ترس از تاریکی، هیولای داخل کمد و ترس های خیلی معمولی قبل از خواب، جزء اتفاقات رایجی هستند که اغلب بچه ها در سنین پایین، آن را تجربه می کنند اما شما به عنوان بزرگ تر، یک فرد راهنما یا والدین، چگونه باید این ترس ها را مدیریت کنید تا خوابِ کودک به هم نریزد و از لحاظ روحی آرام باشد؟
چرا کودک من موقع خواب انقدر می ترسد؟
ترس قبل از خواب بین بچه ها خیلی رایج است. چیزهایی مثل ترس از تاریکی، هیولای زیر تخت و ترس از تنها خوابیدن همگی جزو ترسهایی هستند که خیلی از کودکان موقع خواب آنها را تجربه می کنند. این مدل ترسها معمولا از حدود 2 سالگی شروع می شوند و ممکن است تا سن 8 یا 9 سالگی هم ادامه پیدا کنند.
قدرت تخیل کودک شما در این سالها به اوج خودش می رسد و این یعنی او می تواند چیزهای جدید و وحشتناکی را تصور کند که واقعا برایش ترسناکند! از آنجایی که بچه ها در این سن و سال بخش زیادی از روزشان را غرق در بازیهای فانتزی و تخیلی سپری می کنند (مثلا اژدها بازی یا بازی با دایناسورهای اسباب بازی)، برایشان سخت است که موقع خواب این تخیلات را فراموش کنند و راحت بخوابند.
8 علت بدخوابی کودک در شب+ 12 درمان راحت بدخوابی شبانه
حتی چیزهای عادی و آشنا مثل اتاق خواب تاریک که قبلا اصلا برای کودک ترسناک نبودند هم ممکن است به خاطر تخیلاتی که در ذهنش تداعی می شوند ناگهان ترسناک و مخوف به نظر برسند. از طرف دیگر، کودک شما هنوز در حال یادگیری تشخیص خیال از واقعیت است، بنابراین یک موجود نامرئی که زیر تختش قایم شده برای او خیلی واقعی به نظر می رسد.
بچه هایی که در سنین قبل از مدرسه هستند علاوه بر داشتن تخیل زنده تر، به این باور هم می رسند که چیزهایی در دنیا وجود دارد که می تواند به آنها آسیب برساند. کاری که شما باید تا 10 سال آینده یا حتی بیشتر انجام بدهید این است که به فرزندتان کمک کنید تا فرق بین یک خطر واقعی (سوار ماشین غریبه ها شدن) با چیزی که در خیالاتش می بیند (هیولایی که زیر تختش قایم شده) را بفهمد.
12 راهکار موثر در ویدیوی زیر
حتما بخوانید: حرکت کودکان در خواب: علت و روشهای ساده درمان در منزل
چطور می توانم به فرزندم کمک کنم بر ترسهای شبانه اش غلبه کند؟
واقعیت این است که در حال حاضر نمی توانید کاری کنید تا کودکتان به طور کامل از این ترسها رها شود، چون این مرحله ایست که باید از آن عبور کند. اما راههای زیادی هست که با استفاده از آنها می توانید به او کمک کنید با ترس هایش کنار بیاید و راحتتر بخوابد.
چند ساعت قبل از خواب برای کودکتان داستانهای شاد بگویید یا فیلم بامزه و شادی با هم تماشا کنید. حتما خوب می دانید که بعضی از قصه ها و انیمیشن ها چقدر برای بچه ها ترسناک و دلهره آورند. پس قبل از اینکه کودکتان به اتاق خواب برود حواستان باشد که به هیچ وجه انیمیشن یا فیلم خشن و ترسناکی تماشا نکند. توصیه می کنیم که در یکی دو ساعت قبل از خواب هم به هیچ عنوان اجازه ندهید کودکتان از نمایشگرهایی مثل گوشی، لپ تاپ یا تلویزیون استفاده کند.
