آیا به دنبال پرورش هوش هیجانی (EQ) فرزند خود هستید؟ در این مطلب راهبردهایی برای والدین وجود دارد که به کمک آن بتوانند هوش هیجانی فرزند خود را تقویت کنند و به موفقیت زیاد دست پیدا کنند.
چرا هوش هیجانی برای کودکان مهم است؟
احترام به احساسات مهمترین وظیفه فرزندآوری شما به عنوان والدین است. هوش هیجانی به توانایی شناخت احساسات و هیجانات خود، درک چیزی که احساسات به ما می گویند و شناسایی تاثیری که احساسات مان روی اطرافیان می گذارد گفته می شود. اگر شما و شریک زندگی تان با یکدیگر و فرزندانتان با آگاهی عاطفی و همدلی برخورد می کنید، کودکان شما به احتمال زیاد از سلامت روانی قوی، روابط پایدار، رضایت بخش و روابط کاری ارزشمندی برخوردار می شوند. چند شیوه اساسی برای والدین وجود دارد که به آنها کمک می کند تا هوش هیجانی فرزندانشان را تقویت کنند.
حتما بخوانید: معرفی تصویری انواع اختلالات در کودکان دختر و پسر زیر ۹ سال +درمان
مهم ترین نکات افزایش هوش هیجانی فرزندتان
۱-به یاد داشته باشید که شما مهمترین الگوی فرزندتان هستید. کودکان همه چیز را از اعمال شما یاد می گیرند نه از حرف هایتان. اگر نتوانید احساسات خود را با رفتارتان ارتباط دهید، آنها نیز به احساسات خودشان احترام نمی گذارند و نمی توانند آنها را بخوبی درک کنند.
۲- سعی کنید از فرزندان خود بیاموزید. کودکان به راحتی با دیگران دوست می شوند و شادی و لذت خود را حفظ می کنند زیرا آنها به طور ذاتی و غریزی، حس همدلی دارند و آماده ابراز احساسات خود هستند. بنابراین گوش دهید و یاد بگیرید؛ خود شما قادر هستید هوش هیجانی خود را بالا ببرید و انعطاف پذیری و احترام متقابل را در خانواده برقرار کنید.
۳- احساسات خود را یادآوری کنید. تحریک احساسات در کودکان بسیار ساده تر از آن چیزی است که فکر می کنید، حتی اگر قصد اینکار را نداشته باشید. لیستی از مواردی را که والدین خود به عنوان یک کودک به شما گفته اند بنویسید، حتی می توانید آنها را روی کاغذ بنویسید و به عنوان روشی برای حفظ نمادین در حافظه در کیف پول خود قرار دهید.
وقتی خسته و تحریک پذیر هستید، آن فهرست را بیرون بیاورید و هنگام خواندن متوجه احساسات خود شوید. این یادآوری باید شما را از شر احساسات بد و آزار دهنده خلاص کند. هر گاه متوجه ابراز احساسات فرزندتان شدید، هر کاری را می توانید انجام دهید تا صدا، حالت صورت و زبان بدن خود را رعایت کنید تا او بتواند با احساسات خود و شما رابطه برقرار کند.
همچنین بخوانید : معرفی ۴ روش کاملا علمی برای پرورش خلاقیت در کودکان (۳ تا ۹ ساله)
اگر چیزی به شما صدمه می زند، به کودک شما نیز آسیب می رساند. همیشه به یاد بیاورید که در مقابل مشکلات مختلف چه احساسی داشتید و چگونه با آن کنار آمدید. استفاده از آن تجربیات دردناک، یک دلگرم کننده قوی برای الهام از گذشته است.
۴- به یاد داشته باشید که والدین غمگین، فرزندان غمگینی خواهند داشت. اگر از خواسته های خود بعنوان والدین خسته و افسرده باشید، فرزندانتان نیز افسرده خواهند شد. شما نمی توانید خود را قربانی کنید و به افراد دیگر هم کمک کنید، بنابراین اگر امیدوار هستید فرزندان سالم تربیت کنید خود را سالم نگه دارید.
۵- وقتی اشتباه می کنید سریع عذرخواهی کنید. بگذارید واقع بین باشیم؛ همه ی ما در بسیاری از شرایط اشتباه می کنیم. خوشبختانه، شما برای اطمینان از اینکه خطاهای شما آسیب دائمی ندارند یک ابزار ساده دارید. این عذرخواهی نامیده می شود وبرای کودکان و والدین بسیار مفید است.
