تولد یک سالگی کودک برای همه ی والدین زیبا و به یادماندنی است. در این زمان کودک شما ممکن است بتواند با کمک شما یا گرفتن مبل ها راه برود (یا به تنهایی اولین قدم های خود را بردارد) ، چند کلمه بگوید و بطور کلی پیشرفت هایی در همه ی زمینه ها داشته باشد. در این مطلب کلیه ی نقاط عطف رشد، واکسن ها و چکاپ های یک سالگی کودک آورده شده است.
کارهایی که بیشتر کودکان در یک سالگی انجام می دهند:
۱- اجتماعی و عاطفی
- با دیدن یک فرد غریبه احساس خجالت و پریشانی می کند
- وقتی پدر و مادر او را ترک می کنند، شروع به گریه می کند
- به برخی چیزها یا افراد علاقمند است
- در برخی شرایط ترس خود را بروز می دهد
- برای شنیدن داستان، یک کتاب بر می دارد و در دست شما قرار می دهد
- برای جلب توجه از خود صداها یا واکنش هایی را نشان می دهد
- دست ها و پاهای خود را برای کمک به لباس پوشیدن بیرون می آورد
- به بازی های ساده ای مانند توپ بازی و… علاقه نشان می دهد
۲- زبان و ارتباطات
- به درخواست های ساده پاسخ می دهد و آنها را درک می کند
- از حرکات ساده مانند تکان دادن سر “به معنی نه” یا تکان دادن دست “به معنی خداحافظ” استفاده می کند
- با تغییر در تن صدای خود، صداهای مختلفی از خود نشان می دهد
- کلماتی مانند “ماما” یا “دادا” را به زبان می آورد
- سعی می کند کلماتی را که شما می گویید، تکرار کند
حتما بخوانید: دانلود بهترین کتاب رایگان آموزش نجوم به کودکان ۶-۱ ساله
۳- شناختی (یادگیری، تفکر، حل مسئله)
- اشیاء را به روش های مختلف مانند تکان دادن، پرت کردن و به زمین زدن کاوش می کند
- چیزهای مخفی شده را به راحتی پیدا می کند
- وقتی نام یک تصویر یا شیء (یا یکی از افراد خانواده) را می شنود، به آن نگاه می کند
- حرکات دیگران را تقلید می کند
- استفاده صحیح از وسایل را شروع می کند. به عنوان مثال با لیوان آب می خورد و با برس موهای خود را شانه می زند
- دو شیء را به هم می کوبد
- وسایل را در یک ظرف قرار می دهد و سپس آنها را خارج می کند
- ممکن است بتواند بدون کمک بایستد
- با انگشت به اشخاص یا اشیاء اشاره می کند
- دستور های ساده مانند “اسباب بازی را بردار” را دنبال می کند
۴- حرکات و رشد بدنی
- بدون کمک کسی میتواند بنشیند
- روی پاهای خود می ایستد و با کمک مبلمان (یا دیوار)، شروع به راه رفتن می کند
- ممکن است بدون کمک کسی یا چیزی بتواند چند قدم بردارد
- ممکن است به تنهایی بایستد
خوشبختانه، کودک نوپای شما در سال دوم نیازی به انجام معاینه های مکرر و زیاد ندارد. اما چکاپ ها و مراقبت هایی که وجود دارد می تواند به شما این اطمینان را بدهد که همه چیز به درستی پیش میرود. علاوه بر این، این مراجعات فرصت مناسبی ست که سوالهای خود را از مراقب سلامت یا پزشک کودک بپرسید.
در مراقبت های ۱ سالگی، موارد زیر باید انجام می شود:
۱-معاینه فیزیکی
پزشک یک بار دیگر معاینه کامل جسمی را انجام می دهد و احتمالاً یک آزمایش انجام می دهد تا سطح سرب و آهن خون کودک را آزمایش کند. این آزمایشات درصورتی انجام می شود که در مراقبت های قبلی انجام نگرفته باشند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
پزشک همچنین به درون دهان کودک نگاهی می اندازد تا دندان های او را بررسی کند. تعداد دندان ها (به طور معمول بین دو تا هشت دندان) و همچنین علائم پوسیدگی در نظر گرفته می شود. او احتمالا توصیه هایی درمورد بهداشت دهان و دندان به شما خواهد کرد.
علاوه بر این، موارد زیر هم در نظر گرفته می شود:
- وزن و قد کودک اندازه گرفته می شود. بعد از ۱ سالگی، میزان رشد کودک بتدریج کاهش میابد.
- سؤالهایی که ممکن است درباره ویتامین ها، مکمل ها و رژیم غذایی کودک داشته باشید را از پزشک بپرسید.
