اکثر بچه ها خواندن را در سال اول و دوم دبستان یاد می گیرند. در آغاز سال سوم از آن ها توقع می رود که از طریق خواندن، درس هایشان را یاد بگیرند. ممکن است تکلیف مدرسه شان این باشد که در اینترنت به عنوان مثال درباره پستانداران آبزی تحقیق کنند یا نقاط عطف یک داستان را پیدا کنند. در هر سال تحصیلی جدید، توانایی استخراج معنا از یک منبع مکتوب شده برای این که بتوانند مستقلا درس هایشان را یاد بگیرند اهمیت بیشتری پیدا می کند.
درک مطلب نیاز به سریع تشخیص دادن و شنیدن کلمه ها دارد. خوشبختانه مهارت ها و استراتژی های درک مطلب قابل آموختن هستند. کودکانی که مهارت های چندگانه را آموخته اند و یادگرفته اند چگونه از آن ها استفاده کنند، نهایتا چند روش را انتخاب می کنند تا خودشان از آن ها استفاده کنند.
در ادامه به بررسی روش های تقویت درک مطلب در کودکان می پردازیم.
1-برای کودک تان بخوانید
حتی اگر کودک، خود توانایی خواندن داشته باشد، بلند خواندن برایش فواید خاصی را دارد. مهارت های گوش دادن کودکان معمولا از مهارت های خواندنشان قوی تر است. بنابراین اگر همین طور که کودک مطلب را برای خودش می خواند شما هم آن را با صدای بلند برایش بخوانید، متن را بهتر درک خواهد کرد.
با متن های کوتاه آغاز کنید و اگر کودک تان توانایی تمرکز کردن داشت زمان مطالعه را افزایش دهید. کتاب های صوتی همراه با متن، یکی دیگر از راه های همراه کردن، خواندن و شنیدن است.
2-از خیال‌پردازی استفاده کنید
همزمان که کودکتان می خواند و گوش می دهد؛ تشویقش کنید تا اتفاقاتی را که در داستان پیش می آید در ذهنش تجسم کند و یک تصویر یا فیلم با آن ها در ذهنش بسازد. بعد از خواندن چند صفحه از او بخواهید که آن ها را برایتان توصیف کند.
3-مدل سازمان دهی کتاب ها را برایشان توضیح دهید.
کتاب ها درسی عموما به شکلی طراحی شده اند که مطالب مهم را خلاصه و برجسته می کنند. به کودکتان نشان دهید که توجه کردن به تیتر ها، جدول ها، سرفصل ها و نمونه سوال ها می تواند به سازمان دهی افکارش کمک کند و اطلاعات ارزشمندی در اختیارش قرار دهد.
وقتی کودکتان داستان می خواند، به او یاد بدهید که به دنبال 5 ” چه” بگردد: شخصیت های اصلی چه کسانی هستند؟ داستان در چه زمانی و چه مکانی اتفاق می افتد؟ شخصیت ها با چه چالش هایی رو به رو می شوند؟ و دلیل انجام کار هایی که کردند چه بود؟
اگر چه مطالب روزنامه ها و مجلات همیشه حالت داستانی ندارند، اما اطلاعات 5 چه معمولا در پاراگراف اول یا دوم آن ها پیدا می شود.
4-از کودک بخواهید پیش بینی کند
وقتی با کودک تان کتابی را می خوانید چند وقت یک بار مکث کنید و از او بپرسید که فکر می کند در ادامه چه اتفاقی ممکن است بیفتد. برای این که این کار را بکند؛ لازم است چیزهایی را که تا به آن لحظه درباره شخصیت ها و قصه فهمیده با فضای کلی قصه ترکیب کند و به این ترتیب ادامه داستان را حدس بزند.
به عنوان مثال اگر مشغول خواندن یکی از کتاب های هری پاتر است، از او بپرسید فکر می کند دفعه بعدی که هری و دراکو مالفوی در زمین بازی کوییدیچ ملاقات می کنند، چه اتفاقی می افتد. یا از او بپرسید فکر می کند جی.کی.رولینگز کتاب بعدی اش را درباره چه چیزی می نویسد. این که حدس هایش درست هستند یا خیر؛ اهمیتی ندارد اما این که از او بخواهید پیش بینی کند باعث می شود که تشویق شود تا بیشتر بر چیزی که می خواند تمرکز کند. علاوه بر این به شما کمک می کند تا بفهمید مطلب را چقدر درک کرده است.
5-به چیزی که کودک تان می خواند علاقه نشان دهید
از او درباره کتاب یا مطلبی که تازه خوانده سوال بپرسید . موضوع اصلی آن چه بود؟ شخصیت مورد علاقه اش چه کسی بود؟ چرا کتاب را دوست داشته یا دوست نداشته ؟ آیا او را به یاد بقیه داستان هایی که خوانده یا اتفاقاتی برایش افتاده می اندازد؟
اگر مطلبی از یک کتاب درسی است، از او بپرسید چه چیزی یاد گرفته و چگونه آن را با چیزی که در مدرسه آموخته تطبیق می دهد. تلاش برای این که چیزی را که خوانده به زبان بیاورد باعث می شود مجبور شود معنایش را درک کند.
