منظور از دردهای لگنی، درد زیر ناف و قسمت تحتانی شکم (از جمله اندام های جنسی) تا کشاله ی ران است که ممکن است توسط بسیاری از بیماری ها و شرایط مختلف ایجاد شود. به عنوان مثال درد لگن ممکن است ناشی از قاعدگی، آپاندیسیت یا مشکل در مثانه باشد.
بنابراین دردهای لگنی بسته به محل و میزان درد، می توانند یک وضعیت طبیعی یا اورژانسی باشند. درد لگن در بیشتر افراد باید توسط یک متخصص بررسی شود. پزشک، سابقه ی بیمار را می گیرد، او را معاینه می کند و ممکن است آزمایشاتی را برای تشخیص علت درد لگن انجام دهد. در این مطلب به شایعترین علل دردهای لگنی اشاره شده است.
1- آپاندیسیت
التهاب یا عفونت آپاندیس را آپاندیسیت می گویند که غالباً موجب درد در لگن یا سمت راست و پایین شکم می شود. این درد ممکن است با حالت تهوع، استفراغ و تب همراه باشد. آپاندیس آلوده باید توسط جراح برداشته شود زیرا ممکن است سوراخ یا ترکیده شود و صفاق را آلوده کند و باعث پریتونیت که یک شرایط تهدید کننده ی زندگی است، شود. برداشتن آپاندیس ممکن است از طریق ایجاد چندین برش کوچک در شکم (لاپاراسکوپی) یا از طریق یک برش بزرگتر (جراحی باز) انجام شود.
2- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) ممکن است با علائمی مانند گرفتگی های دردناک در ناحیه لگن و شکم، نفخ، یبوست، اسهال با دوره های مزمن و تکرار شونده همراه باشد. IBS تقریباً 7 تا 21 درصد افراد را مبتلا می کند. برای درمان علائم IBS از راهکارهایی مانند تغییرات رژیم غذایی، کنترل استرس و داروها استفاده می شود. این بیماری بدلیل انقباضات ناشناخته ی روده ی بزرگ اتفاق می افتد. اگر فکر می کنید از IBS رنج می برید، به یک متخصص گوارش مراجعه کنید. انسداد روده بزرگ (زمانیکه شخص قادر به دفع گاز نباشد و نفخ شدید، درد شکم و یا لگن و بی اشتهایی داشته باشد)، جزء شرایط اورژانسی خواهد بود.
بیماری معروف به IBS-C نیز زیرمجموعه سندرم روده تحریک پذیر است که با درد شکم و یبوست همراه است. این بیماری منجر به کاهش میزان مدفوع، سفت شدن مدفوع و مشکل در دفع مدفوع می شود. افرادی که به این نوع IBS مبتلا هستند ممکن است احساس کنند که حرکات روده ای ناقصی دارند. بعضی از افراد ممکن است احساس کنند که انسداد روده نیز دارند. تغییر وضعیت یا فشار دادن روی شکم ممکن است به آنها کمک کند تا مدفوع خود را بهتر دفع کنند. این احساس با انسداد روده که یک اورژانس پزشکی محسوب می شود، کاملا متفاوت است.
عواملی مانند ابتلا به عفونت ها، جراحی لگن یا شکم و شرایطی مانند بیماری پارکینسون (که بر روی عضلات و اعصاب تأثیر می گذارد)، همچنین داروهای ضد افیونی و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای ممکن است این علائم را ایجاد کنند.
3- انسداد روده
انسداد روده زمانی اتفاق می افتد که بخشی از روده مسدود شود. این شرایط ممکن است منجر به از دست رفتن قسمتی از روده یا حتی مرگ بیمار شود بنابراین یک شرایط اورژانسی محسوب می شود. این بیماری باعث یبوست، استفراغ، درد شکم، ورم شکم، از دست دادن اشتها و عدم توانایی در اجابت مزاج یا دفع گاز می شود.
دلایل احتمالی انسداد روده شامل چسبندگی روده است که پس از جراحی شکم، سرطان روده بزرگ، فتق، پیچ خوردگی روده بزرگ، بیماری های التهابی روده مانند کرون و… ایجاد می شود. پزشک می تواند با انجام معاینه فیزیکی و آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن و سونوگرافی، انسداد روده را تشخیص دهد.
