کم کاری تیروئید (تولید ناکافی هورمون تیروئید)، یک اختلال شایع است. این اختلال در زنانی که در سن باروری هستند نیز به وفور دیده می شود. در این مقاله به طور خاص در مورد کم کاری تیروئید و بارداری بحث می شود. پس از توصیف کلی عملکرد طبیعی و غیر طبیعی تیروئید، اطلاعاتی در مورد عواقب طولانی مدت این بیماری بر کودکان مادرانی که در دوران بارداری دچار کم کاری تیروئید بودند، بررسی می شود.
چند نکته درباره کم کاری تیروئید بارداری
- کم کاری تیروئید مادر در دوران بارداری خطرناک است و ممکن است باعث تاخیر در رشد کودک شود.
- درمان این عارضه، به داروهای درمان کم کاری تیروئید (یا هورمون های جانشین تیروئید) نیاز دارد.
- آزمایش تیروئید باید برای زنانی که قصد بارداری دارند یا در حال حاضر باردار هستند انجام شود تا در صورت وجود کم کاری تیروئید، هورمون درمانی آغاز شود.
- هدف از درمان کم کاری تیروئید در بارداری، حفظ سطح هورمون تیروئید در محدوده ی طبیعی است.
- زنان باردار باید برای چک کردن عملکرد تیروئید در طول بارداری مرتباً آزمایش خون انجام دهند زیرا سطح هورمون ها ممکن است در طول بارداری تغییر کنند.
مطالعات اولیه نشان داده است، کودکانی که از مادران مبتلا به کم کاری تیروئید شدید و درمان نشده در دوران بارداری متولد می شوند، ضریب هوشی پایینی دارند و رشد ذهنی و حرکتی آنها کند است. اگر این بیماری در زنان مبتلا به کم کاری تیروئید (با افزایش مقدار هورمون تیروئید) به درستی کنترل شود، نوزادانی سالم و بدون نقصی متولد خواهند شد.
حتما بخوانید: ۷ کاری که باید انجام دهید تا زایمان طبیعی راحت تری داشته باشید!
کم کاری تیروئید چیست؟
بیماری تیروئید به ویژه در زنان در سن باروری شایع است. در نتیجه جای تعجب ندارد که بیماری تیروئید ممکن است دوره ی بارداری را سخت و مشکل کند.
شیوع این بیماری در بین جمعیت های مختلف و کشورهای مختلف متفاوت است. نکته ی قابل تامل این است که اختلالات تیروئید در دوران بارداری، هم مادر و هم کودک را تحت تأثیر قرار می دهد.
غده تیروئید چیست؟ کجا قرار دارد و چه کاری انجام می دهد؟
تیروئید غده ای است به وزن حدود ۱۵ گرم است که در قسمت جلوی گردن، درست زیر برجستگی حنجره قرار دارد. این غده از دو لوب (لوب راست و لوب چپ) تشکیل شده است، که هر کدام تقریباً به اندازه یکسان به دو نیم تقسیم شده است و توسط پل کوچکی از بافت تیروئید به نام ایسموس به یکدیگر متصل شده اند.
غده تیروئید وظیفه تولید هورمون تیروئید را در بدن بر عهده دارد. عملکرد تیروئید توسط غده ی هیپوفیز تنظیم می شود. هیپوفیز در مغز قرار دارد و با ترشح هورمون محرک تیروئید، باعث افزایش ترشح هورمونهای تیروئید می شود. تیروئید ممکن است دچار کم کاری یا پرکاری شود. هورمون های تیروئید، تیروکسین و تری یدوتیرونین هستند.
علائم کم کاری تیروئید
علائم کم کاری تیروئید اغلب خفیف یا پنهان است. علایم این بیماری مشابه با علایم بسیاری از بیماری های دیگر است و اغلب به پیری نسبت داده می شود. مبتلایان به کم کاری تیروئید خفیف ممکن است علائم و نشانه هایی نداشته باشند اما پس از پیشرفت بیماری و وخیم شدن اوضاع، علایم بیماری بروز می کند.
