اگر فرزند شما در خواندن و هجی کردن مشکل دارد، می توانید از گفتار درمانی برای حل این مشکل استفاده کنید. بسیاری از افراد تصور می کنند که گفتاردرمانگرها فقط با افرادی کار می کنند که در تولید برخی صداها (تلفظ) مشکل دارند و یا دچار لکنت زبان هستند.
گفتاردرمانگران این مشکلات گفتاری را برطرف می کنند. اما علاوه بر این، به کودکان در زمینه مشکلات گفتاری و نوشتاری از قبیل نارساخوانی، دیس پراکسی و اختلال پردازش شنیداری و سایر مشکلات دیگر نیز کمک می کنند. به گفتار درمانگران، آسیب شناس گفتار و زبان (SLP) هم گفته می شود.
بطور کلی
- یک گفتاردرمانگر (یا پاتولوژیست گفتار و زبان) می تواند به کودکان مبتلا به انواع مختلف مشکلات گفتاری و همچنین مشکلات زبانی مانند نارساخوانی و دیس پراکسی (اختلال هماهنگی رشد) کمک کند.
- گفتاردرمانگران باید حداقل مدرک فوق لیسانس و مجوز تمرین داشته باشند.
- گفتاردرمانی می تواند مهارت های ارتباطی کودکان مبتلا به مشکلات زبانی را بهبود بخشد.
گفتار درمانی چه تاثیری بر بهبود مهارت های گفتاری دارد؟
آسیب شناس گفتار و زبان ابتدا نوع مشکل زبانی کودک را تشخیص می دهد. سپس علت ایجاد کننده ی این مشکل را تعیین می کند و در مورد بهترین روش درمانی تصمیم می گیرد. آسیب شناس گفتار و زبان ممکن است با تمرین تک نفره و یا تمرین در گروه های کوچک یا در کلاس، به بچه ها در تقویت مهارت های زبانی کمک کند.
گفتار درمانگران می توانند به موارد زیر کمک کنند:
- اختلال تلفظ: صحبت نکردن صریح و اشکال در ایجاد صداها.
- ناروایی گفتار: مشکل در روانی گفتار مانند لکنت زبان.
- اختلال صوت یا تشدید صدا: مشکل در میزان صدا، بلندی صدا و کیفیت آن.
- اختلال بلع: مشکل در خوردن و بلعیدن غذا.
آسیب شناس گفتار و زبان می تواند به درمان موارد زیر کمک کند:
- اختلال زبان رسا: مشکل در انتقال مفهوم یا پیام ها به دیگران.
- اختلال زبان پذیرنده: مشکل در درک پیام های ارسال شده از دیگران.
- مشکلات کاربرد شناسی: مشکل در استفاده از زبان به روش های مناسب اجتماعی.
آسیب شناس گفتار و زبان از استراتژی های متناسب با مشکل خاص هر کودک استفاده می کند. استراتژی ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- رویکردهای مداخله ای زبان: این فعالیت ها مهارت های زبانی را از راههای مختلفی از جمله مدل سازی تقویت می نمایند. درمانگر ممکن است از تصاویر و کتابها یا از روش بازی درمانی استفاده کند. او همچنین ممکن است از تمرینات زبان برای تقویت مهارت های گفتاری استفاده کند.
- درمان تلفظ: آسیب شناس گفتار و زبان شروع به تمرین صداهایی می کند که کودک در بیان آنها مشکل دارد. این ممکن است شامل نشان دادن نحوه حرکت زبان برای ایجاد صداهای خاص باشد.
- درمان اختلال تغذیه و بلع: آسیب شناس گفتار و زبان تمریناتی برای تقویت عضلات دهان به کودک می دهد. این تمرینات ممکن است شامل ماساژ صورت و تمرینات مختلف زبان، لب و فک باشد. گفتار درمانگر همچنین ممکن است از بافت های مختلف غذایی برای تشویق و تصحیح غذا خوردن و بلع استفاده کند.
آسیب شناس گفتار و زبان باید حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد در زمینه آسیب شناسی گفتار-زبان باشد. اگر به دنبال گفتار درمانی فرزندتان هستید، بهتر است از گفتاردرمانگران کارآزموده و با تجربه استفاده کنید.
مهمترین مزایای گفتار درمانی
همانطور که در بالا هم اشاره شد، گفتار درمانگران افراد بسیار تحصیل کرده، آموزش دیده و با تجربه هستند که می توانند خدمات مذکور را به کودکان و بزرگسالان ارائه دهند. آنها اغلب به عنوان یک تیم برای کمک به بیماران در غلبه بر طیف وسیعی از مشکلات کار می کنند.
