کلمه ی آسم از زبان یونانی گرفته شده و به معنی تنگی نفس است. آسم یک بیماری شایع مجاری تنفسی است که باعث سفت شدن ماهیچه های مجاری تنفسی و تورم و ملتهب شدن دیواره راه های هوایی می شود و مخاط چسبناکی ایجاد می کند. این تغییرات باعث باریک شدن مجاری تنفسی شده و تنفس را با مشکل مواجه می کند و می تواند منجر به سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس و گرفتگی قفسه سینه شود.
آسم یکی از شایع ترین دلایلی است که باعث می شود کودکان به پزشک مراجعه کنند، در مدرسه غیبت کنند یا در بیمارستان بستری شوند. در واقع تخمین زده می شود که از هر 10 کودک استرالیایی، یک نفر به آسم مبتلا است. اگر آسم کودک به خوبی مدیریت شود، می تواند در آینده یک زندگی سالم و فعال داشته باشد.
آپدیت 2023: یافته های جدید علمی درباره اسم کودکان در موارد خفیف تا متوسط نشان از تاثیر قابل توجه سه روش SABA و ICS و LABA دارد (اطلاعات کامل اینجا)
علل ابتلای کودکان به آسم چیست؟
دلیل قطعی ابتلای کودکان به آسم، بطور کامل شناخته شده نیست اما عوامل خطر آن عبارتند از:
- اگر هر یک از اعضای خانواده کودک به آسم، اگزما یا تب یونجه مبتلا باشد (زمینه ی ژنتیکی)
- وجود ذرات معلق در هوا
- سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
آنچه باید در مورد آسم فرزند خود بدانید
اگر کودک شما به آسم مبتلا است، باید به چیزهای زیادی فکر کنید و برنامه ریزی کنید. شما باید تا جاییکه می توانید، در مورد این بیماری اطلاعات کافی کسب کنید. از پزشک خود کمک بخواهید و در مورد تمام نگرانی های تان با او صحبت کنید.
برای کنترل موثر علائم آسم کودک، دانستن موارد زیر بسیار مهم است:
- الگوی متداول آسم فرزندتان را بشناسید
- محرک های آسم کودک را بشناسید
- به علائم آسم کودک توجه کنید
- در مورد داروهای آسم (نحوه ی عملکرد و مصرف صحیح آنها)، اطلاع کافی داشته باشید
- کمک های اولیه آسم را بشناسید و بدانید که در زمان حمله ی آسم باید چه کارهایی انجام دهید
در صورت اطلاع کامل از گزینه های فوق، بهتر می توانید علائم آسم فرزندتان را کنترل کنید.
الگوهای آسم در کودکان
علائم و الگوهای آسم در هر کودک متفاوت است. برخی از کودکان دوره های خفیف و گاه به گاه آسم را تجربه می کنند و برخی دیگر تنها بعد از ورزش یا هنگام سرماخوردگی علائم خود را نشان می دهند. برخی کودکان به طور مداوم علائم آسم را دارند و همین امر سطح فعالیت آنها را محدود می کند.
هر الگوی آسم نیاز به یک رویکرد درمانی متفاوتی دارد. فراموش نکنید که حتی آسم خفیف یا گاه به گاه هم می تواند موجب بروز علائم شدید و حملات مرگبار شود.
علل و عوامل محرک آسم در کودکان
منظور از محرک های آسم، مواد، شرایط یا فعالیت هایی هستند که منجر به بروز علائم آسم می شوند. این موارد عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- عفونت های مجاری تنفسی مانند سرماخوردگی، به ویژه در دوران نوزادی
- آلودگی هوا در محیط های داخلی و خارجی
- محرک های آلرژی مانند ذرات گرد و غبار، حیوانات، گرده یا کپک
- شرایط آب و هوایی مانند هوای سرد
- ورزش
عوامل محرک آسم در کودکان متفاوت است و علائم می توانند مدتی پس از تماس با ماده ی محرک بروز کنند. همین امر می تواند تشخیص را دشوار کند.
محرک های آسم در کودکان مختلف متفاوت است و فرزند شما ممکن است چندین محرک آسم داشته باشد. شما باید بدانید که چه عواملی باعث تحریک آسم فرزندتان می شود و تا حد امکان مانع از تماس کودک با آنها شوید.