- درباره ی هر گونه نگرانی در مورد رشد یا وزن کودک، از پزشک سوال کنید.
- تا یک سالگی، کودک به ۳ برابر وزن تولد خود خواهد رسید. کودک شما در سال دوم کندتر اما به طور پیوسته رشد می کند.
- اگر کودک شما خیلی چاق است، ممکن است بعلت مصرف شیر زیاد باشد. ارائه دهنده خدمات درمانی به شما می گوید که آیا نسبت وزن و قد کودک با هم متناسب است یا خیر. همچنین توصیه هایی در مورد رژیم غذایی خواهد کرد. کودکان به رژیم غذایی خاصی نیاز ندارند، تنها باید از غذاهای سالم برای تغذیه ی آنها استفاده کرد.
- در مورد مصرف آبمیوه ها از پزشک سوال کنید. گاهی اوقات کودکان به مصرف آبمیوه عادت می کنند که این می تواند منجر به پوسیدگی دندان و حتی چاقی شود. بهتر است از آب برای رفع تشنگی استفاده شود.
کودکان با هم متفاوتند و رسیدن آنها به نقاط عطف رشد، در زمانهای مختلفی انجام می شود. بهتر است در مورد رشد کودک از پزشک سوال کنید.
حتما بخوانید: شعر لالایی برای کودکان یک ساله
۲- نقاط عطف رشد
بسیاری از کودکان پس از یکسالگی شروع به چهاردست و پا رفتن می کنند، درحالیکه برخی دیگر چند هفته زودتر (تا قبل از یکسالگی) اینکار را انجام می دهند. برخی از آنها کلمات معنی داری بیان می کنند درحالیکه برخی دیگر از کلمات نامفهوم استفاده می کنند.
پزشک سعی می کند برخی از این مهارت ها را در کودک مد نظر قرار بدهد:
- برای ایستادن، خود را به سمت بالا می کشد
- راه رفتن به کمک نگه داشتن مبلمان یا حتی بدون پشتیبانی راه رفتن
- بیان خواسته های خود با استفاده از حرکات (مانند اشاره کردن، نشان دادن و تکان دادن دست)
- خوردن دست یا انگشت خود
- پاسخ دادن به کلماتی مانند “نه” یا “بای بای” یا تشخیص نام خود
- گفتن یک یا دو یا حتی چند کلمه ی با معنی (اگرچه برخی کودکان تا قبل از ۱۴ ماهگی حتی یک کلمه هم نمی گویند)
- تلاش برای تقلید از کلمات و حرفهای شما
- انجام بازی های ساده بهمراه شما
- به هم کوبیدن دو شیء، قرار دادن اشیاء درون ظرف و خارج کردن آنها
فراموش نکنید که هر کودک منحصر به فرد است و حالات رشد گسترده و متفاوتی وجود دارد. اگر در مورد نقاط عطف کودک خود نگران هستید، حتماً به پزشک اطفال مراجعه کنید.
حتما بخوانید: پوسیدگی دندان کودک ۱ ساله: همه نکات مهم که باید بدانید!
۳- واکسن های ۱۲ ماهگی
واکسن یک سالگی کودکان، واکسن تزریقی سرخک، سرخچه و اوریون (MMR) است.
بطور کلی کودک باید واکسن های مختلفی دریافت کند. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) واکسیناسیون زیر را برای کودکان توصیه می کند:
- MMR (سرخک، اوریون و سرخچه)
- HepA (هپاتیت A)
- واریسلا (آبله مرغان)
همچنین ممکن است به دوز مختلفی از این واکسن ها نیاز باشد (به یاد داشته باشید که کودک شما برای محافظت کامل، به دوزهای توصیه شده نیاز دارد). واکسن های مورد نیاز دیگر عبارتنداز:
- HepB (هپاتیت B)
- هیب (هموفیلوس آنفولانزای نوع B)
- PCV (پنوموکوک برای پیشگیری از پنومونی)
- IPV (فلج اطفال)
حتما بخوانید: آموزش تصویری طرز تهیه غذای سالم و خوشمزه برای کودک ۱ ساله
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
کودک پس از یک سالگی کمی مستقل تر می شود و دیگر مانند گذشته به بغل کردن شما احتیاجی ندارد. او می تواند رفتارهای ناراحت کننده ای (و احتمالاً ناامید کننده) از خود بروز دهد مثلا بطور ناگهانی غذاهای مورد علاقه خود را رد کند یا از پوشیدن چکمه در یک روز بارانی امتناع کند، یا حتی کسی را گاز بگیرد یا به او ضربه بزند!