برنامه خوب همیشگی و آرامبخشی که شامل حمام آب گرم، شنیدن یک داستان آرامبخش، پخش آهنگی ملایم و چند دقیقه نشستن آرام در کنار تخت کودک برای او ترتیب بچینید. لیستی از کتابهای مناسب برای قبل از خواب کودک پیدا کنید و ببینید چه قصه هایی برای قبل از خواب بچه ها مناسبند.
لالایی خواندن قبل از خواب برای کودک هم می تواند افکار بد و ترسناکش را از بین ببرد و باعث آرامش او شود. نور شب نیز باعث می شود کودکتان احساس امنیت بیشتری کند. علاوه بر این می توانید به او یک چراغ قوه بدهید تا در مواقع لزوم برای احساس امنیت از آن استفاده کند.
باز گذاشتن در اتاق خواب کودک، پخش داستان صوتی یا لالایی و تشویق او به خوابیدن با اسباب بازی یا پتوی مورد علاقه اش هم می تواند کمک کننده باشد. اگر کودکتان خواهر و برادر یا حیوان خانگی دارد خوابیدن کنار آنها هم می تواند باعث محو شدن ترسهای شبانه اش بشود.
حتما بخوانید: ۱۰ تا از بهترین قصه های کودکانه برای خواب
اگر فرزندتان از تنها ماندن می ترسد و فقط با ماندن شما کنارش آرام می شود از مانیتور کودک دو طرفه استفاده کنید. مدل های جدید این مانیتورها به کودک امکان می دهد صدای شما را بشنود و با شما حرف بزند. به او اطمینان بدهید که مراقبش هستید، حتی زمانی که کنارش نیستید.
البته ممکن است این روش باعث سوء استفاده کودکتان شود و استفاده از آن هم به طور مداوم خسته کننده بشود. اما این کار راه خوبی برای نگه داشتن کودک بیقرار در رختخوابش بدون حضور شماست و تازگی استفاده از آن هم بعد از چند شب از بین می رود و عادی میشود.
و اینکه اشکالی ندارد کودکتان برای مدتی و تا زمانی که ترس های شبانه اش فروکش کنند پیش شما بخوابد.
آیا دادن اسپری آب به بچه ها برای کشتن هیولاهای خیالی کار درستی است؟
دادن یک بطری یا اسپری آب به بعضی از بچه های کوچک برای مبارزه با موجودات خیلی می تواند کارساز باشد؛ اما این به خود کودک بستگی دارد. بعضی از بچه ها فکر می کنند این کار خنده دار است ولی گاهی اوقات وقتی می گویید: “اگه فکر میکنی یه هیولا دیدی فقط کافیه با این اسپری روش آب بپاشی تا نیست و نابود بشه”، بعضی بچه ها احساس قدرت می کنند.
اما برای بعضی از بچه های دیگر این روش نتیجه برعکس می دهد، چون به هر حال وقتی شما کودک را به اسپری آب مجهز می کنید یعنی حتما چیزی زیر تختش قایم شده و او باید با آن مبارزه کند و چنین فکری برای کودک خیلی خطرناک است. شاید بهتر باشد قبل از اینکه به فرزندتان شب بخیر بگویید و او را ببوسید خودتان اتاق را اسپری کنید. اما باز هم ممکن است این فکر به ذهن کودک خطور کند که: “مامان و بابا دارن این کارارو می کنن تا از شر هیولاها خلاص بشن، پس هیولا واقعا وجود داره!”
