مغز بچه ها نمونه مینیاتوری و کوچکی از مغز یک بزرگسال است. در واقع مغز کودکان ساختاری در حال رشد است که خودش را به جهان پیرامونش متصل می کند. این وسط همه چیز به والدین کودک بستگی دارد که دنیای فیزیکی و اجتماعی او را طوری پرورش بدهند که ساختارهای ذهنی کودک و اتصلات او به درستی شکل بگیرند.
ما در این مطلب هفت قانون فرزندپروری که بر اساس تحقیقات علمی در زمینه علوم اعصاب و روانشناسی به دست آمده اند را در اختیارتان می گذاریم. این روشها به شما کمک می کنند تا فرزندی با ذهنی منعطف و پویا پرورش بدهید.
1- باغبان باشید نه نجار
کار نجارها تراشیدن چوب به شکل و فرم دلخواهشان است؛ اما باغبانها گیاهان را به همان شکلی که هستند پرورش می دهند و بزرگ می کنند. این اتفاق درباره والدین هم صدق می کند. ممکن است پدر و مادری فرزندش را به شکل خاصی تربیت کند تا به عنوان مثال از او یک نوازنده ویولن حرفه ای بسازد و نجار گونه عمل کند. اما در طرف مقابل، والدینی هم هستند که محیطی فراهم می کنند تا فرزندشان در هر جهتی که می خواهد به رشد سالم و درست خودش ادامه بدهد.
شاید بگویید ما به عنوان والدین دوست داریم کودکمان ویولونیست بزرگی شود؛ اما یادتان باشد مجبور کردن بچه ها به یادگیری یک ساز خاص در نهایت باعث می شود او به هنرمندی تبدیل شود که نواختن ویولن را کار ناخوشایندی می بیند.
دانلود کنید ۳ تا از بهترین کتاب های رایگان روانشناسی کودک
نگرش باغبان گونه یعنی شما فرصت یادگیری موسیقی برای کودک را فراهم می کنید و بذرهای هنر را در خاک و گِل وجود او می پاشید. اما این اجازه را هم می دهید که خودش انتخاب کند کدام ساز را بیشتر می پسندد؛ سازهای کوبه ای، بادی یا زهی؟ خدا را چه دیدید؟ شاید قرار است کودک شما به یک نوازنده حرفه ای در سبک هوی متال تبدیل شود.
وقتی باغبان متوجه می شود که باید چه نوع گیاهی پرورش بدهد، وقت آن می رسد که خاک و تمام موارد مورد نیاز برای رشد و پرورش آن را مهیا کند. شما هم باید دقیقا یک باغبان پر صبر و حوصله باشید.
2- با فرزندتان زیاد حرف بزنید و برایش کتاب بخوانید
تحقیقات نشان می دهند مغز بچه ها حتی زمانی که چند ماه بیشتر ندارند و معنی کلمات را نمی فهمند هم فعال است و حرفهای دیگران را به خودش جذب می کند. صحبت کردن و کتاب خواندن برای کودکان نوپا، پایه ای عصبی برای یادگیریهای بعدی او ایجاد می کند. پس هر چه نوزاد شما تعداد کلمات بیشتری بشنود، تاثیر بیشتری هم از آنها می گیرد. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده کتاب خواندن و حرف زدن با نوزادان و بچه های کم سن و سال باعث می شود آنها در آینده دایره لغات وسیعتر و درک مطلب بهتری هم داشته باشند.
آموزش “کلمات احساسی” (کلمات غمگین، خوشحال، ناامید و غیره) به کودکان بسیار مفید است. هر چه کودک شما کلمات بیشتری بشنود، در آینده انعطاف پذیرتر عمل خواهد کرد.