علائم آسم در کودکان چیست؟
علائم شایع آسم عبارتند از:
- سفتی یا درد قفسه سینه (اغلب توسط کودکان خردسال به عنوان “دل درد” توصیف می شود)
- تنگی نفس
- مشکل در تنفس
- خس خس سینه یا صدای سوت هنگام تنفس
- سرفه (به ویژه در شب)
فرزند شما ممکن است همه این علائم یا فقط چند مورد از آنها را داشته باشد. علائم آسم اغلب شب ها، صبح زود، هنگام ورزش یا پس از تماس با موارد محرک تشدید می شوند.
تشخیص آسم در کودکان
تشخیص آسم در کودکان زیر 5 سال می تواند مشکل باشد زیرا ممکن است خس خس سینه یا سرفه ی کودکان دلایل مختلفی داشته باشد.
در موارد زیر فرزندتان را جهت تشخیص آسم نزد پزشک ببرید:
- اگر خس خس سینه (در صورت ابتلا یا عدم ابتلا به بیماری) بیش از یک بار اتفاق افتاده است
- اگر سرفه کودک مداوم است یا حملات سرفه در شب تشدید می شود
- اگر نگران مشکلات تنفسی فرزند خود هستید
علائم فرزندتان را یادداشت کنید
علائم فرزند خود را یادداشت کنید و در زمان مراجعه به پزشک در اختیار او قرار دهید. ثبت علائم می تواند بصورت زیر انجام شود:
- با استفاده از تلفن همراه خود، صدای خس خس سینه کودک را ضبط کنید
- زمان بروز و تشدید علائم (مثلا روز یا شب) را یادداشت کنید
- شدت علائم و فاصله ی زمانی وقوع آنها را یادداشت کنید
- بنویسید که علائم چقدر طول می کشد و آیا با گذشت زمان تغییر می کنند یا خیر
- آیا علائم بعد از ورزش، بازی یا بعد از عفونت (سرماخوردگی یا آنفولانزا) تشدید می شوند یا خیر
- آیا علائم پس از قرار گرفتن کودک در تماس با حیوانات و گرده ها یا کپک ها بدتر می شوند یا خیر
پزشک چگونه کودک مبتلا به آسم را معاینه می کند؟
پزشک ممکن است در مورد سابقه خانوادگی آسم، اگزما یا تب یونجه سوال کند.
پزشک شدت آسم در کودک را براساس الگو و فراوانی علائم ارزیابی می کند.
انجام تست های ارزیابی عملکرد ریه (مانند اسپیرومتری) در کودکان زیر 5 سال دشوار است و به همین دلیل معمولا تنها برای تشخیص و ارزیابی شدت بیماری در کودکان 5 سال به بالا استفاده می شود.
توصیه می شود که آسم نوزادان زیر 12 ماه توسط یک پزشک متخصص اطفال یا متخصص ریه کودکان، تشخیص داده شود و مدیریت گردد. اگر نوزاد در حین نفس کشیدن خس خس می کند، باید توسط یکی از این متخصصان معاینه شود.
مراقبت های روزانه از کودکان مبتلا به آسم
توجه داشته باشید که هر روز علائم فرزندتان را تحت نظر داشته باشید و اقدامات زیر را انجام دهید:
- علائم کودک را کنترل کنید
- از حملات آسم جلوگیری کنید
- تا حد امکان ریه ها را سالم نگه دارید
- در زمان تشدید علایم، از رفتن کودک به مدرسه یا بازی ممانعت کنید
- به کودک خود کمک کنید یک زندگی سالم و فعال داشته باشد و از آن لذت ببرد
پزشک می تواند برنامه ای برای مدیریت آسم فرزندتان تعیین کند و داروهای مناسب را برای کمک به شما در این زمینه تجویز نماید.
داروهای آسم
بیماری آسم را می توان تقریباً در همه افراد با داروهای مناسب کنترل کرد. انواع اصلی داروهای آسم عبارتند از:
- داروهای پیشگیری کننده: این داروها با کاهش التهاب و مخاط داخل مجاری هوایی، باعث کاهش تحریک پذیری آن ها می شوند. داروهای پیشگیری کننده باید بصورت منظم و روزانه مصرف شوند. (بسته به عوامل محرک علائم آسم، برخی از کودکان ممکن است فقط در فصول خاص مانند فصل گرده یا در زمستان که سرماخوردگی یا آنفولانزا می گیرند به داروهای پیشگیری کننده نیاز داشته باشند. اما برخی دیگر ممکن است در تمام طول سال به این داروها نیاز پیدا کنند).