روش استفاده از هوش هیجانی خودمان برای پرورش هوش هیجانی فرزندمان
همه ی والدین از پیچیدگی های بزرگ کردن کودکان اطلاع دارند و می دانند که این کار ساده ای نیست. از طریق آگاهی عاطفی و همدلی، موارد صحیحی برای گفتن و انجام دادن با فرزندتان در هر لحظه پیدا خواهید کرد. موقعیت هایی وجود دارد که شما به عنوان والدین می توانید به تقویت احساسات و هوش هیجانی فرزندتان کمک کنید. بعبارت دیگر با استفاده از هوش هیجانی خود می توانید به این موقعیت ها پاسخ دهید.
در زیر چگونگی استفاده از هوش هیجانی بالا و تقویت آن در کودکان آورده شده است:
۱-ترس از تاریکی را مدیریت کنید. اگر کودک شما از تاریکی می ترسد، سعی کنید ترس او را مدیریت کنید. فراموش نکنید که ترس کودک در سنین بخصوصی طبیعی است و احتمالا خود شما هم در دوران کودکی این مشکل را داشته اید. ممکن است شما مایل نباشید که فرزندتان شب ها در کنارتان بخوابد. برای اینکه او را وادار کنید در تخت خود بخوابد می توانید از هوش هیجانی خود بهره ببرید و به حل این مسئله بپردازید.
می توانید راهکارهای مختلفی مانند استفاده از شبخواب، تغییر اتاق و جابجایی تخت کودک در محلی از اتاق که نور طبیعی بیشتری دارد بهره ببرید. همچنین در مورد برنامه ای که باعث کاهش زمان سپری شده در رختخواب شما در شب می شود فکر کنید. بنابراین برای تقویت هوش هیجانی باید سعی کنید به کودک کمک کنید احساسات خود را درک و آنها را از روش های مختلف مدیریت کند.
۲-اجازه دهید فرزندتان تجربه کسب کند. وقتی کودک شما مانند کودکان دیگر شروع به بازی ها و گاها خراب کاری می کند، پاسخ هوش هیجانی پایین این است که به آنها بگویید که کار آنها اشتباه است و عواقب بدی در پی دارد. مهم نیست که از چه کلماتی استفاده کنید چون توصیه های مکرر باعث می شود فرزندتان صدای شما را نشنود.
روش هوش هیجانی بالا این است که به آنها اجازه دهید اشتباهات خود را انجام دهند و از آنها درس بگیرند. همچنین درصورتیکه فرزند شما شروع به سر و صدا یا آزار دیگران می کند، از او بپرسید که اگر فرد دیگری با او چنین کاری کند، چه احساسی خواهد داشت؟ این باعث ایجاد حس همدردی و درک احساسات افراد دیگر می شود.
۳- در مقابل بد اخلاقی های فرزندتان کوتاه نیایید. لازم است والدین بدانند که نباید نیازهای کودک بداخلاق را برآورده کنند. بعبارت دیگر وقتی کودک برای رسیدن به نیازهای خود شروع به سروصدا و داد زدن می کند، او را نادیده بگیرید. این نشان دهنده ی هوش هیجانی بالا است چون کودک یاد میگیرد با بدرفتاری و بداخلاقی نمی تواند کنترل رفتار شما را بدست گیرد. کودکانی که با بداخلاقی و بد رفتاری به خواسته های خود می رسند، عادات ناسالمی پیدا می کنند که به روابط آینده ی آنها صدمه می زند.
۴- به فرزندتان یاد دهید که از طمع کردن دوری کنند. بعضی اوقات بچه ها هر چیزی را که می بینند، از جمله چیزهایی که لازم ندارند و استفاده نمی کنند را می خواهند. به آنها بگویید که حرص و طمع بسیار بد و شرم آور است و باید از این رفتار احساس شرمندگی کنند. به این ترتیب کودک باید سعی کند بتدریج این احساس را مدیریت کند. پاسخ هوش هیجانی بالا ناشی از کشف نیازهای منحصر به فرد هر شخص است.
