در این مطلب همه علت های ممکن کم خواب بودن کودک در شبانه روز را معرفی می کنیم و روشهای ساده درمان آن را نیز یاد می گیرید. خواب کودک بسیار مهم است از این جهت این مطلب با دقت زیادی از چندین مجله علمی گرداوری شده است (منبع1 منبع2 منبع3)
19 علت کم خوابی یا بدخوابی کودک
1- کوچک بودن کودک
فقط تعداد کمی از نوزادان در طول شب می خوابند. نوزادان در دو ماه اول زندگیشان بین 12 تا 18 ساعت در ساعات مختلف شبانه روز به خواب می روند. اکثر نوزادان حدود 9 ماهگی به شب خوابیدن عادت می کنند؛ ولی حتی آن موقع هم فقط 5 یا 6 ساعت پشت سر هم می خوابند و بعد بیدار می شوند.
2- ناتوانی در خوابیدن به تنهایی
نوزادان نمی توانند خودشان به تنهایی به خواب بروند و برای همین با گریه کردن از شما کمک می خواهند و شما باید کمک خواب آنها باشید. هر شب به آرامی کودکتان را تکان بدهید تا به خواب برود. زمانی که کودکتان خوابالود است اما هنوز به خواب عمیق نرفته او را در رختخوابش بگذارید. به این ترتیب کم کم او به یک “خود آرام بخش” تبدیل می شود و یاد می گیرد که خودبخود بخوابد؛ حتی اگر نصف شب از خواب بیدار شود.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
ترس کودک در خواب (12 روش ساده حل مشکل)
3- خستگی بیش از حد
کودکان نوپا و بچه هایی که در سنین پیش دبستانی هستند در هر 24 ساعت شبانه روز به 11 تا 14 ساعت خواب نیاز دارند که این زمان شامل چرت زدن و خواب شبانه هم می شود. داشتن برنامه منظم خواب خیلی مهم است. شما باید ساعات منظمی برای خوابیدن، بیدار شدن، چرت زدن و غذا خوردن فرزندتان تعیین کنید تا در طول روز و موقع خواب احساس خستگی نکند.
4- اضطراب جدایی
جدا شدن از پدر و مادر برای خوابیدن مرحله ای طبیعی از زندگی بچه هاست که باید آن را تجربه کنند. وقتی نوزادتان حدودا 6 ماهه شد می توانید کم کم او را عادت بدهید تا خودش بخوابد. اگر کودکتان کاملا سالم و سرحال است می توانید به آرامی با او حرف بزنید، کمرش را بمالید و او را نوازش کنید و بعد تنهایش بگذارید تا بخوابد. لازم نیست او را از جایش بلند کنید یا بخاطر تشویق کردنش به او غذای بیشتری بدهید. اجازه بدهید این روند به صورت طبیعی طی شود. برای بچه هایی که از تاریکی می ترسند کمی نور مایه آرامش است، پس بهتر است اتاق نوزادتان را خیلی تاریک نکنید.
5- برنامه خواب نامنظم
انجام یک سری کارهای تکراری و روتین هر شب قبل از خواب، به کودک می فهماند که وقت خواب رسیده است. توصیه می کنیم برنامه منظم و آرامبخشی برای قبل خواب کودکتان بچینید؛ مثلا هر شب او را به دستشویی ببرید، با او صحبت کنید یا برایش قصه بخوانید، یک میان وعده سبک به او بدهید و بعد چراغها را خاموش کنید. هر شب همین روال را تکرار کنید. بهتر است روتین خواب کودک را زودتر از 4 ماهگی او شروع کنید.
6- به تعویق انداختن زمان خواب
بعضی از بچه ها دلشان می خواهد بیدار بمانند و برای همین زمان خواب را عقب می اندازند. ممکن است کودکتان بهانه های عجیب و غریبی برای نخوابیدن بیاورد؛ اما شما باید به برنامه خواب منظم او بچسبید. اگر کودکتان صدایتان کرد به اتاقش بروید. مهربان و در عین حال قاطع عمل کنید. هر بار تعداد بازدیدها از اتاق کودک را کمتر کنید و اجازه بدهید او بفهمد واقعا وقت خواب است.