درمان انسداد روده، به علت ایجاد کننده ی آن بستگی دارد. برای جبران آب بدن بیماران، مایعات لازم بصورت وریدی به آنها داده می شود. علاوه بر این با قرار دادن یک لوله در معده، مایعات و هوا را از بدن خارج می کنند. برای تخلیه ادرار هم ممکن است یک کاتتر در مجرای ادرار قرار داده شود. برای درمان این وضعیت، هر گونه انسداد و بافت های آسیب دیده برداشته می شود.
4- متیل اشمرتز (تخمک گذاری دردناک)
درد کوتاه مدت لگن و شکم که در حین تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) اتفاق می افتد، متیل اشمرتز نامیده می شود. این درد دقیقاً قبل و در حین تخمک گذاری اتفاق می افتد زیرا غشایی که تخمدان را پوشانده است، برای آزاد شدن تخمک کشیده می شود. خون و مایعاتی که در طی تخمک گذاری آزاد می شوند نیز ممکن است باعث ناراحتی یا درد شوند. میزان و شدت درد در هر زن متفاوت است و ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. این درد سرانجام بدون درمان پزشکی برطرف می شود و معمولاً هیچ خطری بهمراه ندارد. متیل اشمرتز یکی از دلایل عمده درد لگن در زنان است.
5- سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
تصویر بالا نموداری ست که افزایش و کاهش هورمون های مختلف در چرخه قاعدگی ماهانه زنان را به تصویر کشیده است.
برخلاف تخمک گذاری دردناکی که در گزینه ی قبلی توضیح داده شد، سندرم پیش از قاعدگی (PMS) معمولاً در مدت طولانی تر (روزها قبل از بروز قاعدگی) اتفاق می افتد و با علایمی مانند درد لگن و کمردرد، سردرد، حساس شدن سینه ها و علائم دیگر همراه است. راهکارهایی مانند مصرف داروها و تغییر در سبک زندگی (مانند رژیم غذایی، ورزش، مدیریت استرس) اغلب ممکن است علائم PMS را کاهش دهند. بسیاری از زنان برای تسکین درد PMS، از داروهای ضد التهاب بدون نسخه استفاده می کنند.
6- گرفتگی های قاعدگی
گرفتگی های قاعدگی موجب درد لگن و زیر شکم می شوند و دلیل آن انقباضات رحم برای خارج کردن خون و بافت های رحمی در زمان قاعدگی می باشد. این درد در طول چرخه قاعدگی زنان ممکن است حدود 1 تا 7 روز طول بکشد. برای کنترل علایم می توانید از داروهای مسکن، کیسه ی آب گرم، تغییر سبک زندگی (مانند ورزش منظم و داشتن خواب کافی) استفاده کنید.
7- حاملگی خارج رحمی
حاملگی خارج رحمی به معنای قرار گیری جنین در جایی خارج از رحم است. این وضعیت می تواند باعث درد شدید لگن، گرفتگی عضلات (بخصوص در یک طرف)، خونریزی واژینال، تهوع و سرگیجه شود. اگر حاملگی خارج رحمی زود تشخیص داده شود، سریعا قابل درمان است اما اگر خونریزی شدید یا پارگی لوله فالوپ اتفاق بیفتد، یک فوریت پزشکی محسوب می شود و نیاز به جراحی خواهد داشت.
8- بیماری التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن (PID) یک بیماری التهابی و عفونی است و ممکن است یکی از عوارض بیماری های مقاربتی (STD) مانند سوزاک باشد. PID دردهای مزمنی در ناحیه ی لگن ایجاد می کند و می تواند موجب آسیب دائمی به لوله های فالوپ، تخمدان ها و رحم شود. از علایم رایج این وضعیت درد لگن (که به شکم کشیده می شود)، ترشحات غیر طبیعی واژن و درد در هنگام مقاربت یا درد و سوزش هنگام ادرار است. اگرچه آنتی بیوتیک ها ممکن است PID را درمان کنند، اما برخی از خانم ها ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. PID درمان نشده می تواند باعث ناباروری، حاملگی خارج رحمی و درد مزمن لگن شود.
9- کیست های تخمدان
گاهی اوقات فولیکولی که در تخمدان وجود دارد، در هنگام تخمک گذاری تخمک خود را آزاد نمی کند و تشکیل کیست تخمدانی می دهد. کیست تخمدان انواع مختلفی دارد. علائم رایج آن شامل درد شدید لگن، قاعدگی نامنظم، احساس فشار بر لگن یا درد پس از فعالیت جنسی و مقاربت است. در کیست های بزرگ، علایمی مانند درد لگن و ادرار دردناک ممکن است دیده شود. اگرچه بیشتر کیست ها به خودی خود برطرف می شوند اما درمان برخی از آنها ممکن است نیاز به داروهای تجویز شده یا جراحی (برای برداشتن کیست) داشته باشند.
