تنهایی غذا خوردن، یکی از مهمترین نکات عطف رشد کودک بشمار می آید زیرا او را تشویق می کند تا از طریق حس لامسه، چشایی، بینایی و بویایی خود غذا را کشف کند و گام مهمی در جهت استقلال و رشد اجتماعی بردارد.
بسیاری از والدین سوال می کنند که کودک از چه زمانی می تواند به تنهایی غذا بخورد؟ کودکان از سال های اولیه ی زندگی نشانه هایی از خود بروز می دهند که موجب می شود والدین او را بهتر درک کنند. استقلال در غذا خوردن هم از این امر مستثنی نیست و تنها کافی ست که برای پی بردن به زمان آن، به نشانه هایی توجه کنید که در این مطلب به آنها اشاره شده است.
برای آموزش این مهارت به کودک، با فرزندتان تمرین کنید تا با خوردن لقمه های کوچک و نرم، بتواند حرکت انگشتانش را کنترل کند و نحوه ی له کردن، جویدن و جابجایی غذا در دهان خود را بیاموزد. این مهارت ها، جزء مهارت های مهم کودکان در حال رشد محسوب می شوند.
در این مطلب نکات و ترفندهایی ارایه شده است که به شما کمک می کند استقلال در غذا خوردن را به فرزندتان بیاموزید.
کودک از چه سنی می تواند به تنهایی غذا بخورد؟
به محض اینکه کودک می تواند بنشیند و مواد جامد را ببلعد (معمولاً در حدود 6 ماهگی)، ممکن است برای تنهایی غذا خوردن آماده باشد.
برخی از والدین تصمیم می گیرند قبل از اینکه فرزندشان را از شیر می گیرند (از سن 7 یا 8 ماهگی)، بجای غذاهای انگشتی از پوره استفاده کنند اما برخی والدین دیگر روش BLW را انتخاب می کنند. در روش BLW (baby-led weaning) به کودک اجازه داده می شود خودش به تنهایی و بدون کمک غذا بخورد. بعبارت دیگر از همان ابتدای از شیر گرفتن کودک، تغذیه ی او با غذاهای انگشتی انجام می شود و از تغذیه با غذاهای پوره شده صرف نظر می گردد.
طرفداران روش BLW معتقدند که این روند به کودکان اجازه می دهد تا میزان (و سرعت) غذا خوردن را کنترل کنند. مزیت دیگر این روش این است که نوزادان می توانند غذاهای خانوادگی (البته در اندازه ی کوچک و قوام مناسب کودک) را مانند بقیه اعضای خانواده بخورند.
بنابراین زمان معرفی غذاهای انگشتی به شما بستگی دارد. البته توصیه می شود که قبل از شروع غذاهای انگشتی و یا غذاهای جامد، از پزشک اطفال اجازه بگیرید.
والدین چگونه می توانند تنهایی غذا خوردن را به کودک بیاموزند؟
برای شروع باید عادت کنید که بهمراه فرزندتان غذا بخورید چون کودک وقتی غذا خوردن دیگران را ببیند، شروع به غذا خوردن می کند. اگر از میز نهارخوری استفاده می کنید، صندلی بلند کودک را در کنار صندلی خود قرار دهید و اگر روی زمین (دور سفره) غذا می خورید نیز او را در کنار خود بنشانید.
در مرحله بعد چهار یا پنج قطعه کوچک غذا را روی یک بشقاب نشکن قرار دهید و در مقابل فرزندتان بگذارید. همچنین می توانید غذاهای نرمی مانند موز به او بدهید تا به تنهایی شروع به خوردن کند.
توجه داشته باشید که صبور باشید و به کودک کمک کنید به آرامی غذا بخورد. برداشتن لقمه های بزرگ، علاوه بر خطر خفگی، موجب می شود که کودک غذا را به بیرون تف کند.
بیشتر کودکان معمولا پس از دو سالگی (یا قبل از آن) می توانند با قاشق غذا بخورند. برای اینکار دست کودک را بگیرید و او را برای بلند کردن قاشق و هدایت آن به سمت دهان راهنمایی کنید. تا زمانیکه فرزندتان بتواند قاشق را در دست بگیرید، اینکار را تکرار کنید.
اگر فرزندتان غذایی را رد کرد، فعلاً آن را کنار بگذارید و پس از مدتی دوباره آن را پیشنهاد دهید. برخی کودکان ممکن است 10 تا 15 بار یک غذا را امتحان کنند تا بالاخره آن را بپذیرند. برخی از مطالعات نشان داده اند که فشار آوردن به کودک برای بیشتر غذا خوردن (حتی “فقط یک لقمه بیشتر”) می تواند منجر به بد غذا شدن او در آینده شود.