7- کافی نبودن زمان خواب
بچه های خردسال اگر در طول روز به اندازه کافی چرت نزنند، شبها برای به خواب رفتن دچار مشکل می شوند. اکثر نوزادان باید هر روز دو یا سه بار چرت بزنند. کودکان نوپا هم حداقل به یکبار چرت زدن در طول روز نیاز دارند. بیشتر بچه ها تا وقتی به سن 5 سالگی برسند عادت دارند بعد از ناهار چرت بزنند. اگر کودکتان بدحال و خوابالود است اجازه بدهید چرت بزند؛ البته اگر زمان خواب شبش خیلی نزدیک نباشد.
8- آپنه انسدادی خواب (Obstructive Sleep Apnea)
با اینکه این اتفاق نادر است؛ اما بعضی از بچه ها به خاطر این عارضه نمی توانند بخوابند. آپنه انسدادی خواب زمانی رخ می دهد که راههای هوایی به خاطر تورم لوزه ها و بافتهای بینی که به آنها آدنوئید (adenoid) گفته می شود مسدود می شوند.
معمولا کودکان مبتلا به آپنه خواب با صدای بلند خروپف می کنند، به سختی نفس می کشند و خواب ناآرامی دارند. آپنه خواب در سنین 3 تا 7 سالگی، زمانی که لوزه ها و آدنوئیدها در بزرگترین حالت خود هستند بروز می کند و از هر 100 کودک یک نفر به آن دچار می شود. درمان آپنه خواب شامل جراحی یا پوشیدن ماسک بینی در شبها است.
9- خروپف
از هر 10 کودک یک نفرشان خروپف می کند. دلایل زیادی از جمله آپنه انسدادی خواب، آلرژی های فصلی، گرفتگی ناشی از سرماخوردگی یا انحراف تیغه بینی باعث خروپف کردن می شوند. اگر این خروپف در خواب کودک مشکلی ایجاد نکند، احتمالا درمان خاصی لازم نیست؛ اما اگر کودکتان به خاطر خروپف کردن یا مشکلات تنفسی نمی تواند خوب بخوابد حتما باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.
حتما بخوانید: شربت یا داروی خواب آور کودکان را استفاده کنیم یا نه؟
10- کابوسهای شبانه
گاهی اوقات بچه ها کابوس می بینند و این اتفاق طبیعی است. اکثر این کابوسها خطری ندارند. بهترین کار این است که کودکتان را بعد از اینکه به خاطر کابوس از خواب پرید آرام کنید. فرزند شما حتما باید برنامه خواب منظم و آرامبخشی داشته باشد. اگر متوجه شدید کابوسهای شبانه او متوقف نمی شوند به پزشک اطفال مراجعه کنید.
11- راه رفتن در خواب
بعضی از بچه ها در خواب راه می روند و ممکن است حرف هم بزنند، روی تخت بنشینند و یا کارهای دیگری انجام بدهند. در این حالت با وجود اینکه چشمهای کودک باز است، اما او هشیار نیست و نمی داند چکار می کند. این اتفاق در اکثر بچه ها با رسیدن به سن نوجوانی از بین می رود. یادتان باشد کودکی که در خواب راه می رود را بیدار نکنید، چون با این کار او را می ترسانید. در عوض، خیلی آرام او را به سمت تخت خوابش ببرید. ناحیه ای که کودک شبها در خواب در آنجا رفت و آمد می کند را ایمن سازی کنید، درهای خروجی را قفل کنید و کنار پله ها نرده های محافظ قرار بدهید.
12- آلرژی، آسم و موارد دیگر
گاهی اوقات بعضی بیماریها مانع خوابیدن کودک می شوند. گرفتگی بینی ناشی از آلرژی، سرماخوردگی و آسم نفس کشیدن را سخت می کنند و نمی گذارند کودک شما خواب راحتی داشته باشد. در نوزادان هم رفلاکس اسید، گوش درد، قولنج و یا درد ناشی از دندان در آوردن خوابشان را مختل می کند. در صورت بروز چنین مواردی به پزشک اطفال مراجعه کنید.