10- فیبروئیدهای رحم
گاهی اوقات در رحم یا دیواره های آن، بافت فیبروزی رشد می کند که به آن تومور فیبروئید می گویند. این بافت ها سرطانی نیستند و برخی از آنها باعث درد لگن (خفیف، متوسط یا شدید)، درد در هنگام مقاربت، درد و فشار بر لگن می شود و ممکن است قدرت باروری زنان را کاهش دهد. فیبروئید ممکن است باعث درد مزمن شود. فیبروئید رحم بیشتر در خانم های 30 تا 40 ساله دیده می شود. زنانی که علائم دردناکی دارند، باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک معمولا از داروها یا روش های جراحی برای درمان این وضعیت استفاده می کند.
11- آندومتریوز
آندومتریوز به معنای رشد آندومتر (بافت رحم) در خارج از رحم است. این بافت ممکن است روی تخمدان ها، روده و بافت های لگن رشد کند. در دوران قاعدگی، این بافت ها نیز هماهنگ با سیکل قاعدگی، آستر خود را به بیرون میریزند و از آنجاییکه هیچ راهی برای خروج ندارند، تجمع آنها باعث دردهای مزمن لگن و شکم می شود. آندومتریوز ممکن است قدرت باروری زنان را کاهش دهد. برای درمان این وضعیت، از داروها یا روش های جراحی استفاده می شود.
12- عفونت مجاری ادراری
عفونت ادراری (UTI) هم از دیگر عواملی ست که ممکن است باعث درد لگن شود. این وضعیت معمولاً با ادرار دردناک (سوزش ادرار)، تکرر ادرار و احساس فشار بر لگن همراه است. عفونت ادراری که کلیه را درگیر می کند، علاوه بر تب و حالت تهوع، ممکن است با علایمی مانند درد پهلو نیز همراه باشد. تقریباً همه موارد UTI به طور موثر با آنتی بیوتیک ها قابل درمان هستند اما تأخیر در درمان می تواند منجر به آسیب کلیه شود.
13- سنگ های کلیه
سنگ کلیه از مواد معدنی و نمک هایی تشکیل شده است که معمولاً در کلیه ها یا حالب (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند) ایجاد می شوند. بیشتر این سنگ ها بسیار کوچک هستند اما بعضی از آنها می توانند به اندازه یک توپ گلف باشند! اکثر سنگ های کوچک باعث درد شدید در ناحیه پهلو و لگن می شوند. درد پهلوها، فشار و درد لگن و صورتی یا خونی شدن ادرار، از علایم این وضعیت است. اگرچه بیشتر سنگ های کوچکتر از 6 میلی متر، به خودی خود دفع می شوند اما این وضعیت با درد بسیار زیادی همراه است. در موارد ابتلا به سنگ کلیه، نیاز به مراجعه به متخصص اورولوژی دارید تا بیمار را معاینه کند و موقعیت و اندازه ی سنگ ها را ارزیابی نماید.
14- سندرم مثانه ی دردناک یا سیستیت بینابینی (IC)
درد مزمن لگن ممکن است یکی از نشانه های ابتلا به سیستیت بینابینی (IC) باشد. التهاب مثانه در این وضعیت موجب ایجاد فشار و درد در ناحیه لگن، تکرر ادرار، درد و سوزش حین ادرار کردن و درد در هنگام مقاربت می شود. اگرچه علت IC مشخص نیست، اما برای کاهش علائم آن، داروهایی تجویز می شود. سیستیت بینابینی نیز مانند فیبروئیدهای رحمی که قبلاً توضیح داده شد، عمدتا در زنان 30 تا 40 ساله رخ می دهد و علت آن ناشناخته است.
15- بیماریهای مقاربتی (STD)
اگرچه بیماری های مقاربتی (STD) همیشه باعث درد لگن نمی شوند اما گاهی اوقات می توانند با درد لگن همراه باشند. دو نوع از رایج ترین این بیماری ها شامل کلامیدیا و سوزاک می باشد. اخیراً برخی از سویه های ایجاد کننده ی سوزاک، مقاومت دارویی دارند و درمان با آنتی بیوتیک ها را بسیار دشوار کرده اند.