علائم و نشانه های متداول کم کاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- خستگی
- افسردگی
- افزایش وزن ضعیف یا کند
- عدم تحمل سرما
- خواب آلودگی بیش از حد
- خشک و خشن شدن موها
- ریزش مو
حتما بخوانید: نکات ضروری مراقبت نوزاد بعد از تولد که والدین باید بدانند
علت چیست؟
بیماری های غده تیروئید بسیار شایع است. در برخی شرایط، تیروئید ممکن است هورمون زیادی تولید کند. در شرایط دیگر، تیروئید ممکن است آسیب دیده یا از بین برود و یا مقدار کمی هورمون تیروئید تولید کند. هورمون اصلی تیروئید تیروکسین یا T4 نام دارد.
علائم مشکلات تیروئید بسته به اینکه مقدار T4 بیشتر یا کمتر از حد نرمال در خون وجود داشته باشد، متفاوت است. پرکاری تیروئید زمانی ایجاد می شود که مقدار تیروکسین بیشتر از حد نرمال باشد. در این زمان ممکن است علایم زیر در فرد ایجاد شود:
- بی قراری
- احساسات شدید و بیش از حد
- گرما و تعریق
برخی از افراد ممکن است علائمی مانند موارد زیر را هم تجربه کنند:
- لرزش
- مشکل در تمرکز
- کاهش وزن
- حرکات مکرر روده
- اسهال
کم کاری تیروئید زمانی ایجاد می شود که سطح T4 پایین باشد. در نتیجه کاهش عملکرد غده تیروئید، بیماران اغلب خستگی، بی حالی و افزایش وزن را تجربه می کنند. یبوست در این بیماران شایع است و بسیاری از آنها احساس سرمای بیش ازحد می کنند.
روش درمان
درمان کم کاری تیروئید از بسیاری جهات، در زنان باردار مشابه با زنان غیر باردار است. یک فرم مصنوعی T4 برای جایگزینی هورمون از دست رفته به بیمار داده می شود. دوز دارو به طور مرتب تنظیم می شود تا سطح هورمون تیروئید در خون در حد طبیعی حفظ شود. نیاز به این هورمون ممکن است در دوران بارداری افزایش یابد. بنابراین، نظارت بر سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) در خون در دوران بارداری امری الزامی است.
حتما بخوانید: کم کاری تیروئید در نوزادان: آیا ارثی است؟
آیا کم کاری تیروئید در دوران بارداری به جنین آسیب می رساند؟
بطور معمول فرزندان مادرانی که در دوران بارداری کم کاری تیروئید (درمان نشده) دارند، با تاخیر در رشد مواجه می شوند. این امر به ویژه در مادرانی که در مناطقی که با کمبود ید مواجه هستند، دیده می شود (ید برای تولید هورمون تیروئید لازم است و امروزه به اکثر نمک ها اضافه می شود).
بعلاوه این وضعیت در مادران مبتلا به بیماری خود ایمنی تیروئید مانند تیروئیدیت هشیموتو (نوعی التهاب مزمن تیروئید) نیز مشاهده می شود. برخی از مطالعات نشان داده اند که کم کاری تیروئید درمان نشده خفیف ممکن است بر رشد مغزی کودک نیز تأثیر بگذارد، اما این رابطه بطور کامل اثبات نشده است.
هورمون های تیروئید مادر باردار، در چه زمانی بر جنین تأثیر می گذارد؟
عملکرد غده ی تیروئید جنین قبل از شروع به کار، کاملا به عملکرد غده ی تیروئید مادر وابسته است. این معمولاً تا حدود ۱۲ هفته حاملگی (پایان سه ماهه اول بارداری) رخ نمی دهد. بنابراین، کم کاری تیروئید مادر ممکن است خیلی زودتر بر کودک اثر بگذارد، یعنی قبل از اینکه بسیاری از خانم ها متوجه شوند که باردار هستند!