اگر کودک شما نمی تواند یک خلاصه منسجم بسازد خودتان کتاب را بخوانید و با او درباره قسمت ها و شخصیت های مورد علاقه تان گفت و گو کنید و توضیح دهید که قسمت های مختلف داستان چگونه با هم مرتبط می شوند.
6-کودک را تشویق به نت برداری کنید
کودک تان را تشویق کنید تا کاغذی کنار دستش داشته باشد و همین طور که مطالعه می کند اطلاعات مهم را در آن وارد کند. نت برداری باعث می شود که مجبور شود از مطالبی که خوانده معنایی استخراج کند. همچنین این خلاصه ها در آینده برای زمان امتحان مفید خواهند بود.
اگر کتاب متعلق به خودتان است، به کودک اجازه بدهید تا با مداد یا هایلایتر در آن علامت گذاری کند. چند بار اول با هم این که را انجام دهید. به این ترتیب به او کمک کرده اید که یاد بگیرد مطالب مهم را شناسایی کند.
اگر کودکتان با نگاه کردن بهتر یاد می گیرد، به او کمک کنید تا اسم شخصیت ها، اتفاقات مهم و . . . را در جدول ها و نمودار ها دسته بندی کند. یا به او یاد بدهید که یک نقشه ذهنی بسازد . نموداری که شامل واژگان کلیدی، رنگ ها و نماد هایی برای اتفاقات مهم و اطلاعات مختلف هستند.
7-گنجینه لغات کودک را تقویت کنید
هر چه گنجنه لغات کودک غتی تر باشد؛ درکش از مطالبی که می خواند بیشتر می شود. ضمن این که کم تر کتابش را کنار می گذارد تا درباره یک کلمه سوال کند. اگر می دانید که یک مطلب لغات نا آشنا دارد، قبل از این که کودک به سراغ آن مطلب برود یا آن کلمه ها را برایش معنی کنید تا از او بخواهید تا معنای شان را در دیکشنری پیدا کند.
8- اصطلاحات را برایشان ترجمه کنید
کودکانی با اختلالات یادگیری که ریشه آن ها مشکلات زبانی است ، در هنگام خواندن بسیار تحت الفظی عمل می کنند. برای چنین کودکانی خواندن اصطلاحاتی مانند ” شاخ گاو را شکست ” یا قیافه اش طوری شده بود انگار روح دیده ” کاملا نامفهوم هستند. باید برایشان توضیح دهید که جملاتی مانند این ها که کاملا بی ربط با متن به نظر می رسند، در واقع همان اصطلاحات هستند. سعی کنید با هم لیستی از انواع این اصطلاحات و معنی هایشان تهیه کنید.
9-به کودک یاد بدهید که معنای ضمنی جملات را پیدا کند.
جملاتی که در آن ها اطلاعاتی به صورت ضمنی بیان شده اند را نشان دهید و از کودک بخواهید آن ها را پیدا کند. مثلا او باید بفهمد که جمله : “جرج بسیار به خاطر برنده شدن جایزه نمایشگاه علمی مدرسه برای بار دوم، هیجان زده بود. ” به این معناست که جرج این جایزه را قبلا یک بار دیگر به دست آورده بوده است.
10-برای کودک زمینه سازی کنید
درک کردن مطالبی که درباره موضوعاتی هستند که ما از قبل چیزی درباره آن ها می دانستیم؛ خیلی راحت تر است. به کودکتان کمک کنید تا مطالبی را برای خواندن انتخاب کند که مورد علاقه اش هستند و تشویقش کنید تا از تجربیات خودش در درک مطالب کتاب استفاده کند.
11-یک گروه کتاب خوانی تشکیل دهید
اگر کودک تان دوستانی دارد که از خواندن کتاب های مشابه لذت می برند ، تشویق شان کنید تا یک گروه کتاب خوانی تشکیل دهند و درباره چیز هایی که خوانده اند؛ گفت و گو کنند یا در کشیدن یک نقاشی دیواری از کتاب یا طراحی از آن با هم همکاری کنند.
از کی برای کودک کتاب بخوانیم؟ چه کتابی بخوانیم؟ (8 کتاب پیشنهادی)
وقتی این لیست از روش های درک مطلب را به کودک تان معرفی کردید، از او بخواهید هر کدام از این روش ها را که برایش مفید تر و مناسب تر بودند روی یک فلش کارت بنویسد. می تواند از آن ها در خواندن کتاب های درسی استفاده کند و بهترین روش را برای یادگیری مطالب مختلف از بین آن ها انتخاب کند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
درک مطلب در مقطع ابتدایی چه روش ها و بازی هایی پیشنهاد میدین