16- پایین افتادگی محتویات لگن
افتادگی لگن به حالتی گفته می شود که اندام های لگنی مانند مثانه یا رحم در موقعیت پایین تر از حد طبیعی قرار می گیرند. این بیماری می تواند برای بیمار آزاردهنده باشد بطوریکه احساس فشار به دیواره واژن و احساس پری در قسمت پایین شکم می کند. درد در زمان رابطه جنسی نیز از دیگر علایم این وضعیت است. افتادگی محتویات لگن بیشتر در زنان مسن رخ می دهد. ورزش های خاصی مانند ورزش های کگل یا جراحی، به درمان این بیماری کمک می کنند.
17- سندرم احتقانی لگن
سندرم احتقانی لگن زمانی اتفاق می افتد که تجمع خون در عروق واریسی لگن، موجب ایجاد درد در این ناحیه می شود. این وضعیت دقیقاً مانند رگ های واریسی ست که می توانند در پاها ایجاد شوند. علائم این بیماری در زمان نشستن یا ایستادن تشدید می شود و در هنگام دراز کشیدن بهبود پیدا می کند. درمان سندرم احتقانی لگن ممکن است شامل داروها یا آمبولیزاسیون باشد.
18- چسبندگی های بافت های لگن
داشتن سابقه جراحی های ناحیه لگن (مانند سزارین، برداشتن رحم) و نیز سابقه ی ابتلا به عفونت های لگنی، ممکن است باعث ایجاد درد های مداوم لگنی شود که می تواند به دلیل چسبندگی بعد از عمل و یا عفونت اتفاق بیفتد. در این زمان چسبندگی بافت های لگن اتفاق می افتد که باعث درد لگن و شکم می شود و جریان خون را به خطر می اندازد. برخی از افراد برای از بین بردن این چسبندگی ها، نیاز به عمل جراحی دارند.
19- درد دهانه واژن
ولووودینیا (یا درد واژن) دردی مزمنی در دهانه ی واژن است که باعث درد ضربان دار، دردناک یا سوزاننده در اطراف دهانه واژن می شود. برخی از زنان ممکن است دچار خارش واژن نیز شوند. این درد ممکن است مداوم یا متناوب باشد و اغلب در هنگام رابطه جنسی یا هنگامی که به ناحیه واژن فشار وارد می شود (به عنوان مثال در زمان دوچرخه سواری)، شدت می یابد. پزشک شما بعد از رد سایر علل درد لگن، ولووودینیا را تشخیص می دهد زیرا علت آن ناشناخته است. برای کاهش علایم این وضعیت از داروهای خانگی، داروهای تجویزی، انجام بلوک های اعصاب سمپاتیک ناحیه واژن استفاده می شود. برخی از زنان ممکن است از فیزیوتراپی که بر روی شل کردن عضلات کف لگن متمرکز است، استفاده کنند.
20- درد در زمان مقاربت
درد در حین رابطه جنسی (دیسپارونیا) نیز از عواملی ست که موجب ایجاد درد لگن می شود. این درد ممکن است به صورت سطحی در سطح اندام های تناسلی و بصورت عمقی یعنی نزدیک دهانه رحم یا هرجای دیگر ایجاد شود.
یکی از دلایل مقاربت دردناک شامل خشکی یا آتروفی واژن است که در دوران یائسگی یا در زمان تغییر در رفتار جنسی رخ می دهد. تشخیص و معالجه بیماری معمولاً باعث کاهش یا متوقف شدن درد لگن در حین رابطه جنسی می شود. برای رفع خشکی واژن در دوران یائسگی نیز می توان از لوبریکانت ها یا روغن های مختلف استفاده نمود. اگر این درد ادامه دار یا آزاردهنده است، می توانید از پزشک متخصص زنان برای رفع این مشکل کمک بخواهید.
21- درد مزمن لگن
دردی که حداقل به مدت 6 ماه در ناحیه ی لگن و زیر ناف احساس شود را درد مزمن لگن می گویند. این درد معمولاً طاقت فرسا است و باعث تداخل در خواب می شود. علاوه بر این ممکن است در برخی روزها افزایش و برخی روزهای دیگر کاهش پیدا کند یا به دلیل برخی محرک ها یا قرار گرفتن در بعضی موقعیت های خاص، تغییر کند. این درد ممکن است بر روابط جنسی تاثیر منفی بگذارد و باعث کاهش کیفیت آن شود.
برای درمان این وضعیت با پزشک خود مشورت کنید چون روش های درمانی مختلفی برای آن وجود دارد. گاهی اوقات علی رغم آزمایشات و اقدامات تصویربرداری مختلف، علل درد لگن همچنان ناشناخته باقی می ماند که در این صورت باز هم از روش های مختلف می توان به تسکین این درد کمک نمود.