کودکان یا بزرگسالانی که در برقراری ارتباط مشکل دارند، ممکن است از سلامت روان و مسائل رفتاری رنج ببرند، اعتماد بنفس پایینی داشته باشند و برقراری تعاملات اجتماعی برای آنها مشکل باشد. گفتاردرمانگران می توانند در این موارد نیز به افراد کمک کنند. برخی از مهمترین مزایای گفتار درمانی عبارتنداز:
۱- تلفظ و فن بیان بهبود می بخشد
تلفظ و فن بیان برای افراد مبتلا به اختلال گفتاری، بسیار مهم است. افراد در حین آموزش مهارت های گفتاری یاد می گیرند که کلمات را به درستی بیان کنند و مهارت های ارتباطی و اعتماد به نفس خود را بهبود ببخشند. یک مثال بسیار متداول در مورد اختلال تلفظ این است که کودکان قادر به تولید صدای “ر” نیستند. اگر این مشکل در کودکی توسط گفتار درمانی حل نشود، ممکن است تا سن بزرگسالی ادامه پیدا کند.
آسیب شناسان گفتار و زبان از روش های مختلفی می توانند در بیان بهتر کلمات به کودکان کمک کنند. یکی از این روش ها، بازی درمانی است. یکی از این بازی ها تاس و تخته است. در این بازی کودک تاس ها را می چرخاند و روی هر صدایی که قرار گرفت، آن را با صدای بلند می گوید.
۲- عمل بلع با گفتار درمانی بهبود می یابد
افرادی که دارای اختلالات گفتاری هستند اغلب به مشکلات بلع نیز مبتلا می شوند. اختلالات بلع که به عنوان دیسفاژی نیز شناخته می شود، می تواند در نتیجه سکته، آسیب مغزی، مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)، بیماری آلزایمر یا سایر بیماری های عصبی باشد.
آسیب شناس گفتار و زبان از مجموعه ای از تکنیک ها و تمرینات برای بهبود بلع، خوردن مواد غذایی و کاهش خطر آسپیراسیون (ورود هر نوع مایع، ترشح، محتویات گوارشی یا حتی اجسام خارجی به مجاری تنفسی) استفاده می کند. روش های درمانی مورد استفاده در گفتار درمانی، کنترل و توانایی بلعیدن فرد را بهبود می بخشند. برخی از این تکنیک ها عبارتند از:
- تمرین شاکر که جهت تقویت ماهیچه ها و بهبود توانایی بلع استفاده می شود
- تمرینات گاز گرفتن
- تمرین بلع پرتلاش که برای ارتباط بین ماهیچه های مختلف در زمان بلع استفاده می شود
- اصلاح نحوه ی خوردن غذا و مایعات
- تمرین بالابر عضله و استخوان هایوئید که برای افزایش قدرت و کنترل عضلات بلع استفاده می شود
- تکنیک های دیگری که می توانند به بهبود دامنه حرکت (ROM)، هماهنگی و تقویت عضلات فک، لب ها، گونه و زبان کمک کنند
۳- گفتار درمانی لکنت زبان را کاهش می دهد
لکنت زبان می تواند در روان صحبت کردن، مشکل ایجاد کند. گفتاردرمانگران می توانند به بیماران مبتلا به لکنت زبان کمک کنند تا این مشکل را تا حد زیادی بهبود ببخشند تا جایی که دیگر اثری از آن باقی نماند!
طبق آمار منتشر شده، بیش از ۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان با مشکل لکنت زبان مواجه هستند. آسیب شناس گفتار و زبان می تواند با اصلاح نحوه صحبت کردن فرد و دادن تمرینات تقویت زبان، به کاهش لکنت و رفع این مشکل کمک کند.
آسیب شناس گفتار و زبان برای رفع مشکل لکنت، توصیه های زیر را به بیماران می کند:
- قبل از صحبت کردن نفس عمیق بکشید و در حین صحبت، نفس گیری را تمرین کنید
- آرام صحبت کنید
- از به زبان آوردن کلمات خاص در مکالمات خودداری کنید (این کلمات حاوی صداهایی می باشند که ممکن است باعث لکنت فرد شود)
- هنگامی که تنها هستید کلمات سخت تر را تمرین کنید تا تسلط تان افزایش یابد
- هنگام صحبت ریتم مناسبی پیدا کنید
- بیماران باید سعی کنند کلمات را تجسم کنند. اگر آنها بخواهند علنی صحبت کنند، تمرین نمایشی می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند
- برای آرامش اعصاب و روان، از حرکات بدنی استفاده کنید
۴- لهجه ی فرد را تغییر می دهد و آن را قابل فهم می کند
گفتاردرمانی فقط برای کسانی نیست که به اختلالات گفتاری مبتلا هستند. این تکنیک برای افرادی که می خواهند لهجه ی خود را از بین ببرند یا به لهجه ی خاصی تسلط پیدا کنند نیز مورد استفاده قرار می گیرد. بازیگران یک نمونه بارز از کسانی هستند که می خواهند از طریق گفتاردرمانی لهجه ی خود را تغییر دهند. آسیب شناسان گفتار و زبان می توانند از روش های مختلف، به تغییر لهجه ی افراد کمک کنند. آنها روی چندین صدا متمرکز می شوند و تعیین می کنند که آیا فرد می تواند برای گرفتن لهجه جدید آموزش ببیند یا خیر.
