنتی بادی هایی که در بدن شما وجود دارد به نوزاد منتقل می شود.
چه عواملی باعث پیچیدن بند ناف دور گردن جنین می شود؟
حرکت تصادفی جنین، علت اصلی پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین است. سایر عواملی که ممکن است این خطر را افزایش دهد شامل طولانی بودن بند ناف یا زیاد بودن مایع آمنیوتیک (کیسه آب جنین) است که امکان حرکت بیشتر جنین را فراهم می کند.
علائم و نشانه های پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین چیست؟
زنان باردار معمولاً هیچ علامتی از پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین احساس نمی کنند. اگر بند ناف بر اکسیژن رسانی به کودک تأثیر بگذارد، ممکن است جنین علایم آشفتگی مانند ضربان قلب غیر طبیعی را در مانیتور قلب جنین نشان دهد.
تشخیص پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین
پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین، اغلب در هنگام سونوگرافی مشخص می شود. برای تشخیص این وضعیت، پزشکان از نماها و زاویه های متعدد به گردن جنین نگاه می کنند. پیچش بند ناف دور گردن جنین وقتی تشخیص داده می شود که بند ناف حداقل سه چهارم از گردن جنین را در بر گرفته باشد.
حتما بخوانید: علت حساسیت نوزاد به شیر مادر و جدیدترین راه حل آن چیست؟
پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین چه زمانی خطرناک است؟
اگر بند ناف دور گردن یا قسمت دیگری از بدن جنین قرار گیرد، ممکن است در خونرسانی به او اختلال ایجاد شود. این می تواند باعث شود ضربان قلب جنین در هنگام انقباضات افت کند. قبل از زایمان، اگر جریان خون کاملاً قطع شده باشد، احتمال مرده زایی وجود دارد.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۸ انجام شد، نشان داده شد که در ۱۲ درصد از زایمان ها بند ناف دور گردن جنین پیچیده شده بود. در بیشتر نوزادان بند ناف فقط یک پیچ در اطراف گردن خورده بود. خوشبختانه در این گروه هیچ خطری برای بروز مشکلات رشد و مرده زایی وجود نداشت.
آیا بند ناف می تواند کودک را خفه کند؟
اگرچه نادر است اما بند ناف با قطع جریان اکسیژن از طریق گردن به مغز می تواند کودک را خفه کند. این ممکن است شامل فشرده سازی سرخرگ کاروتید (از مهمترین سرخرگ های سر و گردن) باشد. بند ناف ممکن است با قرار گرفتن دور گردن جنین فشرده شود، که باعث کاهش جریان اکسیژن رسانی از طریق بند ناف می شود. این همچنین می تواند برای کودک بسیار خطرناک باشد.
گاهی اوقات ممکن است بند ناف دو بار دور گردن کودک پیچیده شود. این نیز نسبتاً شایع است و در حدود دو یا هفت درصد تولدها اتفاق می افتد. همچنین ممکن است بند ناف بیش از دو بار پیچیده شود.
حتی وقتی بند ناف چندین بار پیچیده شود، ممکن است کودک هنوز هم سالم به دنیا بیاید. با این وجود، برخی از نوزادانی که این وضعیت را دارند، ممکن است در معرض خطر عوارضی مانند اختلال در رشد جنین و ناهنجاری ضربان قلب جنین قرار بگیرند.
پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین و آسیب های ناشی از آن در زمان تولد
عوارض احتمالی و صدمات هنگام تولد ناشی از پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین شامل موارد زیر است:
- انسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک (: (HIE HIE یک آسیب مغزی در نوزادان است که در اثر کمبود اکسیژن و محدود بودن خونرسانی به مغز جنین در زمان تولد یا در نزدیکی آن ایجاد می شود. برخی از کودکان مبتلا به HIE دچار اختلالاتی مانند فلج مغزی، صرع و ناتوانی های فکری / رشدی می شوند.
- مرگ جنین
- محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR): نوزادانی که به طور غیر طبیعی کوچک هستند، در معرض خطر آسیب مغزی در طی مراحل زایمان قرار دارند و باید با دقت بسیار زیادی مدیریت شوند.