22- آدنومیوز
آدنومیوز نیز مانند آندومتریوز وضعیتی است که با رشد نامناسب آندومتر یا پوشش رحم شناخته می شود. آدنومیوز به معنی رشد سلول های بافت داخلی رحم در دیواره عضلانی رحم است و یک لایه عضلانی می باشد. برخی از زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، هیچ علامت و نشانه ی خاصی را تجربه نمی کنند اما برخی دیگر از زنان ممکن است از قاعدگی دردناک، درد لگن در حین رابطه و قاعدگی های سنگین رنج ببرند. علت آدنومیوز ناشناخته است و می تواند از خفیف تا شدید، متغیر باشد.
23- نورالژی پودندال
عصب پودندال از استخوان ساکروم شروع می شود و مسیر نسبتاً پیچیده ای را در پایین ناحیه لگن پیش می گیرد تا کل ناحیه کف لگن، از جلو تا عقب، را پوشش دهد. نورالژی پودندال یک سندرم درد است که در صورت تحریک، آسیب دیدگی یا فشرده شدن عصب پودندال ایجاد می شود. این وضعیت ممکن است منجر به علائمی مانند درد لگن، سوزش و سوزن سوزن شدن در ناحیه تناسلی و باسن شود.
درد در هنگام مقاربت، تکرر ادرار و ضرورت در دفع ادرار نیز ممکن است از دیگر علایم این بیماری باشد. نشستن، علائم بیماری را تشدید می کند در حالیکه خوابیدن یا ایستادن آن را تسکین می دهد. نورالژی پودندال ممکن است در مردان یا زنان رخ دهد اما تقریباً دو سوم افرادی که به آن مبتلا می شوند، زنان هستند. علل زمینه ای این بیماری شامل زایمان، ضربه، تومورها و عفونت ها می باشد. پزشکان ممکن است برای درمان این بیماری فیزیوتراپی تجویز کنند.
24- سندرم لواتور انی
لواتور انی عضله ای است که در دو طرف لگن قرار دارد. سندرم لواتور انی یک وضعیت مزمن درد لگن است. افرادی که از این بیماری رنج می برند، دچار دردهای مقطعی در مقعد و راست روده می شوند. این بیماری در مردان و زنان 30 تا 60 ساله ایجاد می شود. علت دقیق این سندرم ناشناخته است اگرچه اعتقاد بر این است که تنش مزمن در عضلات لگن، در ایجاد آن نقش دارد. پزشک ممکن است برای درمان این بیماری، فیزیوتراپی، بیوفیدبک یا تزریق بوتاکس را تجویز کند.
25- استئیت پوبیس
استئیت پوبیس یک بیماری نادر و دردناکی است که به دلیل التهاب مفاصل لگن و عضلات اطراف آن می گردد و باعث درد مزمن لگن می شود. ورزشکاران و همچنین افرادی که تحت عمل های جراحی سنگین لگن قرار می گیرند، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. پزشک برای تسکین علائم ممکن است استراحت، فیزیوتراپی و استفاده متناوب کمپرس سرد و گرم را تجویز کند. استئیت پوبیس نوع نادری از سندرم درد لگن است.
26- پیچ خوردگی تخمدان
بسیاری از عواملی که باعث درد لگن می شوند، منجر به درد مزمن در این ناحیه می گردند. با این وجود شرایطی وجود دارد که منجر به درد حاد لگن می شود. پیچ خوردگی تخمدان (OT) یکی از این شرایط است که در آن تخمدان در اطراف بافت هایی که از آن حمایت می کند، پیچ می خورد و باعث کاهش جریان خون می شود. پیچ خوردگی تخمدان یک اورژانس پزشکی است که ممکن است منجر به از دست دادن تخمدان شود. این وضعیت ممکن است در زنان در هر سنی از نوزادان گرفته تا افراد مسن رخ دهد و با جراحی قابل درمان است.
در این مطلب به 26 علل دردهای لگنی اشاره شد. اگر شما هم در ناحیه ی لگن خود درد مزمن یا حادی احساس می کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند با انجام آزمایشات و معاینات مربوطه، علل ایجاد کننده ی درد را تشخیص دهد و درمان مناسبی اتخاذ نماید.
در ادامه بخوانید: 8 تا از مشکلات شایع دوران بارداری
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
