افسردگی در کودکان ابتدایی و عوارض آن را بشناسید (دیدگاه فوق تخصص)

افسردگی نوعی بیماریست که سن وسال نمی شناسد و حتی کودکان در سنین پایین هم ممکن است به دلایل مختلفی گرفتار این عارضه شوند. در ادامه با بیماری افسردگی در کودکان ابتدایی و عوارض آن طبق دیدگاه فوق تخصص آشنا می شوید.

مقدمه:

گروهی از بچه‌های مدرسه‌ای و حتی چند نفر از کودکان پیش‌دبستانی هستند که افسردگی را تجربه کرده‌اند. والدین باید به این بیماری کودکان توجه  ویژه ای داشته باشند تا از بروز عواقب خطر ساز آن در آینده جلوگیری کرده باشند. در مطلب قبلی در مورد اینکه آیا افسردگی ارثی است و اگر درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟ اطلاعاتی را به شما ارائه دادیم. حال می خاهیم عوارض افسردگی را در کودکان ابتدایی بشناسیم.

فیلم علائم افسردگی کودکان:

افسردگی در دوره پیش از نوجوانی پدیده‌ای نادر است. با اینکه کودکان افسرده تغییرات شیمیایی یا آناتومیک صحیحی ندارند که برای شما احتمال خطر داشته باشد اما باز همم باید این بیماری در کودکان به موقع تشخیص و درمان شود. افسردگی در کودکان نوعی تمایل است که در برخی کودکان مبتلا به اوتیسم (درخودماندگی) یا کودکانی که مشکل در یادگیری دارند رخ می‌دهد. این مشکل دقیقاً نوعی ناهنجاری در DNA آنهاست.

حتما بخوانید : معرفی ۴ راهکار آسان و عملی برای درمان افسردگی در کودکان +فیلم

علائم افسردگی در کودکان:

نشانه های افسردگی در کودکان متفاوت است و اغلب در طول دوران رشد آن قابل تشخیص نیست. بنابراین درمان هم نمی شود زیرا این نشانه ها نیز مانند هیجان های عادی و تغییرات روانشناختی که طی دوران رشد روی می دهد نادیده گرفته می شوند. مطالعات اولیه پزشکی بر افسردگی نهفته متمرکز شده یعنی هنگامی که خلق افسرده کودک شاهدی بر رفتار عصبی و فعالیت های خارج از کنترل کودک است. خیلی از کودکان رفتاری شبیه به بزرگسالانی که دچار افسردگی هستند از خود نشان می دهند. نشانه های اولیه افسردگی، ناراحتی، غم، احساس ناامیدی و خلق و خوی متغیر است. لذا در یک شمای کلی می توان علائمی چون تندمزاجی یا عصبانیت، ناراحتی های مداوم و احساس غم و اندوه، کناره گیری از جمع، افزایش حساسیت نسبت به عدم پذیرش، تغییر در اشتها (پرخوری یا کم خوری) ، تغییر در خواب، صداهای ناهنجار یا گریه های مداوم، اشکال در تمرکز و احساس خستگی مزمن را از نشانه های افسردگی دانست.

1. تندمزاجی یا عصبانیت
2. تغییر در اشتها (پرخوری یا کم خوری)
3. تغییر مزاج ناگهانی یا تغییر در ساعات خواب(کم خوابی یا پرخوابی)
4. ناراحتی مکرر و گریه کردن
5. ناامیدی
6. تمرکز پایین
7. کاهش علاقه به شرکت در فعالیت‌ها یا ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌های مورد علاقه
8. بی‌حوصلگی طولانی مدت، کاهش انرژی
9. جامعه گریزی و کناره گیری از جمع و روابط عمومی ضعیف
10. اعتماد به نفس پایین و احساس گناه
11. حساسیت شدید نسبت به طرد شدن و شکست
12. زودرنجی بسیار زیاد، خشم، کینه توزی
13. دشواری در ایجاد روابط
14. شکایات فراوان از بیماری‌های جسمی مثل سر درد و دل‌درد
15. غیبت‌های مکرر از مدرسه یا عملکرد ضعیف در مدرسه
16. صحبت یا تلاش برای فرار از خانه
17. فکر کردن یا اقدام به خودکشی

شاید فکر کنید که خودکشی در کودکان معنا ومفهوم و کاربردی ندارد اما با وجود اینکه در سنین زیر ۱۲ سال موضوع خودکشی در کودکان مسئله‌ای نادر است، ولی امکان گرایش به خودکشی در این سن نیز وجود دارد. تمایل بیشتر به خودکشی در هنگامی که آنها عصبانی یا ناراحت هستند، وجود دارد. میل به اقدام به خودکشی در دخترها بیشتر دیده می‌شود، درحالی‌که پسرها تمایل بیشتری دارند که در اثر این اقدام کشته شوند. نوجوانانی که سابقه‌ی خشونت، مصرف مواد و الکل یا سوء‌استفاده‌های جنسی و فیزیکی در خانواده‌هایشان وجود داشته باشد، بیشتر درمعرض این خطر هستند و ممکن است اقدام به خودکشی کنند.