- آغشتگی مایع آمنیوتیک به مکونیوم: مکونیوم اولین مدفوع جنین می باشد که سیاه رنگ است. این مدفوع قبل از تولد در روده جنین تشکیل می گردد. معمولاً نوزاد طی چند روز اول پس از تولد، مدفوع مکونیوم را دفع می نماید. اگر دفع مکونیوم در رحم انجام شود، مدفوع مکونیوم با مایع آمنیوتیک که جنین را احاطه کرده است، مخلوط می شود. بنابراین امکان دارد کودک قبل از تولد، این مخلوط را استنشاق کند و مکونیوم وارد ریه او گردد. این کودکان دچار استنشاق و خوردن مکونیوم یا سندرم آسپیراسیون مکونیوم (MAS) می شوند. پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین، احتمال بروز چنین آسیبی را افزایش می دهد.
- ناهنجاری های ضربان قلب جنین: این وضعیت می تواند خطراتی برای جنین ایجاد کند.
- اختلالات گازهای خون شریانی و اسیدمی
- ناهنجاری های دستگاه عصبی
در هنگام زایمان چه اتفاقی می افتد؟
از آنجا که تقریبا تمام افراد از پیچ خوردن بند ناف دور گردن جنین بی اطلاع هستند، پزشک در زمان زایمان گردن نوزاد و وضعیت قرار گیری بند ناف را بررسی می کند. گاهی بند ناف شل می شود و بالای سر کودک قرار می گیرد.
در بعضی مواقع هم ممکن است بند ناف سفت شود و خطرناک باشد. بعد از آنکه نوزاد به دنیا آمد، چه بصورت سزارین و چه زایمان طبیعی، بند ناف را می بندند و بعد به شیوه‌ای معمولی می برند.
حتما بخوانید: همه چیز درباره ناف نوزاد، افتادن آن و پیچیدن آن دور گردن جنین
بند ناف نوزاد در زمان تولد، چگونه بریده می شود؟
- یک گیره پلاستیکی در حدود ۳ تا ۴ سانتی متری (۱٫۵ تا ۲ اینچ) از ناف نوزاد قرار می دهند.
- گیره دیگری را در انتهای دیگر بند ناف، نزدیک به جفت قرار می دهند.
- بند ناف بین دو گیره بریده می شود و مقداری از آن را در حدود ۲ تا ۳ سانتی متر (۱ تا ۱٫۵ اینچ) بر روی شکم نوزاد باقی می گذارند. بند نافی که میماند، به مرور و با گذشت زمان (حدود ۵ تا ۱۵ روز پس از تولد)، خشک می شود و می افتد.
- خوشبختانه عصبی در بند ناف وجود ندارد و بنابراین قطع آن برای شما یا کودک تان دردناک نخواهد بود.
افتادن بند ناف نوزاد پس از تولد، چقدر طول می کشد؟
بین ۵ تا ۱۵ روز پس از به دنیا آمدن نوزاد، بند ناف خشک می شود، سیاه می شود و سرانجام می افتد. پس از افتادن بند ناف، معمولاً حدود ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد تا ناف نوزاد به طور کامل بهبود یابد.
با خشک شدن بند ناف، رنگ آن از زرد مایل به سبز به قهوه ای یا سیاه تغییر می کند. بند ناف باید به مرور زمان خشک شود و به خودی خود بیفتد. از کشیدن یا بریدن آن اجتناب کنید.
مراقبت از بندناف نوزاد تازه متولد شده
پس از تولد، بند ناف هنوز هم به بافت زنده موجود در شکم نوزاد متصل است. بنابراین باید بسیار مراقب آن و محیط اطرافش باشید تا از بروز هرگونه عفونت یا آسیب، جلوگیری شود.
حتما بخوانید: مراقبت از ناف نوزاد بعد از افتادن بند ناف +نکات بسیار مهم
با بند ناف و محیط اطراف آن، با ملایمت رفتار کنید:
- برای تمیز کردن بند ناف، نیازی به شستن منظم آن نیست. درعوض باید از کثیف شدن آن جلوگیری کنید.
- بندناف را خشک نگه دارید. در گذشته به والدین توصیه می شد، بند ناف را با الکل ضدعفونی و تمیز کنند اما امروزه محققان می گویند که این ممکن است باکتری هایی را که می توانند بند ناف را خشک و جدا کنند، از بین ببرد. در عوض، بندناف را در معرض هوا قرار دهید تا به خشک شدن آن کمک شود.
