انحراف چشم عارضه ای است که در برخی کودکان دیده می شود و علاوه بر ناراحتی خودشان باعث دلواپسی والدینشان می گردد. در ادامه با علل اصلی انحراف چشم در کودکان زیر ۴ سال و راه های درمان و معالجه آن آشنا می شوید. هر چند می توانید با مراجعه به یک چشم پزشک خوب این موضوع را درمان کنید.
انحراف کاذب چشم (Pseudostrabismus)
چشمهای بچه های زیر یک سال منحرف به نظر می رسد در حالیکه این انحراف واقعی نیست. به این اتفاق انحراف کاذب چشم یا «شبه استرابیسم» (Pseudostrabismus) گفته می شود. معمولا وقتی کودک بینی پهن و صافی دارد یا پوست پلک داخلی اش چین و چروک دارد چشمهایش دچار انحراف کاذب می شوند. انحراف کاذب چشم با رشد کودک از بین می رود اما انحراف چشم یا استرابیسم (strabismus) نیاز به درمان دارد.
انحراف کاذب چشم – با اینکه چشمها همتراز به نظر نمی رسند؛ اما انعکاس نور در هر دو چشم در یک نقطه است.
انحراف چشم- نقطه انعکاس نور در چشم چپ و راست متفاوت است.
انواع استرابیسم
استرابیسم، چشمهای ضربدری یا همان انحراف چشم 3 نوع رایج دارد:
- ازوتروپی نوزادی (Infantile esotropia): این اتفاق زمانی رخ می دهد که چشمهای نوزاد چرخش زیادی به سمت داخل داشته باشند.
- ازوتروپی تطابقی (Accommodative esotropia): این نوع استرابیسم شایع ترین انحراف چشم در کودکان بالای 2 سال است. در این حالت، یکی از چشمهای فرد موقع تمرکز روی یک شیء دور یا نزدیک به سمت داخل (به طرف بینی) کشیده می شود.
- اگزوتروپی (Exotropia): اگزوتروپی زمانی رخ می دهد که یکی از چشمها موقع نگاه کردن فرد به چیزی دور به سمت بیرون (مخالف بینی) می چرخد. گاهی اوقات وقتی کودک خسته، مریض یا در حال خیالبافی است دچار اگزوتروپی می شود. علاوه بر این، بچه هایی که به این نوع انحراف چشم دچارند در زیر نور شدید خورشید یک چشمشان انحراف پیدا می کند.
فیلم انحراف چشم در کودکان و بزرگسالان:
همچنین بخوانید : معرفی تصویری انواع اختلالات در کودکان دختر و پسر زیر ۹ سال +درمان
آیا انحراف چشم کودکان ارثی است؟
نظر شما در پاسخ به این سؤال چه می باشد؟ اگر پاسختان مثبت است درست حدس زدید. انحراف چشم هم مانند خیلی از بیماری های دیگر می تواند دلیل زنتیکی داشته باشد. انحراف چشم میتواند به شکل مادرزادی یا اکتسابی بروز کند؛ انحراف چشم مادرزادی در ۵ تا ۶ ماه اول تولد اتفاق می‌افتد و اگر بعد از این سنین نمایان شود، اکتسابی است. اگر انحراف چشم مادرزادی باشد، معمولاً در ۵ تا ۶ ماه اول زندگی نوزاد تشخیص داده و درمان میشود، اما گاهی زمان زیادی از ایجاد این مشکل می‌گذرد و والدین با تشخیص انحراف در چشم کودک به پزشک مراجعه می‌کنند. در چنین شرایطی اگر مشکل اصلی تشخیص داده و کودک درمان شود، به راحتی می‌توان از بروز تنبلی و انحراف چشم جلوگیری کرد.
درمان انحراف چشم در کودکان:
بهترین زمان برای درمان انحراف چشم در همان سنین پایین کودکی می باشد. اهداف درمان استرابیسم، حفظ دید، مستقیم کردن چشم ها و بازگرداندن دید دو چشمی است. بسته به علت استرابیسم، درمان ممکن است بصورت تجویز عینک، برداشتن کاتاراکت یا اصلاح سایر علل زمینه ای ایجاد انحراف و یا تغییر دادن موقعیت عضلات نامتعادل چشم باشد. بعد از انجام یک معاینه کامل چشمی شامل مطالعه دقیق قسمت های داخلی، چشم پزشک درمان مناسب اپتیکی، طبی یا جراحی را انتخاب خواهد نمود. اغلب بستن چشم بهتر جهت تقویت بینایی چشم امبلیوپیک نیز ضروری خواهد بود.