دلایل بروز افسردگی در کودکان:

دلایل مختلفی هستند که بصورت مستقیم و غیر مستقیم بر خلق و خوی کودک تأثیر می گذارند و باعث بروز افسردگی در کودکان می شوند . افسردگی یک بیماری است که علت های آن می تواند ژنتیکی، روان شناختی، زیستی یا محیطی باشد. هریک از عوامل ذکر شده می تواند هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان به بروز افسردگی بینجامد. در صورتی که علت ژنتیکی باشد بایستی به اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی بدن توجه کرد و در عوامل روان شناختی به رابطه والدین و کودک و همین طور به حالات روحی و روانی پدر و مادر. افسردگی به معنای فقدان یا از دست دادن است. کودکان افسرده، فرد، محیط یا چیزی دوست داشتنی را از دست داده اند و یا آن را هرگز به دست نیاورده اند. بسیاری از کودکان تجربه‌‌های زندگی ناامیدکننده‌ای دارند. آنها در فقر زندگی می‌کنند. والدینشان بدزبان یا بی توجه هستند یا از هم جدا شده اند و یا دائماً در حال مشاجره هستند. آنها در سیستم‌های آموزشی نامناسبی درس می‌خوانند. تمامی این کودکان شرایط ناامیدکننده‌ای دارند. این شرایط الزاماً باعث افسردگی نمی‌شوند، اما ممکن است نوعی نشانه‌های رفتاری ایجاد کنند که زمینه ساز بیماری افسردگی است.

چگونه از بروز افسردگی در کودکان پیشگیری کنیم؟

نوع رفتار والدین با کودکشان تأثیر ویژه و مستقیمی در بروز افسردگی در آنها دارد. والدین در برخورد با کودک خود باید به جنسیت آنها توجه داشته باشند، زیرا نیازها و واکنش های فردی در دختران و پسران دارای تفاوت هایی می باشد که در صورت عدم توجه به آنها عوارضی همچون افسردگی را ممکن است در درازمدت به دنبال داشته باشد همچنین ارتباط نسبی درباره خصوصیات فیزیولوژیک و تغییرات مربوط به آن بویژه در دوران بلوغ فرزندان و برخورد و واکنش های مناسب مهم می باشد.

از طرفی والدین باید به ارتباطات خود و سالم ساختن محیط خانواده برای رشد طبیعی (جسمی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی) فرزندان و پیشگیری از مشاجرات خانوادگی برای حفظ امنیت عاطفی اعضای خانواده ها از طریق ارتباط توجه داشته باشند تقویت نقاط مثبت رفتار و عملکرد فرزندان از طریق دادن پاداش مادی، کلامی و غیرکلامی و تشویق آنان از نکات دیگری است که خانواده ها باید آن را در نظر بگیرند.

توجه به نیازها و علایق فرزندان و ارائه پاسخ مناسب با جنس و سن آنها و همچنین داشتن برنامه ریزی منظم برای فرزندان جهت استفاده مناسب از وقت و هدفمند بودن هر مرحله از زندگی در پیشگیری از افسردگی موثر است. از سوی دیگر خانواده ها باید به موفقیت تحصیلی فرزندان و تلاش برای شکوفایی توانایی های ذهنی، جسمی و استعداد آنها و برخورد منطقی در مواجهه با مشکلات تحصیلی توجه کنند و تشویق به شرکت در فعالیت های ورزشی، علمی، هنری و استفاده صحیح از اوقات فراغت را فراموش نکنند.

 درمان افسردگی کودک:

با اینکه درمان کاملافسردگی ، کاری شخصی و خانوادگی است و والدین در جریان کلی درمان هستند. داروی ضد افسردگی می‌تواند بخش مهمی از درمان باشد اما این، تنها راه درمان نیست. والدین باید در کوتاه مدت ، شاهد کاهش علائم افسردگی باشند و اگر برخی شرایط باعث تحریک افسردگی کودکان می شود، آنها را از زندگی کودک به کلی حذف و یا به حداقل برسانند مثلا اگر پدر و مادری با هم اختلاف دارند می توانند با کاهش و حل تعارض هایشان ، از آشفتگی روانی در کودک خود که باعث بروز افسردگی می شود جلوگیری کنند.

۱- توجه ویژه به کودک:

برای کودک خود زمان ویژه ای اختصاص دهید، تنها توجه خود را به تامین خوراک و پوشاک او معطوف نسازید بلکه فرصت هایی را برای سپری کردن اوقات فراغت با یکدیگر فراهم کنید. توجه به نیازهای فردی، تحولی و جنسیتی هر یک از فرزندان و کسب اطلاعات درباره ویژگی های هر یک از مراحل سنی و تغییرات مرتبط با آن خصوصا در سال های آغازین بلوغ نقش بسزایی در افسرده نشدن کودکان دارد.

۲- آماده کردن کودک برای قبول شکست:

پیش از آنکه کودک به علت شکست های مکرر در موقعیت های اجتماعی دچار سرخوردگی و یاس شود او را برای مواجهه با این شرایط یا دشواری های احتمالی آن آماده سازید؛ مثلاً با یکدیگر تمرین هایی را در این زمینه انجام دهید.