۵- حس همدلی و نوع دوستی فرزندتان را تقویت کنید. کودکان اغلب به افرادی که دچار نقص عضو یا مشکل خاصی هستند با کنجکاوی نگاه می کنند. بسیاری از ما معمولا از کودک می خواهیم که از خیره شدن به آنها اجتناب کنند چون ممکن است موجب ناراحتی این افراد گردد. بجای اینکه حواس کودک را پرت کنید یا او را بخاطر رفتارش سرزنش کنید، به او بگویید “دیدن ناراحتی دیگران من را هم آزار می دهد اما بنظر تو خوابیدن در خیابان یا زندگی کردن روی ویلچر چه احساسی دارد؟” پس از برانگیخته شدن حس همدلی و نوع دوستی کودک، از او بپرسید که برای کمک به این افراد چه کارهایی می توانیم انجام دهیم یا راههایی برای آن پیشنهاد دهید. به این ترتیب کودکان یاد می گیرند که با دیگران همدلی کنند و احساسات آنها را درک کنند. این به تقویت هوش هیجانی کودک کمک می کند.
۶- به ابراز احساسات فرزندتان گوش بدهید. هنگامی که کودک از احساسات خودش برای شما می گوید با دقت به حرفهای او گوش دهید سپس همه آنچه را با شما در میان گذاشته است مجددا برایش بازگو کنید. مثلا اگر فکر می کنید که بخاطر اینکه شما زمان زیادی را به مراقبت از نوزاد جدید خود اختصاص می دهید، کودک شما احساس می کند ترک و رها شده است همین مطلب را با او در میان گذاشته و بپرسید که چه حسی دارد؟ در صورتی که پاسخ او مثبت بود می توانید حرف او را تایید کنید و به فرزندتان بگویید که کودکان کوچکتر و نوزادان، به مراقبت زیادی نیاز دارند.
آنگاه مثالهایی از زندگی خودتان را برای او بگویید تا به او نشان دهید که حرفهای او را می فهمید. به او بگویید که زمانی که خواهر یا برادر کوچکتری در خانه داشتید، چه احساسی داشتید و بگویید که مادر یا پدرتان چگونه به شما کمک می کردند تا احساس بهتری بدست آورید. این کار موجب می شود کودک شما بفهمد که همه افراد اینگونه احساسات را تجربه می کنند و نهایتا از این مرحله عبور می کنند.
هوش هیجانی در نوجوانان
دوران نوجوانی فرزندان اغلب برای خانواده ها مشکل است زیرا هیچ کس نمی داند دقیقاً چگونه با تغییرات عظیمی که در نوجوانان ایجاد می شود برخورد کند. فرزندان بطور طبیعی با رسیدن به بزرگسالی از شما دور می شوند، اما والدین همچنان دوست دارند احساسات فرزندانشان را درک کنند و با آنها ارتباط برقرار نمایند.
شما باید با صبوری و همدلی درک کنید که تغییرات هورمونی در فرزندانتان می تواند آنها را به افرادی غیر قابل پیش بینی و تحریک پذیر تبدیل کند. همچنین باید از نیازهای فرزند اطلاع داشته باشید و بدانید که مواردی وجود دارد که نوجوانان شما بیش از گذشته به آنها احتیاج خواهند داشت.
حتما بخوانید: درمان اختلال یادگیری کودکان با ۱۲ روش علمی جدید
حتی اگر فرزندتان به نوجوانی رسیده است و مادامی که ارتباط عاطفی خود را با فرزندان خود در طول این سالها حفظ کرده اید، می توانید حس تعادل را حفظ کنید. احترام متقابل، پذیرش محبت آمیز از تغییرات اجتناب ناپذیری که خانواده ها متحمل می شوند و یک حس شوخ طبعی باعث می شود از ایجاد شکافهای مضر جلوگیری شود. در اینجا چند نکته برای تقویت هوش هیجانی بالا در نوجوانان وجود دارد:
۱-به نوجوانان خود یک یا دو وظیفه محول کنید که بتوانند بخوبی آن را انجام دهند. در واقع، این عادتی است که باید در اوایل کودکی شروع کنید اما برای نوجوانان ضروری است. اگر می خواهید فرزندتان به فردی مستقل و با اعتماد بفنس تبدیل شود، باید کاری کنید که احساس ارزش کنند و این باید به روشی ملموس به او القا شود.
هنگام تماشای فرزندانتان در انجام وظایف، توجه خود را به آنچه انجام می دهند معطوف کنید. احساسات شما احتمالاً دلسوزانه بوده و به شما خواهند گفت که چه فعالیتهایی باعث افزایش انرژی مثبت در فرزندتان می شود. سپس می توانید برای انجام کارهای مهم تر و ضروری تر از آنها کمک بخواهید.
۲-برای حس محبوبیت تلاش نکنید. اگر بسیار در تلاشید که فرزندانتان شما را بهترین والدین دنیا بدانند، در واقع در حال تلاش برای تامین نیازهای خود هستید نه نیازهای فرزندتان. شما باید به فرزندتان این اجازه را بدهید که خود را از راههایی که به نیازها و حقوق سایر اعضای خانواده تاثیر نمی گذارد، اثبات کنند حتی اگر این به معنای رد شما باشد.
