کم کاری تیروئید مادرزادی به کمبود یا کاهش هورمون تیروئید گفته می شود که از بدو تولد وجود دارد. نقص ژنتیکی یا کمبود ید مادر می تواند منجر به مشکلاتی در رشد غده تیروئید یا تولید هورمون تیروئید شود و منجر به ابتلای نوزاد به این بیماری گردد. کم کاری تیروئید مادرزادی معمولاً توسط آزمایشات غربالگری نوزادان تشخیص داده می شود. نوزادان در حالت معمول از بدو تولد، علائم و نشانه های کم کاری تیروئید را ندارند اما این بیماری نشانه هایی دارد که والدین می توانند به کمک آنها به وجود این بیماری پی ببرند.
کم کاری تیروئید مادرزادی از هر 2000 تا 4000 نوزاد تازه متولد شده، یک نوزاد را تحت تأثیر قرار می دهد و از شایع ترین عوامل تاخیر رشد در سراسر جهان محسوب می شود که به راحتی قابل درمان است. درمان صحیح و زود هنگام کم کاری تیروئید در نوزادان، امری بسیار مهم و ضروری محسوب می شود چون ممکن است به عقب ماندگی ذهنی منجر شود. اگر فرزند شما هم به این بیماری مبتلا شده است، توصیه می شود که هر چه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید.
علائم و نشانه های کم کاری تیروئید در نوزادان
اکثر نوزادان تازه متولد شده مبتلا به کم کاری تیروئید مادرزادی، هیچ علائم و نشانه ای از این بیماری ندارند. این به دلیل وجود مقادیری از هورمون تیروئید مادر یا باقیمانده عملکرد تیروئید است.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
برخی از علائم و نشانه هایی که نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است داشته باشد عبارتند از:
- وزن زیاد در زمان تولد
- افزایش اندازه دور سر
- بی حالی (کمبود انرژی، خواب زیاد و خسته بنظر رسیدن حتی در زمان بیداری)
- حرکات آرام
- گریه های شدید
- مشکلات تغذیه
- یبوست مداوم، نفخ یا پر بودن معده
- بزرگ شدن زبان
- خشک شدن پوست
- پایین بودن دمای بدن
- زردی طولانی مدت
- گواتر (بزرگ شدن غده ی تیروئید)
- غیرطبیعی بودن تون عضلانی
- پف کردن صورت
- سرد بودن اندام های بدن
- موهای ضخیم و زبری که بر روی پیشانی می افتد
- بزرگ شدن ملاج یا نقاط نرم جمجمه
- فتق ناف
- رشد تقریباً کم و یا عدم رشد
علل کم کاری تیروئید در نوزادان چیست؟
کم کاری تیروئید مادرزادی به دو شکل کلی وجود دارد: کم کاری تیروئید مادرزادی دائمی و کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا. کم کاری تیروئید مادرزادی بیشتر در نوزادانی که مشکلات قلبی مادرزادی یا سندرم داون دارند، شایع است.
کم کاری تیروئید مادرزادی دائمی
این نوع کم کاری تیروئید به درمان مادام العمر نیاز دارد و به دلایل زیر اتفاق می افتد:
- دیسژنزی: نقص یا تکامل غیرطبیعی غده تیروئید، شایعترین علت کم کاری تیروئید مادرزادی است که مسئول حدود دو سوم موارد ابتلا به این بیماری می باشد. شایعترین علت دیسژنزی، قرار گرفتن غده ی تیروئید در مکان نادرست است.
- نقص در سنتز و ترشح هورمون تیروئید: این مشکل تقریباً 10 درصد موارد کم کاری مادرزادی تیروئید را شامل می شود.
- نقص در مکانیسم انتقال هورمون تیروئید: این بدان معنی است که هورمون های تیروئید تولید می شوند اما اثرات مورد نظر را بر روی بدن ندارند.
- کم کاری تیروئید با منشا مرکزی: این زمانی است که غده تیروئید قادر به تولید هورمون های تیروئید است اما این هورمون ها توسط هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز که هر دو در مغز قرار دارند، به درستی هدایت نمی شود.
کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا یا موقت
تصور می شود که 10 تا 20 درصد از نوزادانی که کم کاری تیروئید دارند، به نوعی بیماری موقتی که به عنوان کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا شناخته می شود، مبتلا هستند. کم کاری تیروئید گذرا در نوزادان دلایل مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتنداز:
- کمبود ید: برای تولید هورمون تیروئید به ید نیاز است. کمبود ید در نوزاد تازه متولد شده، ناشی از مصرف ناکافی ید توسط مادر است.