معنی این رفتارها چیست و چگونه باید با آنها برخورد کرد؟ بهتر است برای از بین بردن نگرانی های خود، سوالات زیر را از پزشک بپرسید:
- وابستگی بیش از حد کودک به پتویش بخاطر چیست و آیا این نگران کننده است؟
- آیا می توانم در گهواره یا تخت خواب کودکم بالش بگذارم؟
- کودک من هنوز هم برای بخواب رفتن حتی در شب، به شیر من احتیاج دارد، آیا این طبیعی است؟
- چه زمانی باید دادن شیر گاو به فرزندم را شروع کنم؟ از چه نوع شیری استفاده کنم؟
- چه موقع باید استفاده از بطری را کنار بگذارد؟
- تغذیه ی مناسب کودک چیست؟ بهترین غذاهای کمکی که می توانم به او پیشنهاد کنم چه غذاهایی ست؟
- اولین مراجعه ی کودک به دندانپزشکی چه زمانی باید باشد؟
- او عاشق بازی با موبایل من است. این مشکلی برای او ایجاد نمی کند؟
پزشک بهترین و قابل اطمینان ترین فرد برای پاسخ به سوالات شما است. برای رد هر گونه تردید و نگرانی، بهتر است به او مراجعه کنید.
شناخت علائم تأخیر در رشد
وقتی کودکان شروع به رشد و پیشرفت می کنند، طیف گسترده ای از نقاط عطف برای آنها وجود دارد. اکثر نوزادان طبق الگوی مشخصی رشد نمی کنند و معمولا نقاط عطف آنها با رنج نرمال متفاوت است. همانطور که در بالا هم اشاره شد، کودکان با هم متفاوتند و معمولا جای نگرانی نیست.
اما گاهی اوقات عقب ماندگی یا کاهش سرعت رشد یا از بین رفتن ناگهانی مهارت ها، خارج از حد نرمال است و نیاز به ارزیابی و احتمالاً مداخله دارد. هرچه مداخله اولیه سریعتر صورت گیرد، تأثیر آن بر آینده رشد کودک و سلامتی او بیشتر خواهد بود.
حتما بخوانید: وزن و قد استاندارد نوزاد از یک ماهگی تا یک سالگی طبق جدیدترین تحقیقات
کارشناسان معتقدند که والدین می توانند در تشخیص اختلالات رشدی نقش مهمی ایفا کنند و تشخیص زودهنگام می تواند منجر به مداخله زودهنگام شود. این می تواند تفاوت بزرگی در آینده کودک ایجاد کند.
به همین دلیل شناختن علائم تاخیر رشد بسیار مهم است. به علایم گفته شده در زیر (یا نقاط عطف بیان شده در بالا) توجه کنید و آنها را با رشد کودک خود تطبیق دهید. اگر فکر می کنید کودک شما با آنچه مورد انتظار است فاصله ی زیادی دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
حتما بخوانید: علائم کم خونی در کودکان زیر دو سال: درمان خانگی و زمان مراجعه به پزشک
همچنین حتماً علائم اختلال رشد را بدانید و به پزشک بگویید که کودک شما تا سن ۱۲ ماهگی این کارها را انجام نمی دهد (یا به نظر می رسد که انجام آنها کاملاً متوقف شده است):
- با ایجاد صداهایی، حرف های شما را پاسخ می دهد
- کلمات نامفهومی به زبان می آورد
- لبخند افراد را تشخیص می دهد و به شما یا دیگران لبخند می زند
- با شما ارتباط چشمی برقرار می کند و آن را حفظ می کند
- برای برآورده کردن نیازها، از حرکاتی مانند اشاره کردن، تکان دادن دست و… استفاده می کند
- هنگامی که نام او را صدا می کنید، نگاه می کند یا واکنشی نشان می دهد
- وقتی به چیزی اشاره می کنید نگاه می کند
- وزن خود را برروی پاهایش تحمل می کند یا بدون کمک می نشیند
پس از بررسی موارد فوق با پزشک، قرار ملاقات بعدی را مشخص کنید. پزشک احتمالا در ۱۵ ماهگی دوباره کودک را چکاپ می کند.
آقای دکتر حیدری سلام
وقتتون بخیر
من یه دختر ۱۴ ماه دارم که با وزن هشت کیلو دویست و دور سر چهل و چهار و قد هفتادو دو، دکتر آزمایش خون نوشت و شربت سیپروهیپتادین تجویز کرد برای اشتهاش، سوال من از شما اینه که این شربت برای کودک زیر دوسال عوارض نداره؟ آخه دکتر میگفت وزنش کمه من شنیدم که این شربت ضرر داره واسه بچه ها، ممنون میشم راهنمایی کنید.