این مساله در مورد گشتن اتاق کودک برای پیدا کردن هیولاها قبل از خواب هم صدق می کند. ممکن است این کار باعث آرامش یک کودک شود و یکی دیگر را وحشتزده کند. شاید کودکتان پیش خودش بگوید: “اگه هیچ موجود خطرناک و بدجنسی توو اتاق من قایم نشده، پس چرا مامانم دنبالشون میگرده؟”
بعضی ها میگن موثر بوده: ۳ دعای عالی رفع بی خوابی یا کم خوابی کودک
بنابراین باید خودتان روحیات کودکتان را بسنجید و طبق آن تصمیم بگیرید. این شما هستید که می توانید تشخیص بدهید آیا چنین تکنیک هایی به کودکتان آرامش می دهند یا باعث افزایش استرس و اضطرابش میشوند؟ ممکن است کودک شما کارهایی مثل گوش دادن به موسیقی آرامبخش یا قصه های زیبا را ترجیح بدهد و با آنها بیشتر احساس امنیت کند.
از کجا بفهمم ترس شبانه کودکم غیر طبیعی است؟
اگر تمام تلاشتان را کرده اید تا کودکتان شبها احساس امنیت و آرامش کند ولی او هنوز هم به شدت می ترسد ممکن است ترس او از یک مشکل طبیعی فراتر رفته باشد و به فوبیا (phobia) یا مشکل اضطرابی تبدیل شده باشد. اگر اینطور است باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم واضح فوبیا شامل گریه کردن و ادامه دادن آن برای چند دقیقه پشت سر هم و ترسیدن غیر معمولی و غیر طبیعی است. مثلا اگر کودکتان به جای اینکه بگوید: “من از تاریکی میترسم” می گوید: “همه چراغای خونه رو روشن کنید تا دزدا نتونن ما رو بکشن” یعنی ترس او غیر طبیعی است.
ترس شدید و مداوم شبانه می تواند ناشی از یک اتفاق آزاردهنده یا آسیب زا در خانه، مهدکودک یا پیش دبستانی کودک باشد. حتی کوچکترین بچه ها هم استرس و اضطراب طلاق، مرگ عزیزان یا از دست شغل والدین را حس می کنند و در برابرش آسیب پذیر هستند.
حتما بخوانید: شربت یا داروی خواب آور کودکان را استفاده کنیم یا نه؟
نقل مکان به خانه جدید، تغییر پرستارها یا معلمان کودک، رفتارهای خشونت آمیز با کودک و یا حوادث طبیعی هم می توانند در عین حال که باعث آزار روحی و جسم بچه ها می شوند، آنها را دچار ترس شبانه هم بکنند. اگر کودکتان برای مواجه نشدن با ترس دست به کاری میزند یا نمی تواند به خاطر ترس بخوابد (نه اینکه خودش دلش بخواهد تا دیروقت بیدار بماند) ممکن است یک مشکل عاطفی جدی داشته باشد که باید به آن رسیدگی شود. در چنین مواردی حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
روشهای تکمیلی درمان
علاوه بر ویدیوی بالا راهکارهای زیر را حتما بخوانید. در این قسمت راهکار هایی را به شما معرفی می کنیم که می تواند به ترس شبانه کودک غلبه کرده و باعث آرامش بیشتر در او شود.
- کودک تان از چه چیزی می ترسد؟ اول باید ببینید که کودک شما از چه چیزی می ترسد. به حرف های کودک تان گوش دهید، از او سوال بپرسید و اجازه دهید که راحت حرفش را بزند و بگوید که هنگام خواب از چه چیزی می ترسد. ترس های او را مسخره نکنید. شاید برای شما بامزه و خنده دار به نظر برسد اما برای او واقعی است. وسط حرف هایش نپرید و اجازه دهید که راحت ترسش را بیان کند.
- به دنبال به هم زدن دنیای خیالی او نباشید . این که بخواهید خیلی صریح و مستقیم دنیای خیالی کودک تان را خراب کنید، برعکس عمل می کند و به کودک این پیام را ارسال می کند که آن دنیا واقعی است و شما می خواهید او را گول بزنید و همین باعث می شود که هنگام خواب، حس امنیت و راحتی نداشته باشد.