اولین قدم در یادگیری لهجه جدید، درک ریتم گفتار است (یعنی جایی که تاکید کمتر و بیشتری بر روی اصوات انجام می گیرد). پس از آن گفتار درمانگر از طریق تکنیک های مختلف، به فرد کمک می کند تا لهجه ی خود را از بین ببرد یا لهجه ی جدیدی یاد بگیرد.
۵- موجب افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب می شود
متأسفانه افرادی که نمی توانند خوب صحبت کنند اغلب دچار اضطراب و کاهش اعتماد بنفس می شوند. این کودکان معمولا از تمسخر همسالان خود می ترسند.
آسیب شناس گفتار و زبان با رفع مشکلات گفتاری و تقویت مهارت های زبان، می تواند به کاهش علایم اضطراب کمک کند. وقتی شما با اعتماد بنفس و بدون هیچ خطایی صحبت کنید، طبیعی است که عزت نفس بالاتر، استقلال بیشتر و در نهایت کیفیت زندگی بهتری خواهید داشت.
استراتژی های مختلف جهت گفتار درمانی کودکان در خانه
یکی از روش های گفتار درمانی، مداخله ی خانواده محور است که در آن والدین با استفاده از تکنیک هایی، می توانند مهارت های زبانی فرزندشان را بهبود بخشند. این امر موجب رشد بهتر و مثبت کودکان در کنار اعضای خانواده می شود.
آسیب شناسان گفتار و زبان می توانند پنج دسته استراتژی به والدین ارائه دهند. این استراتژی ها می توانند در برنامه های روزمره گنجانده شوند. برخی از این تکنیک ها به شرح زیر است:
۱- از لغات گسترده تر و متنوع تر استفاده کنید
والدین باید برای کمک به بهبود مهارت های زبانی فرزندشان، علاوه بر استفاده از لغات متنوع تر، از لغات پیچیده تری نیز استفاده نمایند. آشنایی با واژگان جدید و جملات طولانی تر و پیچیده تر، می تواند درک کودک را بهبود بخشد و دامنه ی لغات را گسترش دهد.
مثال: سعی کنید جملات را بصورت کامل ادا کنید تا کودک با دستور زبان و جملات کامل آشنا شود. برای مثال بجای اینکه بگویید “بیا بازی کنیم” می توانید بگویید “اسباب بازی هایی که دوست داری را بردار تا با هم بازی کنیم”.
۲- کودک را به برقراری مکالمه وادار کنید
بچه ها از صحبت کردن در مورد فعالیت ها و بازی های مدرسه هیجان زده می شوند. از کودک در مورد دوستانش سوال کنید. کودک را تا جایی که ممکن است وادار به صحبت کنید. توجه کنید که به فرزندتان کمک کنید تا تمرکز کند. بطور همزمان چندین وظیفه را به او محول نکنید و اجازه ندهید مسائل دیگر، حواس او را پرت کنند.
مثال: همه چیز را در اختیار کودک قرار ندهید و چیزی را عمداً کنار بگذارید. مثلا مربا را روی میز بگذارید و قاشق را بردارید و به این ترتیب کودک مجبور می شود که آن را درخواست کند.
۳- از کودک سوالات باز بپرسید
به یک سوال باز نمی توان پاسخ “بله” یا “خیر” داد. پرسیدن سوالات باز به کودک این امکان را می دهد تا خارج از چارچوب زمان و مکان فکر کند و مهارت های گفتار و تفکر خلاق را در خود رشد دهد. ممکن است این سوالات بسیار ساده به نظر برسند، اما نحوه ی پاسخ به سؤالات، به تقویت مهارت های گفتاری کودک کمک می کنند. لازم به ذکر است که سوالات پرسیده شده، باید متناسب با خصوصیات فرزند شما باشد.