بعضی ها میگن موثر بوده: ۳ دعای عالی رفع بی خوابی یا کم خوابی کودک
13- مصرف داروها
مصرف برخی داروهای سرماخوردگی و ضد آلرژی و یا داروهای درمان ADHD (اختلال بیش فعالی- کم توجهی) روی خواب کودکان تاثیر منفی می گذارد. اگر متوجه شدید مصرف داروی خاصی باعث بیدار ماندن کودکتان در شب می شود می توانید با پزشک صحبت کنید تا در صورت امکان آن را تغییر بدهید یا دوز مصرفی را کمتر کند. هیچ وقت سر خود و بدون تجویز پزشک دارو و میزان مصرف آن را تغییر ندهید.
14- ساعت بدن نوجوانان
با ورود کودکان به دوره نوجوانی، چرخه خوابشان تغییر می کند. در این دوره معمولا نوجوانها موقع غروب آفتاب هوشیار و صبحها خوابالود هستند. از این تغییرات مطلع باشید و با آنها کنار بیایید. اجازه بدهید نوجوانتان شبها تکالیفش را انجام بدهد و اگر می تواند دیرتر بخوابد. اما این را هم بدانید که فرزند نوجوان شما هنوز هم به 5.8 ساعت خواب شبانه نیاز دارد.
15- نبودن پستانک یا خرس عروسکی
گاهی اوقات وجود بعضی اشیاء کنار کودک مثل پتو یا حیوانات عروسکی به بهتر خوابیدن او کمک می کند. پستانک هم می تواند نیاز مکیدن کودک را برآورده کند، حتی اگر در دوران شیرخوارگی باشد. دستگاه نویز سفید (white noise machine) نیز صداهای اطراف را محو می کند و باعث ایجاد آرامش در محیط خواب کودک دلبندتان می شود.
16- نامناسب بودن محیط اتاق
برای اینکه کودک بتواند شبها به خوبی بخوابد اتاقش را تاریک نگه دارید، البته وجود یک چراغ خواب کوچک مشکلی ندارد. لباس سبک و راحتی تن کودک کنید و اتاق را کاملا ساکت کنید. اگر ممکن است صدای تلویزیون یا صحبت کردن افراد به گوش کودکتان برسد، در اتاقش را ببندید.
17- نادیده گرفتن نشانه های خستگی
کودکتان در مدرسه بی حال و خوابالود است؟ نمی تواند 30 دقیقه بعد از رفتن به رختخواب به خواب برود و بیدار شدن از خواب هم برایش سخت است؟ اینها نشانه های خستگی هستند و شما باید بررسی کنید و ببینید کودکتان به اندازه کافی می خوابد یا نه. بچه های 5 تا 10 ساله به حداقل 10 ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند.
18- وجود موبایل، تلویزیون و غیره در اتاق خواب کودک
تلفن، کامپیوتر، کنسول بازی و وسایلی از این قبیل اجازه نمی دهند کودک شما به موقع و خوب بخوابد. پس حتما این وسایل را از اتاق خواب او بیرون ببرید. قبل از خواب تمام صفحه نمایشها مثل تلویزیون، موبایل و کامپیوتر را خاموش کنید. یادتان باشد که حتی بچه های بزرگتر هم به یک برنامه منظم و آرامبخش برای خوابیدن نیاز دارند.
حتما بخوانید: ۱۰ تا از بهترین قصه های کودکانه برای خواب
19- استرس
استرس روی خواب کودکان تاثیر منفی می گذارد. برای کمک به کاهش استرس کودکتان تنفس عمیق، حمام گرم و یک برنامه خواب منظم را لحاظ کنید. علاوه بر این می توانید روشهای مدیریت و کنترل استرس را هم در طول روز به او آموزش بدهید تا شبها برای راحت خوابیدن مشکلی نداشته باشد.