- امنیت کودک را ارزیابی کنید . اگر کودک تان جدا از شما می خوابد، حتماً باید خیال او را راحت کنید و بعد به سراغ جای خواب خودتان بروید. مهربان باشید و قاطعانه رفتار کنید. اگر کودکتان شما را صدا کرد، سریع هول نشوید و از او بپرسید که چه اتفاقی افتاده است. به او اطمینان دهید که همه چیز عالی و اوکی است و او در امنیت کامل به سر می برد و هیچ چیز و هیچ کس نمی تواند او را آزار دهد و می تواند خیلی راحت در اتاقش بخوابد.
این که به کودک اطمینان دهید که در امنیت کامل است و خودتان هم این امنیت را برایش فراهم کنید و عصبانی نشوید، باعث ایجاد اعتماد بین تان می شود و راحت تر می خوابد.
اگر لازم بود و احساس کردید که کودک ترسیده است، به کنارش بروید و صبر کنید تا بخوابد و بعد اتاق را ترک کنید یا می توانید هر دو داخل پذیرایی بخوابید؛ در صورتی که کودک وحشت زده بود، اجازه دارید که داخل اتاق او بخوابید. می توانید قول بدهید که چند وقت یکبار او را چک می کنید تا خیالش راحت باشد که امنیت دارد. به او بگویید هر دو دقیقه یا ۵ دقیقه یک بار این کار را می کنید ؛ سپس آن را به ده دقیقه و بعد ۱۵ دقیقه برسانید و تایم را طولانی تر کنید تا او خوابش ببرد. البته باید به قول تان عمل کنید. با انجام این کار او متوجه می شود که تنها نیست و دیگر نمی ترسد. اگر کودک از خواب پرید و می ترسید که دوباره بخوابد، باید او را مطمئن کنید که همه چیز در امن و امان است. - روی اعتماد به نفس و مهارت های حل مسئله در کودک تان کار کنید . در طول روز باید سعی کنید فعالیت هایی را انجام دهید که به اعتماد به نفس کودک تان کمک می کند. به عنوان مثال در مورد ترس ها و تجربیاتش با او صحبت کنید . راه های جایگزین را معرفی کنید که باعث می شود آرامش و اعتماد به نفسش را بسازید.
- روتین قبل از خواب را به یک روتین شاد و سرگرم کننده تبدیل کنید . 30 الی ۶۰ دقیقه قبل از خواب، کودک هرگز نباید در معرض هیچ چیز ترسناکی مخصوصاً فیلم ترسناک ، داستان ترسناک، موسیقی و ویدئوی ترسناک قرار بگیرد. قبل از آن باید یک روتین در محیط روشن با فضای شاد و سرگرم کننده داشته باشید تا با یاد آن موضوع به خواب برود و نترسد .
- از شب خواب کمک بگیرید . اگر کودک تان از تاریکی می ترسد و احساس امنیت ندارد، می توانید برایش یک شب خواب بخرید. شب خوابی که خودش آن را دوست داشته باشد و با آن ارتباط برقرار کند. درِ اتاق او را نیز باز بگذارید تا بداند که شما در خانه هستید و خیالش آسوده بشد
- جملات مثبت و سیستم پاداشی را فراموش نکنید . می توانید به این خاطر که مستقل شده و سر جای خودش می خوابد و به حرف شما گوش می دهد و به شما اعتماد کرد که هیچ چیز ترسناکی وجود ندارد ، برایش جایزه در نظر بگیرید ؛ اما طوری رفتار نکنید که او بترسد یا خجالت بکشد که از ترس هایش با شما صحبت کند.
حتما بخوانید: علت ترس در کودکان در سنین مختلف+ ۱۱ روش درمانی (اینفوگرافی)
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر ترس و اضطراب کودک ادامه پیدا کرد یا شدیدتر شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
- اگر کودک تان تجربه تلخی داشت و ترسش از بین نرفت، سریعا از یک پزشک کمک بگیرید.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
