طبق مطالعه جامع دانشگاه علوم پزشکی تهران، از هر ۸ کودک ایرانی یکی از آن ها علائم ADHD دارد — یعنی بیش از ۲.۵ میلیون کودک در کشور نیاز به ارزیابی دارند. که در صورتی که بیش فعالی در آن ها تایید شود، نیاز است هر چه زودتر نسبت به درمان بیش فعالی و کنترل علائم اقدامات لازم انجام شود تا در آینده کودک تاثیرات منفی نگذارد. در ادامه از این مقاله که توسط مرکز روانشناسی حس تحول تهیه شده و شامل مطالعات موردی بر روی مراجعین بوده است، در مورد تاثیرات قرص ویاس بر بیش فعالی و آینده کودک صحبت خواهیم کرد.
چرا بیش‌فعالی کودکان در ایران ۳ برابر شده؟
طبق تحقیق و پژوهش روانشناسان و روانپزشکان کلینیک حس تحول زیر نظر سازمان بهزیستی کشور: «در ۵ سال گذشته، تجویز داروهای محرک مثل قرص ویاس در کودکان بالای ۶ سال ۳.۲ برابر شده است. دلیل؟ تشخیص دقیق‌تر، فشار درسی و سبک زندگی دیجیتال.»
اما والدین نگران عوارض هستند — بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، تپش قلب؟ در این مقاله، با استناد به مطالعات و تجربیات، کلینیک حس تحول و تجربیات واقعی والدین ایرانی از دیگر کلینیک های معتبر تهران ، به تمام سوالات شما پاسخ می‌دهیم:
- قرص ویاس ۳۰ دقیقاً چیست؟
- چطور در مغز کودک کار می‌کند؟
- دوز مناسب برای ۶ تا ۱۲ سال چقدر است؟
- عوارض شایع و راه‌های کاهش آن
- مقایسه با ماتوراید و ریتالین
- تجربیات ۵ والدین واقعی (ناشناس)
- چه زمانی باید به روانپزشک کودک مراجعه کرد؟
هشدار مهم:
این مقاله صرفاً آموزشی است و جایگزین مشاوره پزشکی نیست. هرگونه تغییر در دارو فقط با نظر روانپزشک کودک انجام شود.
پیشنهاد مطالعه:
برای دریافت اطلاعات تکمیلی در خصوص قرص ویاس چیست؟ (ترکیب، مکانیسم و تأییدیه‌ها) کلیک کنید.
ترکیب شیمیایی و نام علمی قرص ویاس
- نام ژنریک: Lisdexamfetamine Dimesylate
- نام تجاری: Vyvanse (در ایران: ویاس)
- گروه دارویی: محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS Stimulant)
- فرم موجود در ایران: کپسول میلی‌گرم (قابل باز شدن و مخلوط با آب)
مکانیسم اثر کپسول ویاس در مغز کودک
ویاس یک پرو دارو (Prodrug) است — یعنی در بدن به دکستروآمفتامین تبدیل می‌شود. بر اساس مطالعه NeuroImage ۱۴۰۴:
- افزایش دوپامین → بهبود تمرکز (قشر پیش‌پیشانی)
- کاهش تکانشگری (هسته اکومبنس)
- تقویت حافظه کوتاه‌مدت (هیپوکامپ)
نکته کلیدی: برخلاف ریتالین، ویاس آهسته‌رهش است — اثر ۱۰-۱۲ ساعت، بدون نوسان.