حتما بخوانید: ۳ نرم افزار برتر کامپیوتر و گوشی، برای آموزش زبان انگلیسی به کودکان
اجازه ندهید که صدمات بر تصمیمات شما حاکم شود. این یک عمل کاملا متعادل کننده است، عملکردی که هوش هیجانی می تواند به شما کمک کند از طریق همدلی و آگاهی فعال به دست بیاورید. اگر مرتباً احساس ضعف می کنید، از خود بپرسید که آیا این احساسات، مانع از آگاهی احساسات نوجوان شما می شود یا خیر.
۳-همیشه عذرخواهی کنید حتی زمانیکه اشتباهات کوچکی مرتکب شده اید. عذرخواهی در زمان هایی که اشتباه کرده اید، به نوجوانان نشان می دهد که به عنوان افراد بالغ به آنها احترام می گذارید. با پذیرش نقاط ضعف خود، به فرزندتان یاد می دهید ترس خود را از ظاهر ناخوشایند یا احمقانه از بین ببرند و از ایجاد ناراحتی و کمبود اعتماد بنفس جلوگیری می کند.
۴- مهمتر از همه، نهایت عشق خود را به فرزندانتان نثار کنید. شما می توانید در همه حال به فرزندانتان ابراز علاقه کنید و همیشه به آنها بگویید که دوستشان دارید. حتی اگر نتوانند همه ی انتظارات شما را برطرف کنند. در خانواده هایی با هوش هیجانی بالا قورباغه ها به شاهزاده ها و شاهزاده خانم ها تبدیل می شوند، اما باید ابتدا آنها را ببوسید!
ناامیدی خود را کنترل کنید
برای اینکه فردی منظبت، دلسوز و دوست داشتنی باشید، باید احساس ناامیدی خود را مدیریت کنید. تمرین های زیر می توانند به کنترل حس ناامیدی شما کمک کنند.
۱-ابتدا فرزندان خود را در جای امنی قرار دهید بطوریکه نتوانند به خودشان آسیب بزنند (از یک گهواره نوزاد استفاده کنید یا در صورت امکان او را پیش فرد قابل اعتمادی بگذارید).
۲- یک دوش آب گرم بگیرید و یا چند نفس عمیق بکشید و روی بدن خود متمرکز شوید.
۳- بنشینید (یک صندلی گهواره ای آرامش بخش است) و روی حالات فیزیکی بدن خود تمرکز کنید.
۴- نفس عمیق بکشید تا زمانیکه بتوانید کنترل احساسات خود را بدست بگیرید.
حتما بخوانید: دانلود رایگان ۴ بازی عالی هوشی در خانه برای کودکان زیر ۵ سال
یک گوش شنوا پیدا کنید و مشکلات خود را با او در میان بگذارید…
زمانیکه از تربیت فرزندتان خسته و ناامید هستید، کسی را پیدا کنید که برای ۴ تا ۵ دقیقه به حرف ها و مشکلات شما گوش دهد. از آنجا که شما توصیه ای نمی خواهید و فقط می خواهید شنیده شوید، یک فرد آشنا ممکن است بهترین انتخاب باشد، اما یک دوست یا یکی از اعضای خانواده که در مسایل خانوادگی و شخصی تان دخالت نمی کند نیز خوب است. همه افراد مایل و قادر به انجام این کار نیستند، اما کسانی وجود دارند که با دلسوزی و احساس همدردی به حرف های شما گوش می کنند.
هنگامی که تماس برقرار می کنید، خوب است که به مکالمه ادامه دهید و چیزی را از قلم نیندازید. فقط فراموش نکنید که تا زمانی که احساس بهبودی نکرده اید، احساسات خود را بدون وقفه بیان کنید.
مشکلات متداول در مورد هوش هیجانی نوجوانان
بسیاری از پدر و مادرها مشکلات زیر را با فرزندان نوجوان خود دارند:
“دخترم موهای خود را از یک طرف سبز کرده و از طرف دیگر قرمز”. . . “دختر من فکر می کند که من احمقم”. . . “پسرم با همه بی احترامی می کند و بی ادب است”. . . “دختر من وانمود می کند که ما را نمی شناسد”. . . “ما در اتاق پسرمان ته سیگار و آشغال پیدا می کنیم”. . . “فرزندانم دائماً در رسانه های اجتماعی و فضای مجازی حضور دارد و این باعث عملکرد ضعیف شان در مدرسه شده است.”