مثال: اگر جثه ی ما مثل یک فیل بزرگ بود، چه میکردیم؟ اگر بتوانی با ماه صحبت کنی، به او چه می گویی؟ اگر هر روز باران می بارید، چه اتفاقی می افتاد؟ اینها نمونه ای از سوالات باز هستند. شما می توانید سوالات متنوع و مختلفی از فرزندتان بپرسید.
۴- گفتاردرمانی را با صحبت کردن در مورد مدرسه و دوستان انجام دهید
با کودک در مورد فعالیت های روزانه صحبت کنید و هر وقت با او هستید به صحبت خود ادامه دهید. مکالمه باید کودک را به تفکر و پاسخ وا دارد. کودک باید بیشتر از شما صحبت کند. والدین باید کودک را به مکالمه وارد کنند. اگر خودتان فرزندتان را به مدرسه یا مهدکودک می برید، این فرصت طلایی را از دست ندهید و تا جایی که می توانید، در مورد محیط اطراف با کودک صحبت کنید. در مورد علامت ها و نشانه هایی که از آنها عبور می کنید صحبت کنید. از کودک سوال کنید که مکان بعدی چه خواهد بود. این مکان می تواند یک مرکز خرید، یک رستوران، یک بستنی فروشی یا یک فروشگاه اسباب بازی باشد.
مثال: اگر مسیر شما کمی طولانی است می توانید بازی کنید. بازی هایی مانند هجی کردن چیزهایی که می بینید، برای تقویت گفتاردرمانی عالی است. کلمات را به هجاها تقسیم کنید و بهمراه کودک با صدای بلند تکرار کنید.
۵- گفتار درمانی را از طریق بازی و سرگرمی انجام دهید
می توانید از بازی های مختلفی برای گفتار درمانی استفاده کنید. برای مثال سازدهنی موجب کنترل تنفس و فشار لب ها می شود. یا هنگامی که با فرزندتان در مکانی گشت و گذار می کنید، از او بخواهید که با برداشتن هر گام، یک کلمه را با صدای بلند تکرار کند. تلفن بازی هم یک روش عالی برای آموزش و تمرین با کودک است. در این بازی کودک به سخنان شما گوش می دهد و برای ادامه ی بازی، به سوالاتتان پاسخ می دهد.
مثال: علاوه بر موارد فوق می توانید بهمراه فرزندتان کتاب بخوانید. درباره تصاویر کتاب از کودک سوال کنید و از او بخواهید که نام آن را بگوید. یا بازی نی و پنبه را انجام دهید به این صورت که یک تکه پنبه را روی میز یا زمین بگذارید و به فرزندتان یک نی بدهید و از او بخواهید در نی فوت کند تا توپ پنبه ای حرکت کند. این بازی به تقویت عضلات دهان که برای گفتار نیاز است، کمک می کند. بازی های گفتار درمانی بسیار متنوع و مختلف هستند و شما می توانید از بازی های دیگری مانند فلش کارت ها و اسباب بازی هایی مثل برج هوش و… استفاده کنید.
علاوه بر استراتژی های فوق، شما می توانید به سادگی و در حین انجام فعالیت های روزمره نیز به تقویت گفتار فرزندتان بپردازید.
راههای تقویت گفتار کودکان از طریق کارهای روزمره
والدین می توانند از طریق فعالیت های عادی روزمره، مهارت های گفتاری فرزند خود را تقویت نمایند. در اینجا مثال هایی برای تقویت گفتار کودکان در حین انجام کارهای خانه آورده شده است.
۱- گفتار درمانی با جفت کردن وسایل
والدین می توانند از طریق جفت کردن جوراب، کفش، دستکش و… مفاهیمی مانند تشابه و تفاوت ها را به کودک بیاموزند.
از بچه های خردسال فقط بخواهید که جوراب ها (یا دیگر وسایل مشابه) را با هم جفت کنند و در کنار هم قرار دهند و نام و رنگ آنها را با صدای بلند بگوید.
از بچه های بزرگتر بخواهید بیشتر صحبت کنند و تفاوت ها و شباهت های اشیاء را بیان کنند.
۲- گفتار درمانی در زمان شستن دست ها
شستن دست ها یک کار عادی و روزمره است که بچه ها آن را بطور مکرر تمرین می کنند.
این می تواند یک فعالیت برای تعیین توالی باشد.
با کودک در مورد استفاده از کلماتی مانند اول، بعد و آخر صحبت کنید.
حرف زدن بچه از چه سنی شروع و در هر سن چه توانایی گفتاری دارد؟
می توانید روی آموزش قسمت های مختلف بدن مانند انگشتان، مچ دست ها، صورت، انگشت شست و… کار کنید.