- داروهای تسکین دهنده: این داروها باعث شل شدن عضلات دیواره ی راه های هوایی می شوند و علائم آسم را به سرعت تسکین می دهند. داروهای تسکین دهنده که به آنها اصطلاحاً داروهای گشاد کننده برونش هم گفته می شود، در هنگام حملات آسم مورد استفاده قرار می گیرند.
بهترین روش درمان این است که فقط کمترین دوزهای دارویی مورد نیاز برای کنترل علائم آسم را به کودک خود بدهید. دوز داروها توسط پزشک تعیین می شود. هرگز بدون مشورت با پزشک، دوز داروی فرزندتان را کاهش ندهید.
در مواقع بحرانی، از داروهای اورژانسی آسم استفاده می شود که به دو صورت داروهای تسکین دهنده و داروهای ضد التهاب با دوز زیاد می باشند.
در مورد روش های تشویق کودکان به مصرف داروهای آسم، از پزشک یا داروساز خود سوال کنید.
اسپیسرها و داروهای آسم
به همه افرادی که مبتلا به آسم هستند توصیه می شود که هنگام استفاده از داروهای استنشاقی، از دستگاه اسپیسر (spacer) استفاده کنند. اسپیسر یک محفظه ای از جنس پلاستیک است که با استفاده از آن می توان داروهای استنشاقی را به خوبی به ریه ها رساند.
اسپیسرها باعث می شوند که داروهای استنشاقی، بصورت مستقیم وارد ریه ها شوند و داروی کمتری به دهان و حلق وارد شود. استفاده از اسپیسر می تواند عوارض جانبی داروهای استنشاقی را کاهش دهد یا از آن جلوگیری کند. البته نبولایزر نیز مانند اسپیسر عملکرد خوبی دارد اما اسپیسرها ارزانتر و ساده تر هستند و عوارض جانبی کمتری دارند.
نوزادان و کودکان خردسال ممکن است برای استنشاق موثر داروهای آسم، به یک اسپیسر مخصوص نیاز داشته باشند. این اسپیسرها محکم در اطراف دهان و بینی کودک قرار می گیرند و باعث می شود که تمام داروی مصرفی، به ریه ها برسد و به جای دیگر نشت نکند. در مورد نحوه ی استفاده از اسپیسر، از پزشک یا داروساز سوال کنید.
عوارض جانبی داروهای آسم
اگر نگران عوارض جانبی احتمالی داروهای آسم هستید، با پزشک خود صحبت کنید. بدون صحبت با پزشک، داروی فرزندتان را متوقف نکنید یا دوز آن را کاهش ندهید.
عوارض جانبی داروهای پیشگیری کننده آسم عبارتنداز:
- خشن شدن صدا
- درد دهان و گلو
- عفونت های قارچی گلو
استفاده از اسپیسر خطر این عوارض جانبی را کاهش می دهد. شستشوی دهان با آب (و غرغره و تف کردن آن) پس از استفاده از اینهالر (اسپری آسم) نیز توصیه می شود.
عوارض جانبی داروهای تسکین دهنده ی آسم عبارتنداز:
- سردرد
- لرزش
- حالت تهوع
- ضربان سریع قلب
شرایط اضطراری آسم در کودکان
علائم حمله آسم می تواند تشدید شود و به یک شرایط اورژانسی تبدیل گردد. سعی کنید برای مواقع ضروری آمادگی کافی داشته باشید و بتوانید بخوبی شرایط را کنترل نمایید.
از اقدامات ضروری هنگام حملات آسم نسخه ای تهیه کنید و آن را در خانه (در معرض دید اعضای خانواده) قرار دهید. یک نسخه از آن را برای هر کسی که از فرزندتان مراقبت می کند اعم از کارکنان مدرسه و مهدکودک، اعضای خانواده و دوستان خود بفرستید. می توانید به نزدیکان فرزندتان در مورد مدیریت آسم در شرایط بحرانی آموزش دهید.