حتما بخوانید: ۹ بازی فوق العاده برای تقویت خلاقیت کودکان
اگر یک نوجوان در خانه دارید، احتمالا با این موارد یا مشکلات مشابه روبرو هستید. نوجوانان ممکن است قبل از اینکه با شما ارتباط خوبی برقرار کنند، مرتکب همه این اشتباهات شوند. خبر خوب این است که این فعالیت های به ظاهر عصیان آور، تحریک کننده اما کاملاً طبیعی هستند و به استثنای سیگار کشیدن و رفتارهای ناسالم، اساساً در سنین نوجوانی نرمال می باشند.
هنگامی که نوجوانان خارج از هنجارها عمل می کنند، شما در آنجا باید عاشق، راهنما و الگویی از هوش هیجانی بالا باشید. می توانید نمونه ای از احترام را ایجاد کنید، عملکرد خوب را آموزش دهید و رفتارهایی را که از طریق اعمال و کردار خود به آنها ارزش می دهید، الگو قرار دهید. شما می توانید با همدلی به حرف های فرزندتان گوش فرا دهید. حتی اگر کلمات و جملات او را دوست ندارید و از شنیدن آن ناراحت می شوید، باز هم پیام هایی مانند “درک می کنم” را ارسال کنید.
حتما بخوانید: آموزش بازی های فکری مناسب کودکان با روشهایی لذت بخش (همراه فیلم)
مهم این است که از نظر عاطفی با نوجوان خود درگیر شوید و نشان دهید که به او اهمیت می دهید. اما از واکنش نشان دادن بیش از حد اجتناب کنید چون که فقط فرزندتان را از شما دور می کند و ارتباط تان را قطع می کند. بنابراین ابراز حس همدلی بسیار مهم است. در اینجا چند ایده برای برقراری و حفظ ارتباطات صمیمانه بین شما و نوجوانان وجود دارد.
سعی کنید فرزندتان را درک کنید. اگر با رفتار خود فرزندتان را ناامید و ترد کرده اید، دیگر انتظار ارتباط صمیمانه و دوستانه نداشته باشید. به ایجاد حس آرامش عمیق بپردازید و روی احساسات مخربی که مرتباً با نوجوانان ایجاد مشکل میکند تمرکز کنید. از خود بپرسید که منشا این احساسات کجاست و ماهیت آنها چیست: عصبانیت، صدمه، شرم، ترس؟
بیشتر این احساسات بدلیل خاطرات عاطفی اتفاق می افتند، بنابراین این می تواند به شما بگوید که آیا شعله ور شدن ناشی از رفتار طبیعی نوجوان شما است یا از یک خاطره ی قدیمی نشات می گیرد. اگر علت آن را پی بردید، بهتر می توانید با احساسات و نیازهای فرزندتان ارتباط برقرار کنید.
قبل از اینکه در مورد راه رفتن کسی قضاوت کنید، ابتدا با کفش های او راه بروید! قبل از انتقاد از نوجوان برای تغییر برخی از رفتارهایی که باعث ناراحتی شما می شود، زبان بدن و چهره ی او را آنالیز کنید تا روحیه فرزندتان را به طور کامل درک کنید و واکنش عاطفی فرزند را به درخواست خود تصور کنید.
اگر تصور می کنید نوجوان ناراحت است، به این فکر کنید که او در مورد این موضوع چه چیزی را تهدید آمیز، شرم آور یا مشکل می داند؟ به عبارت دیگر نوجوان چگونه احساس می کند و این چگونه رفتارهای آزار دهنده او را توجیه می کند؟ بینش همدلی که شما از این تمرین بدست می آورید، درک احساسات نوجوان و کارهای او را بهبود می بخشد.
حتما بخوانید: چگونه با بچه ها بازی کنیم؟ آموزش ۸ تا از بهترین بازهای سرگرم کننده
آنچه را که از یکدیگر انتظار دارید درک کنید. بیان مستقیم علاقه خود به دانستن نیازهای نوجوان، راه دیگری برای استفاده از همدلی برای نزدیکی شما به یکدیگر است. می توانید با فرزند خود به صورت دوستانه و محترمانه مذاکره کنید. برای انجام اینکار شما لیستی از سه تا پنج مورد از انتظارات خود را تهیه کنید. سپس لیستی از مواردی را تهیه کنید که فکر می کنید دیگری از شما انتظار دارد.
ویدیوی آموزشی
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