وقتی می بینید که فرزندتان شروع به بازی و ریخت و پاش می کند و دیگر غذا نمی خورد، به معنای این است که سیر شده و وقت غذا خوردن به پایان رسیده است.
مراحل استقلال کودک در غذا خوردن
آموزش غذا خوردن به کودک یک شبه اتفاق نمی افتد. بطور کلی اینکار با کثیف کاری های زیادی همراه است. کودک در ابتدا از انگشت های کوچک خود برای گذاشتن غذا در دهانش استفاده می کند که در این بین، مقدار زیادی از غذا در طول مسیر می ریزد. بنابراین طبیعی ست که کودک نتواند به درستی قاشق را دست بگیرد و یا غذا را به دهان خود انتقال دهد. این روند ممکن است تا 3 سالگی هم طول بکشد.
کودکان تا 1 سالگی معمولا در طی مراحل زیر غذا خوردن را یاد می گیرند:
- چنگ زدن با کف دست: در ابتدا ممکن است متوجه شوید که کودک از کل دست خود برای غذا خوردن استفاده می کند. آنها غذا را در مشت خود نگه می دارند اما هنوز یاد نگرفته اند که از انگشت های خود برای اینکار استفاده کنند. کودک در این مرحله غذا را در دست می گیرد و سعی می کند تمام دست خود را به دهانش برساند. پس از آن غذای بیشتری بر می دارد و ممکن است شروع به بازی کردن کند.
- چنگ زدن با انگشتان: کودکان معمولاً بین 9 تا 12 ماهگی، توانایی در دست گرفتن غذاهای کوچکتر مانند نخود فرنگی و ماکارونی های شکل دار کوچک را پیدا می کنند. به این ترتیب کودک از دو یا چند انگشت خود (انگشت شست و سبابه) برای گرفتن بیشتر غذاها استفاده می کند. گرفتن غذاها به شکل چنگکی، برای یادگیری دیگر مهارت های حرکتی در آینده (مانند نوشتن) نیز اهمیت زیادی دارد.
نکاتی برای تشویق کردن کودکان به تنهایی غذا خوردن
آموزش کودکان به تنهایی غذا خوردن، گامی مهم در جهت استقلال او بشمار می آید. برای یاد دادن این مهارت به کودک، از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- فرصت های زیادی برای تمرین کردن در اختیار فرزندتان قرار دهید: اگرچه برای اینکه کودک بتواند غذا را به دهانش منتقل کند، زمان نسبتا زیادی طول می کشد اما در نهایت او یاد می گیرد که چگونه به طور مستقل غذا بخورد و سیری را تشخیص دهد.
- برای فرزندتان الگوی خوبی باشید: به یاد داشته باشید که کودکان همه چیز را با تقلید از والدین خود یاد می گیرند بنابراین وقتی او شما را در حال خوردن کلم بروکلی و سیب زمینی ببیند، به احتمال زیاد اینکار را یاد می گیرد.
- لغزندگی غذاها را از راه های مختلف کم کنید: اگر فینگر فودهای نرم و خوشمزه (مثل انبه، موز و…) در دست های کوچک فرزندتان می لغزد، سعی کنید مقداری غلات سبوس دار، جوانه گندم یا کراکرهای غلات کامل را خوب خرد کنید تا حالت پودری پیدا کنند. سپس غذاهایی که امکان لغزیدن آنها در دست های کودک وجود دارد را با آن بپوشانید. این امر باعث می شود که علاوه بر مغذی تر شدن غذا، کودک بتواند خودش غذا را بردارد و بخورد.
بهترین غذاهای انگشتی (فینگر فودها) برای معرفی غذاهای جامد به کودک
فینگر فودها راهی عالی برای معرفی غذاهای جامد و همچنین آموزش تنهایی غذا خوردن در کودکان است. بهترین غذاهای انگشتی که می توانید برای شروع از آنها استفاده کنید عبارتنداز:
- موز
- گلابی
- هلو
- انبه
- تخم مرغ آب پز
- نان
- پنیر
- کلم بروکلی بخارپز
- اسفناج
- سبزیجات بخار پز
- پاستا پخته شده
غذاهایی که کودکان نباید به تنهایی بخورند کدامند؟
با توجه به سن کودک غذاهایی به کودک بدهید که برای او بیخطر هستند. توجه داشته باشید که فرزندتان کدام غذاها را نمی تواند با لثه های خود له کند و یا بجود.