- آنتی بادی: آنتی بادی های مهار کننده گیرنده ی هورمون تحریک کننده ی تیروئید (TRB-Ab)، می توانند در زنان باردار مبتلا به بیماری تیروئید خود ایمنی مانند بیماری گریوز ایجاد شوند. آنتی بادی ها ممکن است از طریق جفت عبور کرده و عملکرد تیروئید کودک در حال رشد را مختل کنند و در نتیجه کم کاری تیروئید مادرزادی ایجاد شود. این اتفاق برای همه زنان مبتلا به بیماری تیروئید خود ایمنی رخ نمی دهد. این نوع کم کاری تیروئید مادرزادی، به طور معمول در حدود یک تا سه ماهگی برطرف می شود زیرا آنتی بادی های مادر به طور طبیعی از بدن نوزاد پاک می شوند.
- قرار گرفتن جنین در معرض دارو: داروهای ضد تیروئیدی که برای درمان پرکاری تیروئید مصرف می شوند می توانند از جفت عبور کنند و باعث کم کاری تیروئید در نوزاد شوند. معمولاً این نوع کم کاری تیروئید چندین روز پس از تولد برطرف می شود و عملکرد طبیعی تیروئید طی چند هفته به حالت نرمال برمی گردد.
- قرار گرفتن در معرض ید: قرار گرفتن جنین یا نوزاد در معرض دوزهای بسیار زیاد ید، می تواند باعث کم کاری تیروئید شود. این نوع قرار گرفتن در معرض ید در نتیجه استفاده از داروهای مبتنی بر ید مانند آمیودارون (که برای درمان ریتم نامنظم قلب استفاده می شود) یا استفاده از ضد عفونی کننده های حاوی ید (در آزمایش های تصویربرداری تشخیصی استفاده می شود) است.
تشخیص
کم کاری تیروئید مادرزادی غالباً از طریق گرفتن نمونه خون از پاشنه پای نوزاد، چند روز پس از تولد، تشخیص داده می شود. اگر غربالگری اولیه نشان داد که مقدار هورمون T4 و یا هورمون TSH در نوزاد بالاتر از حد طبیعی است، احتمالاً آزمایش‌های دیگری هم انجام می شود تا ابتلای نوزاد به کم کاری تیروئید تأیید شود.
غربالگری نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید، از طریق آزمایشات زیر انجام می گیرد:
- هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH): دامنه طبیعی این هورمون در نوزادان، 1.7 تا 9.1 (mU per L) است. میزان بالاتر از این مقدار، نشان دهنده کم کاری تیروئید است.
- تیروکسین (T4): دامنه طبیعی این هورمون در نوزادان، 10 میکروگرم در دسی لیتر است (mcg per dL) است. سطح پایینتر از این مقدار، نشان دهنده کم کاری تیروئید است.
اگر نتایج اولیه نشاندهنده ی وجود مشکل باشد، آزمایشات پس از 2 تا 3 هفته مجددا انجام می شوند. در صورت غیرطبیعی بودن آزمایش خون تیروئید، معمولاً آزمایش های تصویربرداری برای مشاهده ی غده تیروئید مورد نیاز است. اگر بیماری های دیگری مانند مشکلات قلبی یا شکل غیرطبیعی صورت وجود داشته باشد، آزمایشات دیگری مانند الکتروکاردیوگرام (EKG) برای ارزیابی قلب یا آزمایشات ژنتیکی ممکن است لازم باشد.
درمان نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید
عدم درمان کم کاری تیروئید مادرزادی نوزاد تازه متولد شده، می تواند بر رشد جسمی، شناختی و عصبی او تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، مدیریت شرایط و کنترل بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. بهترین روش درمان کم کاری تیروئید در نوزادان، مصرف دارو است.
مصرف دارو
درمان با قرص یا شربت لووتیروکسین (L-thyroxine یا L-T4) معمولاً بهترین روش برای جایگزینی هورمون تیروئید در نوزادان است. دوز مصرفی، که به طور معمول در محدوده 8 میکروگرم در کیلوگرم در روز تا 10-15 میکروگرم در کیلوگرم در روز است، بر اساس وزن کودک شما و نحوه ی پاسخ به دارو محاسبه می شود.
این قرص را می توان خرد كرد و پس از حل کردن در شیر خشک به کودک داد تا از بلعیدن کامل آن اطمینان حاصل شود. فرم قرص و شربت این دارو، هر دو اثرات ایمنی و درمانی مشابهی دارند.
به طور کلی انتظار می رود که سطح هورمون تیروئید طی 10 روز پس از شروع درمان، به مقادیر طبیعی خود برسد.
درمان تا زمانی که سطح هورمون ها به حالت نرمال بازگردد، ادامه خواهد داشت.
حرف آخر…
درمان زود هنگام و صحیح نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید مادرزادی، می تواند موجب رشد و نمو طبیعی آنها شود. مشورت با یک متخصص اطفال یا متخصص ژنتیک در مورد علت کم کاری تیروئید مادرزادی و روش درمان آن، بسیار مهم است. ممکن است لازم باشد در بارداری های بعدی، اقدامات احتیاطی مانند مصرف کافی ید یا تنظیم دارو برای کنترل وضعیت تیروئید مادر انجام گیرد.