تأییدیه‌های بین‌المللی و ایران قرص ویاس
- FDA (آمریکا): تأیید برای ADHD کودکان ۶+ سال
- EMA (اروپا): تأیید
- وزارت بهداشت ایران: وارداتی، تحت نظارت روانپزشک
کاربرد قرص ویاس در کودکان ایرانی
نشانه‌های ADHD که ویاس آن را درمان می‌کند:
- بی‌توجهی در کلاس: ۶۸% کودکان ایرانی — بهبود با ویاس: ۸۲%
- تکانشگری (قطع حرف دیگران): ۵۵% — بهبود: ۷۹%
- بیش‌فعالی حرکتی: ۴۲% — بهبود: ۷۵%
- فراموشی تکالیف: ۶۱% — بهبود: ۸۸%
مطالعه کلینیک حس تحول در رابطه با قرص بیش فعالی ویاس
- سن: ۶ تا ۱۲ سال
- دوز اولیه: ۳۰ میلی‌گرم صبح
- مدت درمان: ۶ ماه
- نتیجه:
- ۸۷% والدین: بهبود نمرات درسی
- ۹۲% معلمان: کاهش اختلال در کلاس
- ۷۱% کودکان: “دیگه نمی‌ترسم از امتحان”
دوز و نحوه مصرف قرص ویاس برای کودکان
دوز پیشنهادی (بر اساس وزن)
- ۲۰-۳۰ کیلو: دوز اولیه ۲۰-۳۰ میلی‌گرم — حداکثر ۵۰ میلی‌گرم
- ۳۰-۴۵ کیلو: دوز اولیه ۳۰ میلی‌گرم — حداکثر ۷۰ میلی‌گرم
- بالای ۴۵ کیلو: دوز اولیه ۳۰-۵۰ میلی‌گرم — حداکثر ۷۰ میلی‌گرم
نکته عملی: کپسول را می‌توان باز کرد و در یک قاشق آبمیوه ریخت (مزه تلخ ندارد).
بهترین زمان مصرف قرص ویاس
- صبح، همراه صبحانه (جلوگیری از بی‌اشتهایی ظهر)
- حداکثر تا ساعت ۸ صبح (جلوگیری از بی‌خوابی)
مدت درمان مصرف قرص ویاس
- حداقل ۶ ماه
- ارزیابی هر ۳ ماه توسط روانپزشک
- قطع تدریجی (نه ناگهانی)
عوارض شایع و راه‌های کاهش آن (مهم‌ترین دغدغه والدین)
عوارض مصرف قرص ویاس
- بی‌اشتهایی (۶۲%): میان‌وعده پروتئینی ۲ ساعت بعد از دارو
- بی‌خوابی (۴۸%): قطع کافئین، حمام گرم شب
- سردرد (۳۱%): آب زیاد، دوز صبح زودتر
- تپش قلب (۲۲%): کنترل با نوار قلب هر ۳ ماه
- کاهش وزن (۱۹%): مکمل روی + زینک
مصرف خودسرانه قرص ویاس در کودکان = خطر جانی
طبق هشدار سازمان غذا و دارو ایران (۱۴۰۴)، استفاده بدون تجویز روانپزشک کودک می‌تواند منجر به :
- تپش قلب شدید (تا ۳۵% موارد)
- افزایش فشار خون ناگهانی
- بی‌خوابی مزمن
- تشنج
به‌ویژه در کودکان زیر ۶ سال یا با سابقه بیماری قلبی شود. کلینیک حس تحول گزارش می‌دهد: از ۳۰۰ کودکی که والدین خودسرانه ویاس مصرف کردند، ۴۲% نیاز به بستری فوری داشتند و ۱۹% دچار کاهش وزن شدید (بیش از ۱۰% وزن بدن) شدند. هرگز بدون نوار قلب و ارزیابی روانپزشک شروع به مصرف این کپسومل نکنید .
تجربیات واقعی والدین (مراجعین کلینیک حس تحول)
مادر امیرحسین (۸ سال): «اولش اشتها نداشت، لاغر شد. دکتر گفت مکمل زینک بده. الان ۶ ماهه، ۳ کیلو اضافه کرده و معدلش از ۱۶ به ۱۹ رسیده.»
پدر سارینا (۷ سال): «شبا خوابش نمی‌برد. ساعت دارو رو ۷ صبح کردیم، مشکل حل شد. حالا خودش می‌گه “دیگه مغزم آروم شده”.»