بطور کلی تا زمانی که کودک در غذا خوردن تسلط کافی پیدا نکرده است، غذاهایی که دهان حل نمی شوند، با لثه له نمی شوند و یا در گلو گیر می کنند را به او ندهید. برخی از غذاهایی که کودک نباید به تنهایی بخورد عبارتنداز:
- کشمش و انگور کامل
- آجیل و دانه ها (از جمله ذرت بوداده)
- نخود یا لوبیای کامل (مگر اینکه له شده باشند)
- سبزیجات خام و سفت مانند هویج یا فلفل دلمه ای
- میوه های خام و سفت مانند سیب، گلابی نارس و انگور
- تکه های بزرگ موجود در کره بادام زمینی
- تکه های بزرگ گوشت یا پنیر سفت
- هات داگ
- آب نبات سفت یا چسبناک
توجه داشته باشید که دندان های جلویی برای گاز گرفتن هستند و توانایی جویدن کودک را بهبود نمی بخشند. وقتی دندان های مولر یا آسیا شروع به رویش می کنند (در حدود 13 تا 19 ماهگی) می توان غذاهایی که نیاز به جویدن دارند را به رژیم غذایی کودک اضافه کرد. برخی از این غذاها شامل سیب (رنده شده یا خرد شده به قطعات بسیار کوچک)، تکه های کوچک گوشت و مرغ (یا ریش شده) و انگور بدون هسته (پوست کنده و نصف شده) هستند.
اما تا 4 یا 5 سالگی خطر خفگی ناشی از غذاهایی مانند هویج خام، ذرت بوداده، آجیل و هات داگ همچنان وجود دارد بنابراین از دادن آنها به کودک خودداری کنید. این غذاها را زمانی به فرزندتان پیشنهاد دهید که بطور کامل قدرت جویدن غذاها را داشته باشد.
چند نکته ی ایمنی در مورد غذا خوردن کودکان به تنهایی
همیشه غذاهای جامد را متناسب سن کودک به او ارائه دهید. کودک از سن 8 تا 12 ماهگی، شروع به استفاده از انگشت های شست و اشاره ی خود می کند و با غذا بازی می کند. پس از آن در 13 تا 15 ماهگی می تواند از قاشق استفاده کند و تا حدود 18 ماهگی می تواند بهتر از وسایل غذا خوری استفاده کند. اگر فرزند شما می تواند با قاشق غذا بخورد و دیگر از فینگر فودها کمتر استفاده می کند، بهتر است برای تشویق او ابتدا غذاهایی که در اندازه های کوچک خرد شده اند را در اختیارش قرار دهید.
علاوه بر استفاده از غذاهای کوچک و نرم، اطمینان حاصل کنید که فرزندتان در زمان غذا خوردن روی صندلی یا زمین بطور ثابت نشسته است. غذا دادن به کودکی که در حال خزیدن، راه رفتن یا دویدن است، خطر خفگی را افزایش می دهد. برای اطمینان از سلامتی فرزندتان خوب است که از تفاوت میان اوغ زدن و خفگی اطلاع داشته باشید:
- اوغ زدن: نوزادي که در حال اوغ زدن است، سرفه مي کند و صدا مي دهد.
- خفگی: کودکی که در حال خفگی است وحشت زده به نظر می رسد، هیچ صدایی نمی کند و نمی تواند نفس بکشد.
اوغ زدن معمولا یک پاسخ ایمنی بدن به غذاست و جای نگرانی ندارد. در این زمان معمولا بچه ها خودشان مشکل را حل می کنند. در این شرایط بهتر است فقط آرامش خود را حفظ کنید ( یا حداقل خود را آرام نشان دهید) تا زمانی که مشکل برطرف شود. وقتی کودک یاد می گیرد که با غذاهای جامد کنار بیاید، این مشکل معمولا حل می شود.
حرف آخر
برای آموزش تنهایی غذا خوردن کودک، به فرزندتان حق انتخاب بدهید و به ترجیحات شخصی او احترام بگذارید. در ابتدای کار توصیه می شود که در کنار فرزندتان بنشینید و با آماده کردن لقمه های نرم و کوچک، او را به تنهایی غذا خوردن عادت دهید تا زمانیکه توانایی کنترل دست ها و گرفتن قاشق را پیدا کند.
در ادامه: انواع غذای سالم کودک کدامند؟ (غذاهای اصلی و میان وعده)
نکته ای که باید در مورد استقلال کودکان در غذا خوردن به یاد داشته باشید این است که غذا خوردن برای کودک فقط به خاطر طعم و مزه نیست، بلکه بمنظور احساس کردن، بو کردن و بازی کردن هم انجام می گیرد. اگرچه آموزش این مهارت به کودک کمی زمانبر است و با کثیفی کاری های زیادی همراه است اما شما باید آن را به عنوان یک تجربه یادگیری سرگرم کننده و مهم برای فرزندتان در نظر بگیرید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