۳- حمایت و درک کودک:

به گونه ای بر فعالیت های کودک نظارت داشته باشید که در عین وابسته نساختن او به خودتان، همواره احساس کند که از حمایت و پشتوانه شما برخوردار است و احساس بی کسی و تنهایی نکند. همچنین این احساس را در کودک خود ایجاد کنید که فکر کند همواره او را درک  می کنید.

۴- برقراری رابطه توام با اعتماد به کودک:

کودکان از اینکه احساس کنند والدینشان به آنها اعتماد دارند لذت می برند . پس همیشه طوری رفتار کنید که این احساس به آنها دست یابد.

۵- رعایت برنامه منظم درمانی و اجتناب از خود درمانی:

والدین باید درمان های ارائه شده از سوی متخصصان را جدی بگیرند و با دقت پیگیری کنند و نکات مطرح شده، در جلسات مداخلات روان-شناختی را به دقت اجرا کنند و در مصرف داروهای توصیه شده مقاومت و تعصب به خرج ندهند.

۶- تشویق و امیدوار کردن کودکان:

توانمندی های او را نادیده نگیرید و در ازای انجام هر کار خوب وی ، او را تشویق کنید. همچنین با روشهای مختلف عزت نفس را در کودک تان افزایش دهید و دیدگاهی مثبت در ذهن او از دنیا، خلق کنید. محیط اطراف را برای کودک، متخاصم و ناامیدکننده توصیف نکنید.

۷- تغییر سبک زندگی:

والدینی که کودک افسرده دارند باید سبک زندگیشان را به نحوی که مورد علاقه فرزندشان می باشد تغییر دهند. تغییر سبک فرزندپروری از والدینی پرخاشگر یا بی تفاوت به والدینی مقتدر و در عین حال مهربان، در این مسیر بسیار موثر است. در این زمینه می توان از دوره های آموزشی موجود در کلینیک های تخصصی استفاده کنید.

ریشه را بیابید: بررسی محیط های دوستی یا آموزشی کودک به منظور ریشه یابی علل محیطی مشکلات او و تلاش برای کاهش استرس های موقعیتی و درمان افسردگی کودک نیز بسیار حائز اهمیت است.

همچنین بخوانید : طول درمان افسردگی برای کودکان، نوجوانان و بزرگ سالان به ترتیب چقدر است؟

دلایل بروز افسردگی در کودکان:

• یاد ندادن اعتماد بنفس در کودکان و احساس خودتمسخری در مواجهه با کارهای مختلف روزمره: بهترین راه این است که خود والدین اعتماد بنفس داشته باشند و در رفتار و گفتار خود، خود را توانا در انجام کارها نشان دهند. همچنین به کودکان برای انجام کارهای موفقیت آمیز هر چند کوچک، جایزه دهند. همچنین کودک را مکلف کنند که کارهای روزمره و مرتب کردن وسایلش را خودش انجام دهد.
• جداشدن از خانواده و منابع حمایت کننده ی عاطفی
• تعویض مدرسه و از دست دادن دوستان یا مشکلاتی که در مدرسه کودک وجود دارد (مثل تمسخر او توسط همکلاسی ها): حتما بطور منظم توسط معلم کودک او را و رفتار دیگران با او در مدرسه را زیرنظر داشته باشید.
• مهاجرت از یک محل زندگی به جای جدید می تواند عامل دیگری باشد.
• وضعیت ضعیف مالی والدین و درگیری آنها با یکدیگر هم از دلایل عمده در بروز افسردگی می باشد.
• انزوای اجتماعی یکی از مهم ترین دلایل بروز افسردگی کودکان است. بهترین راه حل آن، شرکت مداوم کودک در فعالیت های گروهی، کلاس های شلوغ، بازی های شاد با دوستان هم سن و سالش و بودن در محیط هایی که ارتباطات اجتماعی او را قوی تر کند می باشد.
• به رخ کشیدن نکات منفی کودک و ابراز نکردن صفات مثبت کودک
• عنوان کردن حوادث ناگوار اجتماعی در بین فرزندان

عوارض افسردگی:

افسردگی در کودکان مشکلات مختلفی ایجاد می‌کند. کودک افسرده از تعاملات اجتماعی با همسالان کناره گیری می‌کند، عزت نفس پایین، مهارت اجتماعی ضعیف و نگرش منفی به خود و زندگی و آینده دارد و این مسائل او را مستعد پیامدهای ناگوار می‌کند. اگر برای درمان کودک یا نوجوان افسرده اقدامی نشود، احتمال بروز اختلال‌های روانی دیگر مانند سوءمصرف مواد و خودکشی در بزرگسالی افزایش می یابد. حتی گاهی رفتارهای پرخطر ممکن است پاسخی به افسردگی زیربنایی در کودک و نوجوان باشد. پس تربیت صحیح و اصولی کودک در درجه اول ، توجه و محبت والدین را می طلبد که باید به این نکته دقت کنند. چنانچه سؤال و یا اطلاعات جدیدی در زمینه افسردگی کودکان دارید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پاسخ دهیم.