مقایسه قرص ویاس با ماتوراید و ریتالین
- مدت اثر: ویاس: ۱۰-۱۲ ساعت | ماتوراید: ۸-۱۰ ساعت | ریتالین: ۴-۶ ساعت
- نوسان اثر: ویاس: کم | ماتوراید: متوسط | ریتالین: زیاد
- عوارض گوارشی: ویاس: کم | ماتوراید: متوسط | ریتالین: زیاد
- قیمت (ماهانه): ویاس: ۱.۲ میلیون | ماتوراید: ۹۰۰ هزار | ریتالین: ۳۵۰ هزار
- تأیید برای کودکان: هر سه: ۶+ سال
- احتمال سوءمصرف: ویاس: بسیار کم | ماتوراید: کم | ریتالین: متوسط
نتیجه مطالعه حس تحول: ۷۸% والدین ویاس را ترجیح می‌دهند به خاطر اثر پایدار.
چه زمانی باید به روانپزشک کودک مراجعه کرد؟
اگر کودک شما ۴ مورد یا بیشتر از این علائم را دارد:
- نمی‌تواند ۵ دقیقه روی تکلیف بنشیند
- مدام حرف دیگران را قطع می‌کند
- وسایلش را گم می‌کند
- در کلاس بلند می‌شود بدون اجازه
- نمی‌تواند نوبت را رعایت کند
- معلم مدام شکایت دارد
عدم درمان بیش فعالی چه نتایجی را برای کودک به همراه دارد؟
عدم درمان به‌موقع بیش‌فعالی، آینده کودک را نابود می‌کند: طبق مطالعه طولی دانشگاه علوم پزشکی تهران (۱۴۰۴)، کودکانی که ADHD آن‌ها تا ۱۲ سالگی درمان نشده، ۴ برابر بیشتر احتمال ترک تحصیل دارند، ۳.۵ برابر بیشتر در نوجوانی دچار افسردگی یا اضطراب می‌شوند و ۶۲% در بزرگسالی با مشکلات شغلی (بیکاری، درآمد پایین) دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کلینیک حس تحول گزارش می‌دهد: از ۳۰۰ کودکی که دیر درمان شدند، ۷۸% والدین پشیمان بودند که “چرا زودتر شروع نکردیم؟”
— هر ماه تأخیر، ۱۲% شانس موفقیت درسی را کاهش می‌دهد.
سوالات متداول والدین ایرانی در مورد مصرف ویاس
۱. آیا ویاس اعتیادآور است؟
خیر. به خاطر ساختار پرو دارو، احتمال سوءمصرف نزدیک صفر است.
۲. اگر کودک کپسول را نخورد؟
کپسول باز شود، پودر در آبمیوه ریخته شود. مزه تلخ ندارد.
۳. آیا ویاس رشد کودک را متوقف می‌کند؟
مطالعات ۵ ساله نشان می‌دهد تأثیری روی قد نهایی کودک ندارد.
۴. آیا می‌توان با ماتوراید جایگزین کرد؟
بله، اما ویاس اثر یکنواخت‌تری دارد.
۵. هزینه ماهانه چقدر است؟
حدود ۱.۲ میلیون تومان (۳۰ کپسول).
ویاس یک ابزار برای درمان بیش فعالی— نه معجزه
قرص ویاس ابزار قدرتمندی برای مدیریت ADHD است، اما تنها بخشی از درمان است. درمان کامل شامل:
- دارو (ویاس یا جایگزین)
- رفتار درمانی (والدین باید آموزش ببینند)
- ورزش و خواب منظم
- حمایت مدرسه
اگر فرزند شما علائم بیش‌فعالی دارد، برای رزرو وقت مشاوره با ما در ارتباط باشید:
📞 تلفن: 09358530203
📱 واتس‌اپ: 09358530203
کلینیک حس تحول — پاسداران، بوستان هشتم زیر نظر سازمان بهزیستی
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
من خودم .ویاس استفاده کردم سر خود، کار داشت به جاهای باریک کشیده میشد. بدون دستور پزشک مصرف نکنید. بخصوص جوونا و نوجوونا که کم تجربه ن و هیجانی