- از خیس کردن بندناف اجتناب کنید و پس از هر بار حمام، آن را خشک کنید.
- بگذارید بند ناف به خودی خود و بدون هیچگونه دخالتی بیفتد. از کشیدن یا جدا کردن آن جدا خودداری کنید.
- هنگامی که کودک به میزان زیادی مدفوع می کند، ممکن است مقداری مدفوع روی بند ناف نوزاد قرار گیرد. در صورت بروز چنین اتفاقی آن را به آرامی با یک صابون ملایم و آب تمیز کنید.
- پوشک را زیر بند ناف ببندید تا از آسیب به آن جلوگیری شود. بعضی پوشک ها خود محل قرار گیری بند ناف دارند.
- از لباسهای نخی تمیز و سبک برای نوزاد و روی ناف آن استفاده کنید. از پوشیدن لباس های خیلی تنگ یا پلاستیکی که امکان تبادل هوا وجود ندارد، اجتناب کنید.
- بهتر است از داروی ضد عفونی کننده برروی بند ناف استفاده نکنید. استفاده از مواد ضد عفونی کننده می تواند باکتری هایی را که در حقیقت به افتادن بند ناف نوزاد کمک می کند بکشد، بنابراین زمان افتادن بند ناف را طولانی تر می کند.
برای استحمام نوزاد تازه متولد شده (با بند ناف) نکات زیر را دنبال کنید:
- حوله ای را زیر کودک بگذارید تا از سر خوردن و غوطه ور شدن تمام وسایل، در آب جلوگیری کنید و هنگام به اتمام رسیدن حمام، همیشه یک حوله خشک داشته باشید تا کودک را سریع خشک کنید.
- از شامپو و صابون های ملایمی استفاده کنید که سبب سوزش پوست نوزاد نشود.
- بهتر است از حوله های کلاه دار استفاده کنید.
- شما می توانید از حمام با اسفنج را در وان حمام خود و یا وان حمام پلاستیکی برای راحتی کودک استفاده کنید. مواظب آسیب های احتمالی به سر و یا لیز خوردن نوزاد باشید.
- کودک خود را با لباس های نخی تمیز بپوشانید که نه خیلی تنگ و نه خیلی گشاد باشند.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
در طی فرایند بهبودی، مشاهده شدن مقداری خون در اطراف بند ناف، طبیعی است. تقریباً مانند یک زخم کوچک، ممکن است بند ناف پس از افتادن، مقدار بسیار کمی خونریزی داشته باشد.
بند ناف را اغلب از نظر عفونت بررسی کنید. در صورت مشاهده موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- وجود خون در انتهای بند ناف
- ترشحات سفید یا زرد رنگ از بند ناف
- ورم یا قرمزی اطراف بند ناف
- بوی بد بند ناف
- مرطوب و نرم ماندن بند ناف
- علایمی که نشاندهنده ی دردناک بودن بند ناف است (به عنوان مثال، هنگام لمس بند ناف، کودک گریه می کند)
- بعضی اوقات ممکن است زخم کوچکی بر روی ناف نوزاد، یک توده قرمز ایجاد کند. این برجستگی گرانولوم نافی نامیده می شود. اگر این علامت را دیدید و پس از حدود یک هفته از بین نرفت، به پزشک اطلاع دهید.
گاهی اوقات، بیرون زدگی ناف از شکم می تواند علامت فتق ناف باشد. این اتفاق زمانی می افتد که روده ها و چربی های شکم از طریق ناف به عضلات معده فشار می آورد.
تنها پزشک می تواند فتق واقعی را تشخیص دهد. فتق ناف معمولاً دردناک یا مشکل ساز نیست و اغلب در طی چند سال خود به خود بهبود میابد.
حتما بخوانید: روش های به حرف آوردن کودکان (زودتر از زمان معمول)
همچنین اگر بند ناف پس از سه هفته هنوز جدا نشده است، با پزشک اطفال صحبت کنید. این ممکن است نشانه وجود یک مشکل اساسی، مانند عفونت یا اختلال در سیستم ایمنی باشد.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