در بعضی کودکان ممکن است پزشک تشخیص دهد که کودک به عینک نیاز دارد، اما تجویز عینک گاهی میتواند همه انحراف را اصلاح کند.گاهی وقتی کودک عینکش را برمی‌دارد، انحراف چشمش ظاهر میشود. این نشان می‌دهد که این انحراف وابسته به ضعف چشم است. در این شرایط اگر ضعف چشم درمان شود، انحراف هم درمان میشود. در مواردی که قسمتی از انحراف با استفاده از عینک باز هم باقی می‌ماند، چشم این بچه‌ها معمولا با سه نوع مشکل روبه‌روست؛ آنها هم چشمهای ضعیفی دارند و هم با تنبلی و انحراف چشم درگیر هستند که درمان هر کدام از این‌ها هم متفاوت است.
ضعیفی چشم با عینک درمان میشود که اگر بتواند انحراف را هم برطرف کند، اتفاق خوبی است. ولی اگر عینک نتواند انحراف چشم را اصلاح کند، درمان تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است، اما درمان اصلی تنبلی چشم فقط بستن چشم است.
اگر درمان از طریق جراحی انجام شود بهبودی سریع است. چنانچه فرد برای برای درمان انحرف چشم خودعمل جراحی را انتخاب کند، اغلب ظرف چند روز به فعالیت های طبیعی اش بر می گردد. بعد از جراحی، گاهی استفاده از عینک یا منشور نیز ضرورت پیدا میکند. گاهی اوقات ممکن است اصلاح انجام شده بیشتر یا کمتر از مقدار موردنظر باشد که در آن صورت انجام عملی دیگر ضرورت خواهد یافت. توصیه میشود جراحی اصلاحی استرابیسم هر چه سریعتر صورت گیرد زیرا شیرخوار به محض اینکه چشم هایش مستقیم شد امکان دید طبیعی و دید دو چشمی را پیدا خواهد کرد. از طرف دیگر لوچی چشم میتواند بر اعتماد به نفس کودک نیز نقشی منفی داشته باشد.
قابل توجه والدین : برای تربیت بهتر، چگونه با بچه ها بطور اصولی رفتار کنیم؟
مهم‌ترین علل بروز انحراف چشم در کودکان کدامند؟
مهم‌ترین علل بروز انحراف چشم در درجه اول مسئله ارثی بودن آن است، ولی عوامل دیگر هم می‌توانند در بروز آن دخالت داشته باشند از قبیل؛ نارس بودن و حوادث موقع زایمان، اختلالات مغزی، ضربه، تشنج، ترس شدید، تب، بیماری‌های ته چشمی و هر عاملی که دید یک چشم را کاهش دهد. عیوب انکساری مثل دور بینی نیز می‌توانند در کسانی که زمینه انحراف چشم دارند، منجر به تنبلی چشم شود.
نقش کنترلی مغز نیر بر عضلات چشم از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین کودکان مبتلا به مشکلات مغزی از قبیل فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی اغلب دچار استرابیسم میشوند. هر عاملی که منجر به کاهش بینایی شود مانند عیب انکساری، اب مروارید، صدمات چشمی و …میتواند عاملی برای استرابیسم باشد.
چند نکته مهم انحراف چشم
- رشد کودک به خودی خود استرابیسم را درمان نمی کند.
- موثرترین زمان درمان استرابیسم، زمانی است که کودک در سنین پایینی به سر می برد.
- مستقیم نمودن چشم ها در هر سنی امکان پذیر است.
- درمان استرابیسم ممکن است بدون جراحی و با استفاده از قطره های چشمی، تمرینات چشمی و یا عینک انجام گیرد.
- در صورتی که درمان جراحی لازم باشد، هرقدر در سنین پایین تری انجام شود شانس تامین دید دو چشمی بیشتر خواهد بود.
درمان انحراف چشم
بسته به سن و میزان هم ترازی چشمهای کودک از یک یا چند نوع درمان برای او استفاده می شود. برای نوزادان و بچه های بسیار کوچک مبتلا به ازوتروپی (چرخش چشم به داخل) جراحی یا استفاده از عینک تجویز می شود. جراحی انحراف چشم روی عضلات چشم انجام می گیرد و باعث می شود چشمها همتراز شوند و فرد دید خوبی پیدا کند.
برای کودکان بالای 2 سال مبتلا به ازوتروپی عینک مخصوصی برای صاف و متمرکز کردن چشمها تجویز می شود. گاهی اوقات این عینک شامل منشوریست که به افزایش تمرکز چشم کمک می کند. منشور عدسی گوه ای شکل شفافی است که پرتوهای نور را می شکند. منشور را هم می توان به عینک متصل کرد و هم بخشی از عدسی را از آن ساخت.
گاهی اوقات برای تقویت یکی از چشمها که از دیگری ضعیف تر است از روش پوشاندن یک چشم با پچ (Patching) یا تار کردن چشم سالم (blurring) استفاده می شود. در این روش چشم سالم را با پچ های مخصوص می پوشانند یا با استفاده از قطره های مخصوص تار می کنند تا از چشم تنبل و ضعیف استفاده بیشتری شود. این کار به مرور زمان باعث تقویت چشم ضعیف تر می شود.