در حقیقت، نوزادان مادرانی که در نیمه ی اول بارداری دچار کم کاری تیروئید شده بودند و پس از آن به اندازه کافی تحت درمان قرار گرفتند، رشد کندتری نسبت به نوزادان مادران سالم نشان دادند. با این حال، در طول دوره ی دوم بارداری، کم کاری تیروئید شدید و درمان نشده در مادران، می تواند اثرات منفی بر روی کودک داشته باشد (همانطور که در بالا هم ذکر شد). این کودکان به احتمال زیاد دچار اختلال در رشد جسمی و ذهنی می شوند.
حتما بخوانید: در سه ماه اول بارداری چه چیزهایی نباید بخوریم؟
چگونه می توانیم از عوارض کم کاری تیروئید در بارداری جلوگیری کنیم؟
برخی از انجمن ها و سازمان های پزشکی در مورد غربالگری بیماری تیروئید توصیه هایی ارائه داده اند. برخی از توصیه ها عبارتند از:
- تمام زنانی که قصد بارداری دارند باید وضعیت تیروئید خود را چک کنند.
- تمام زنان باردار مبتلا به گواتر (بزرگ شدن تیروئید) باید از نظر سطح بالای آنتی بادی های تیروئید، سابقه خانوادگی بیماری تیروئید یا علائم کم کاری تیروئید آزمایش شوند.
- خانمهایی که تیروئید خفیف یا پنهان دارند و همچنین کسانی که دارای آنتی بادی مثبت هستند (که ممکن است نشان دهنده تخریب خود ایمنی تیروئید باشد)، باید تحت درمان قرار گیرند. مصرف هورمون تیروئید با دوز کم در ابتدای بارداری ممکن است مفید باشد.
- شواهدی وجود دارد که نشان می دهد آنتی بادی هایی که ممکن است به کم کاری تیروئید کمک کنند، می توانند در بارداری نقش داشته باشند. برخی داده ها حاکی از آن است که مصرف مکمل سلنیوم می تواند پیش از بارداری برای خانمهایی که میزان آنتی بادی بالایی دارند، سودمند باشد. این مکمل ها باید توسط پزشک تجویز شود.
- همچنین زنانی که قبل از بارداری از داروهای جانشین هورمون تیروئید استفاده می کنند نیز باید مورد آزمایش قرار بگیرند تا مطمئن شوند که سطح هورمون های آنها مناسب است. در دوران بارداری، میزان مصرف داروهای مورد نیاز ممکن است تا ۵۰٪ افزایش یابد. این افزایش ممکن است در اوایل سه ماهه اول لازم باشد.
- دوز مورد نیاز دارو در دوران بارداری متغیر است و باید از نزدیک از طریق آزمایش منظم خون کنترل شود. با افزایش دوران بارداری، بسیاری از خانم ها برای جایگزینی هورمون به دوزهای بیشتری نیاز دارند.
- میزان مصرف هورمون تیروئید در حین و بعد از بارداری باید با دقت و با استفاده از مقدار هورمون تحریک کننده تیروئید خون (TSH) کنترل شود. دامنه های آزمایشگاهی برای TSH طبیعی بسیار گسترده است.
- در خانم های مبتلا به کم کاری تیروئید، دوز دارو در زمان بارداری تغییر می کند اما پس از اتمام دوران بارداری و زایمان، مصرف دارو را مانند زمان قبل از بارداری ادامه خواهند داد.
حتما بخوانید: فهرست غذایی مناسب در دوران حاملگی (و غذاهای نامناسب)
وضعیت هر زن مبتلا به کم کاری تیروئید، بسته به شدت بیماری متفاوت است و باید توسط پزشک ارزیابی شود. بنابراین خود درمانی یه هیچ وجه توصیه نمی شود. درمان کم کاری تیروئید از طریق مصرف هورمون های جایگزین، برای مادر و فرزند ضروری و لازم است.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