اگر فرزند شما به آسم مبتلا است، توصیه می شود که حتما از موارد زیر اطلاع داشته باشید:
- باید بتوانید تشخیص دهید که آسم کودک در حال بدتر شدن است یا به زودی یک حمله اتفاق می افتد. در مورد کنترل و مدیریت آسم در شرایط بحرانی، اطلاعات کامل داشته باشید
- از علائم جدی که نشان دهنده نیاز به کمک فوری پزشکی دارد، اطلاع داشته باشید
- محرک های آسم فرزندتان را بشناسید
علائم حمله ی آسم در کودکان
علائم حمله ی آسم شامل موارد زیر است:
- کودک به سختی نفس می کشد یا قادر به تنفس نیست
- کودک نمی تواند به راحتی صحبت کند یا جملات را به سختی ادا می کند
- لب های کودک کبود و آبی می شوند
- کودک علائمی دارد که سریعا در حال بدتر شدن هستند
- پوست بین دنده ها یا قسمت پایه گردن کودک کشیده می شود
- اگر داروهای تسکین دهنده کودک در دسترس نیستند و یا تاثیری در بهبود حال او ندارند
اقدامات لازم در زمان حمله ی آسم در کودکان
حمله آسم می تواند به سرعت به یک شرایط اورژانسی تبدیل شود اما اگر سریع اقدام کنید، می توانید خطر آن را کاهش دهید.
اگر کودک شما دچار حمله شدید یا مرگبار آسم شده است، ابتدا با آمبولانس تماس بگیرید و سپس کمک های اولیه آسم را شروع کنید.
برای انجام کمک های اولیه حین حمله ی آسم بصورت زیر عمل کنید:
- کودک را کاملا صاف بنشانید.
- 4 پاف داروی تسکین دهنده به کودک بدهید. از فرزندتان بخواهید که به ازای هر پاف، 4 بار نفس بکشد. به عبارت دیگر هر بار که از دارو استفاده می کنید، از کودک بخواهید 4 تنفس انجام دهد تا زمانی که تعداد پاف ها به 4 بار برسد. در صورت امکان از اسپیسر استفاده کنید و فراموش نکنید که دارو را قبل از استفاده، ابتدا بخوبی تکان دهید.
- 4 دقیقه صبر کنید و اگر کودک هنوز نمی تواند به طور عادی نفس بکشد، طبق فرآیند بالا، 4 پاف دیگر اسپری به او بدهید.
- برای آمبولانس با 115 تماس بگیرید و به اپراتور اطلاع دهید که فرزندتان به حمله ی آسم مبتلا شده است.
- 4 پاف دیگر از داروی تسکین دهنده به کودک بدهید و از او بخواهید که به ازای هر پاف، 4 بار تنفس انجام دهد. هر 4 دقیقه اینکار را انجام دهید تا آمبولانس برسد.
برای مراقبت از کودکان مبتلا به آسم در مهدکودک یا مدرسه چه اقداماتی می توان انجام داد؟
اگر فرزندتان به آسم مبتلا است، برای مراقبت از او در مدرسه یا مهدکودک اقدامات زیر را انجام دهید:
- به معلم ها یا مسئولان مدرسه بگویید که فرزندتان مبتلا به آسم است (حتی اگر خفیف یا گاه به گاه باشد).
- مسئولان را از کمک های اولیه در زمان حملات آسم آگاه کنید و از آنها بخواهید که در مواقع ضروری ابتدا با آمبولانس تماس بگیرند و به شما نیز اطلاع دهند. آنها را از هر گونه تغییر در پروسه ی درمان از جمله تغییر داروی فرزندتان مطلع کنید.
- نحوه استفاده از وسایل دارویی مانند اسپیسر و اسپری ها را به کارکنان نشان دهید.
- اطمینان حاصل کنید که فرزندتان داروها و اسپیسرهای مورد نیاز خود را در مهدکودک یا مدرسه دارد.
- اگر وضعیت آسم فرزندتان تغییر کرد، به کارکنان اطلاع دهید.
- کارکنان و مسئولان مدرسه را از تمام نگرانی های خود مطلع کنید.
خلاصه
- اگر فرزندتان دچار حمله ی آسم شد و تنفس برای او مشکل شده است، با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر نگران مشکلات تنفسی فرزندتان هستید، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر فرزندتان به آسم مبتلا است، بسیار مهم است که علائم حمله آسم را بشناسید و از کمک های اولیه آسم اطلاع داشته باشید.
- بطور مرتب به پزشک مراجعه کنید و او را از وضعیت بیماری فرزندتان مطلع نمایید.
- عوامل محرک آسم را در فرزندتان بشناسید تا خطر حملات آسم را کاهش دهید.
- آسم یکی از شایع ترین موارد مراجعه ی کودکان به پزشک یا بیمارستان است.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