سوال بسیاری والدین: تربیت کودک مودب و حرف گوش کن با ۱۲ روش
برای این کار می توانید احساسات دیگران را برای کودکتان تشریح کنید. درباره اینکه چه چیزهایی باعث بروز احساسات مختلف می شود و چطور روی احساسات آدمها اثر می گذارند با او حرف بزنید؛ مثلا بگویید: “اون پسر کوچولویی که داره گریه میکنه رو میبینی؟ چون افتاده و زانوش خراش برداشته، دردش گرفته. حالا ناراحته و دلش میخواد مامان و باباش بغلش کنن”.
خودتان را یک راهنمای تور بدانید که باید دنیای اسرارآمیز انسان ها و حرکات و صداهایشان را برای کودک توضیح بدهد و او را با جهان اطرافش آشنا کند.
3- چیزهای مختلف را برایش توضیح بدهید
بچه ها مدام می پرسند “چرا؟ و این واقعا می تواند خسته کننده باشد. اما یادتان باشد وقتی چیزی را برای کودکتان توضیح می دهید، مورد جدید و تازه ای به دنیای او اضافه می کنید و باعث می شوید از آن به بعد آن چیز برایش قابل پیش بینی باشد. وقتی مغز بتواند به خوبی چیزی را پیش بینی کند، کارآمدتر و بهتر عمل می کند.
هیچ وقت «چرا» را با «چون من گفتم» جواب ندهید. وقت بگذارید و دلیل مسائل را برایش توضیح بدهید. بچه هایی که دلایل رفتارهای خاص را می فهمند، می توانند بهتر و موثرتر اعمال و رفتارشان را کنترل کنند. اگر تنها چیزی که کودکتان یاد گرفته این است که “نباید کلوچه ها رو بخورم، چون مامانم اینطوری گفته و اگه بفهمه توی دردسر می افتم”، احتمالا وقتی شما در خانه حضور ندارید این استدلال بی اثر خواهد شد.
بلد باشید: تفسیر نقاشی کودک از دید روانشناسی
در عوض بهتر است به کودک بفهمانید که: ” نباید همه کلوچه ها رو بخوری چون معده درد می گیری و در ضمن، خواهر و برادرت هم از اینکه سهمشون رو خوردی خیلی ناراحت میشن”. چنین استدلالی باعث می شود او به عواقب کارش پی ببرد و احساس همدلی را هم در او افزایش می دهد.
4- عمل را توصیف کنید نه خود شخص را
وقتی پسرتان خواهرش را می زند او را «پسر بد» خطاب نکنید. به جای این کار جزئی تر و دقیقتر عمل کنید و بگویید: “خواهرت رو نزن. وقتی اونو میزنی ناراحت میشه. بهش بگو ببخشید”.
این قانون برای تمجید و تحسین هم صدق می کند. دختر یا پسرتان را «دختر خوب» یا «پسر خوب» خطاب نکنید. به جای این کار درباره عمل و رفتار او اظهار نظر کنید؛ مثلا بگویید: “خیلی کار خوبی کردی که برادرت رو هل ندادی”. این جمله بندیها به مغز کودک کمک می کند تا درباره اعمال و رفتار خودش مفاهیم مفیدتری خلق کند.
بلد باشید: دلیل جیغ زدن کودک و ۱۲ کاری که والدین حتما باید انجام دهند
پیشنهاد مفید دیگر تشریح و توصیف رفتارهای شخصیتهای کتابهای داستان است. موقع قصه خواندن برای کودک، رفتار شخصیتهای داستان را شرح بدهید نه خود او را؛ مثلا اگر کسی در قصه حقیقت را نمی گفت نگویید: “پسرک دروغگوئه!” به جای آن بگویید:”پسرک قصه دروغ گفت”. بعد ادامه بدهید: “به نظرت چرا پسرک دروغ گفت؟ اگه بقیه بفهمن که دروغ گفته چه حسی پیدا می کنن؟ بنظرت باید پسرک رو ببخشن؟”
وقتی به جای حس اطمینان احساس کنجکاوی را در کودک تحریک می کنید باعث می شوید در شرایط مختلف زندگی اش انعطاف پذیرتر عمل کند. علاوه بر این با این کار نشان می دهید که پسرک قصه ذاتا آدم دروغگویی نیست، بلکه در موقعیت خاصی دروغ گفته و شاید اگر در شرایط دیگری قرار می گرفت صادقانه تر رفتار می کرد.