همچنین مفاهیم اساسی مانند جلو و عقب، گرم و سرد، مرطوب و خشک، روشن و خاموش را به کودک یاد دهید.
برای آموزش بیشتر از کودک بپرسید که در حال انجام چه کاری است. برای مثال هنگام شستن دست ها به اینصورت مراحل را بهمراه هم بازگو کنید: شیر آب را باز می کنم، کمی مایع دستشویی بر می دارم، دستهایم را بمدت ۲۰ ثانیه بهم مالش می دهم، آنها را با آب می شویم، با دستمال خشک می کنم و در نهایت دستمال خیس را دور می اندازم.
۳- گفتار درمانی در حین غذا خوردن
خوردن وعده های غذایی کاری است که خانواده ها چندین بار در روز انجام می دهند.
روش های زیادی برای تقویت مهارت های گفتاری حین غذا خوردن وجود دارد.
به عنوان مثال از کودک بپرسید که “چند عدد بلوبری در بشقاب وجود دارد” یا “آیا بلوبری بیشتری می خواهد؟”
ما به والدین توصیه می کنیم که هر بار روی یک چیز تمرکز کنند و از تحت فشار قرار دادن زیاد کودک اجتناب کنند.
۴- استفاده از فلش کارت ها و کتاب های تصویری
خواندن کتاب، فلش کارت و… یک کار عادی و روزمره است که بسیاری از خانواده ها با آن آشنا هستند.
سعی کنید برای تقویت گفتار فرزندتان، وقت بیشتری به کتاب خوانی با صدای بلند اختصاص دهید.
خواندن با گفت و گو و برقراری مکالمه، یک راهبرد عالی برای آموزش کودک است.
در حین خواندن کتاب از کودک سوال بپرسید. به تصاویر اشاره کنید و از او بخواهید که اسم تصویر مورد نظر را نام ببرد. کودک را در داستان مشارکت دهید و از او بپرسید که فکر می کند در ادامه ی داستان چه اتفاقی می افتد؟ یا از کودک در مورد احساسات شخصیت های مختلف داستان سوال کنید. همچنین از او بپرسید که دوست دارد جای کدامیک از شخصیت های داستان باشد؟
پرسیدن این سوالات علاوه بر تقویت تخیلات کودک، موجب بهبود مهارت های زبانی هم می شود.
۵- گفتار درمانی در زمان لباس پوشیدن
شما می توانید حین لباس پوشیدن کودک، به تقویت مهارت های گفتاری او بپردازید.
از بچه های کوچک بخواهید که در حین لباس پوشیدن، اسم لباس ها (مثلا شلوار، بلوز، جوراب و…) را بگوید. از بچه های بزرگتر توضیح بیشتری بخواهید (مثلا این لباس ها برای چه زمانی از سال مناسب هستند یا کدام لباس برای میهمانی مناسبتر است؟).
شما می توانید از موقعیت های دیگری هم برای تقویت گفتار درمانی استفاده کنید. بنابراین در هر فرصتی با کودک صحبت کنید و او را به ادامه ی مکالمه تشویق کنید.
هر کودکی با کودک دیگر متفاوت است و ما نمی دانیم کدام یک از استراتژی ها یا فعالیت ها برای گفتار درمانی هر کودک در یک خانواده خاص، موثرتر خواهد بود. اما شواهد نشان می دهد که استفاده از این نوع استراتژی ها می تواند به بهبود مهارت های ارتباطی کودکان کمک کنند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
بسیار عالی و جامع?،ممنون از مطالب مفیدتون??
سلام،خسته نباشید، یه سوال داشتم خواهرم۱۶ساله هستن کم صحبت و خجالتی،مدرسه با هیچکی حرف نمیزنه حتی زنگ تفریح از کلاس بیرون نمیادبخاطرهمین چنروزیه مدرسه نمیره دنبال درمانیم،۱سال میشه که خیلی حالش بده، دکتر متخصص اعصاب بردیم گفت که استرس و اضطراب داره،دارو نوشتن بعداز ۳هفته عوارض دارو اثر گذاشت و میخاست خودشو خفه کنه ،من متاهل هستم خونه ی من متاسفانه دور هست سالی یکبار خواهرمو میبینم،خواهرم تنهاس با پدرو مادرم که۵۴سالشونه زندگی میکنه ،پدرم بی اعصابه حرف زدن عادیش خیلی ترسناکه بلند حرف میزنه دعوا داره،خواهرمنم افسرده شده ،آیا به گفتار درمان مراجعه کنه حالش خوب میشه؟!ممنونتون میشم راهنمایی کنید.