در برخی موارد هم به کودک تمرینات خاصی برای تقویت عضلات چشم آموزش داده می شود تا تمرکز هر دو چشم به سمت داخل را افزایش بدهند. اگر هیچ کدام از روشهای عینک، منشور، پچینگ یا تمرینات چشم کمکی نکرد جراحی تجویز می شود.
جراحی انحراف چشم
از جراحی انحراف چشم اغلب برای اصلاح هم ترازی چشم های کودک استفاده می شود. این جراحی در مراکز جراحی انجام می شود و معمولا سرپایی است. کودک تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد تا کاملا به خواب برود. بعد چشم پزشک در بافت پوشاننده چشم کودک برش کوچکی ایجاد می کند تا به عضلات چشم برسد. سپس جای این عضلات را تغییر می دهد تا در جهت یکسانی قرار بگیرند و دید چشم درست شود. ممکن است لازم باشد این کار در یک یا هر دو چشم انجام شود. بعضی از بچه ها به جراحی دومی هم نیاز دارند تا انحراف چشمهایشان کاملا درمان شود.
اکثر بچه ها بعد از جراحی می توانند در عرض 2 تا 3 روز به روال عادی زندگیشان برگردند. درست مثل هر جراحی دیگری، جراحی انحراف چشم هم خطرات خاص خودش را دارد. با اینکه این خطرات نادر هستند، اما باید جدی گرفته شوند. چشم پزشک قبل از جراحی درباره خطرات و مزایای این کار با شما صحبت می کند.
جراحی استرابیسم معمولا روش موثر و امنی برای درمان انحراف چشم است؛ اما اگر پزشک عینک، روش پوشاندن یک چشم با پچ یا تار کردن چشم سالم را هم توصیه کرده باشد، جراحی جایگزینی برای آنها به حساب نمی آید و باید این موارد هم انجام شوند. تقویت عضلات چشم کودک برای افزایش قدرت بینایی او بسیار خوب و موثر است.
همواره اگر انحراف چشم زود شناسایی شود با روش های امن و مؤثری قابلِ درمان است. اما در کودکان بسیار مهم است که این درمان هر چه سریعتر صورت بگیرد. در صورت مراجعه و تشخیص به موقع می‌توان تنبلی و انحراف چشم را درمان کرد. دوستان گرامی شما می توانید بیانات ارزشمند خود را با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.
سلام من فرزند یک ونیم ساله ای دارم که احساس می کنم که دارای انحراف هست.این احساس تقریبا از شش یا هفت ماهگی کودک شروع شد و در اوایل خیلی بسختی قابل تشخیص بود.اما رفته رفته با رشد و بزرگتر شدن صورت و چشم این روند بیشتر شده و براحتی قابل تشخیص است.
درضمن کودک من نارس و در ۲۸هفتگی به دنیا آمده. و در حال حاضر به لطف الهی وضعیت سالمی دارد.نکته دیگری که لازم میدانم عرض کنم اینکه تمام معاینات چشم پزشکی در بدو تولد و یک سالگی انجام شده.ممنون میشم اگه راهنمایی کنید.
با سلام پسر من ۳ سالشه و جدیدا توی چنتا عکسهایی که ازش گرفتم متوجه لوچ بودنش شدم در حالت عادی چشم‌هاش مشکلی نداره و فقط اون عکسها منو خیلی ترسانده، میخواستم ببینم چطوری میتونیم تشخیص بدیم که آیا مشکل چشمی داره یا نه،بعضی وقتا هم وقتی کارتون میبینه از دور گردنش رو مایل به سمت چپ میگیره مثل این که با چشم راستش بیشتر تمرکز کنه اونطوری نگا میکنه،ممنون میشم راهنماییم کنین که چه کنم لازمه دکتر ببرم یا نه
با سلام پسرم یک سال و نیم داره یه شبه احساس کردیم چشمش دچار انحراف شده که البته بعضی مواقع و در بعضی حالات نگاه کردنش متوجه میشیم جالبه چند وقت هست که وقتی میخواد تلویزیون ببینه سرشو به یه سمت کج میکنه میبینه ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
با سلام و عرض ادب و آرزوی سلامتی و توفیق،
فرزند پسر ۷ ساله بنده،مدتیست در هنگام تمرکز کردن نگاه به چیزی،دچار انحراف و حرکت هر دو چشم به سمت چپ میشود و پس از چند ثانیه تدریجا به حالت اول باز میگردد،
احساس میکنم اخیرا این تکرار زیادتر شده است،
نگاه زیاد کردن به تبلت از فاصله کم ،از مهم‌ترین چالش هاییست که با او داریم،
از لحاظ بینایی سنجی الحمدلله مشکلی ندارد بر اساس نتایج آخرین تست(حدود ۲ ماه پیش)
لطفا راهنمایی بفرمایید متشکرم