5- به کودکتان کمک کنید رفتار شما را تقلید کند
تا حالا به این توجه کرده اید بعضی کارها که به نظر شما “کار” هستند مثل تمیز کردن خانه یا ظرف شستن، برای کودکتان “بازی” محسوب می شوند؟ بچه ها به طور طبیعی با تماشا کردن، بازی کردن و مهمتر از همه با تقلید و کپی کردن رفتارها، چیزهای مختلف را از بزرگترهایشان یاد می گیرند.
این کار روش موثری برای یادگیری است و باعث می شود کودک روی احساساتش مسلط شود. پس توصیه می کنیم یک جاروی اسباب بازی، بیلچه باغبانی یا ماشین چمن زنی اسباب بازی برای فرزندتان بخرید و به او اجازه بدهید رفتارهای شما را تقلید کند.
علت لجبازی کودکان، درک از نظر روانشناسی و 10 روش درمان خانگی
نکته مهم: بچه های کم سن و سالتر رفتارهای خوب و بد شما را تقلید می کنند پس باید خیلی مراقب رفتار و گفتارتان باشید.
6- اجازه بدهید کودکتان افراد مختلف امن و سالم را ملاقات کند
بچه ها به طور معمول پدربزرگ، مادربزرگ، دوستان و آشنایان را می بینند؛ ولی بهتر است تا حد امکان او را در معرض مواجهه با افراد دیگر هم قرار بدهید، مخصوصا وقتی هنوز نوزاد است.
تحقیقات نشان می دهد هر چه بچه ها تعداد افراد بیشتری را ببینند، در آینده قدرت تشخیص و به خاطر سپردن چهره ها در ذهنشان هم قویتر خواهد بود. علاوه بر این، وقتی شما این اجازه را می دهید که افرادی از هر نژاد و قومیتی با کودک شما صحبت کنند و او را ببینند، ساده ترین و در عین حال موثرترین قدم برای از بین بردن حس نژادپرستی در او را هم برمیدارید.
7- بگذارید کارها را خودش انجام بدهد
بچه ها دوست دارند بدون کمک پدر و مادرشان کارهای مختلف مثل لباس پوشیدن، پازل درست کردن و غیره را تجربه کنند و این خیلی خوب است، چون باعث تقویت حس پویایی و فعالیت در آنها می شود.
حتی کارهایی که بنظر بد و ناخوشایند می آیند هم در حقیقت تلاشهای کودک برای درک تاثیر انجام آنها روی جهان اطرافش هستند. مثلا ممکن است کودک 2 ساله شما عروسکش را به زمین بیندازد و منتظر بماند تا شما آن را بردارید و دوباره به او بدهید. او با این کار نمی خواهد شما را اذیت کند، بلکه در حال یادگیری است. کودکتان با انداختن عروسکش چیزهایی درباره نیروی گرانش زمین می آموزد و همچنین یاد می گیرد که رفتارش چه تاثیری روی دنیای اطرافش می گذارد. پس عروسک را از روی زمین بردارید و اجازه بدهید دوباره این کار را امتحان کند.
دانستن اینکه چه زمانی باید وارد ماجرا شوید و چه وقتی باید عقب بایستید و اجازه تجربه کردن به کودک بدهید سخت است. اما این را بدانید اگر همیشه کنار فرزندتان باشید، مدام راهنمایی اش کنید، تمام نیازهایش را برآورده کنید و همه کارها را خودتان برایش انجام بدهید، او هیچ وقت یاد نمی گیرد که چطور باید خودش کارها را انجام بدهد. اجازه دادن برای تجربه و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات و مسائل، کودک شما را انعطاف پذیر بار می آورد و به او کمک می کند تا عواقب اعمال و رفتارهایش را بفهمد.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
