دیابت یک بیماری شایع است که در آن مقدار گلوکز (قند) خون بسیار زیاد است زیرا بدن قادر به استفاده درست از آن نیست. دلیل این امر آن است که روش بدن برای تبدیل گلوکز به انرژی، آنطور که باید، کار نمی کند.
در سراسر جهان، بروز دیابت رو به افزایش است، و به تبع آن دیابت در بین کودکان نیز مشاهده می شود. در هر سال از هر ۱۰۰۰۰۰ کودک، ۱۷ نفر به دیابت مبتلا می شوند. شروع دیابت کودکان معمولاً در اواخر کودکی اتفاق می افتد اما می تواند از بدو تولد تا اواخر بزرگسالی هم دیده شود.
حتما بخوانید: قد و وزن کودکان زیر ۴ سال به تفکیک سن و جنس چقدر باید باشد؟
انواع دیابت
انواع مختلفی از دیابت وجود دارد، اما دو نوع متداول آنها، دیابت نوع ۱ و نوع ۲ می باشند.
۱- دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱ نوعی اختلال خود ایمنی است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول های سالم لوزالمعده (که تولید کننده هورمون انسولین هستند) را از بین ببرد. انسولین موجب می شود که قند یا گلوکز موجود در جریان خون، وارد سلول ها شوند. سلولها از گلوکز برای تولید انرژی استفاده می کنند. بدون انسولین، قند خون بالا می رود و این می تواند کشنده باشد.
دیابت نوع ۱ در ۴۰۰ نوجوانان و بزرگسالان زیر ۲۰ سال، حدود ۱ نفر را مبتلا می کند.
چه کسی به دیابت نوع ۱ مبتلا می شود؟
علت دقیق ابتلا به دیابت نوع ۱ هنوز مشخص نیست. اما افراد زیر بیشتر در معرض خطر هستند:
- کودکان سفید پوست و کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع یک دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. اما تنها حدود ۱۰ درصد از مبتلایان به دیابت نوع ۱، سابقه خانوادگی این بیماری را دارند.
- بعضی اوقات، کودک پس از قرار گرفتن در معرض برخی ویروس ها مانند آنهایی که باعث ایجاد مونو نوکلوئوز عفونی(اپشتین بار) می شود، دچار دیابت می شود.
علائم و نشانه های دیابت نوع ۱
علائم همیشه واضح نیستند و می توانند مدت زمان زیادی طول بکشند. دیابت نوع ۱ ممکن است به تدریج یا ناگهانی به وجود بیاید.
اما بچه ها یا نوجوانانی که مبتلا به دیابت نوع ۱ هستند ممکن است علایم زیر را نشان دهند:
- پر ادراری(افزایش حجم و تکرر ادرار)
- پر نوشی(نوشیدن زیاد مایعات و تشنگی زیادتر از حد معمول)
- احساس خستگی
- از دست دادن وزن (یا عدم وزن گیری)
در برخی موارد، علائم دیگر می تواند نشاندهنده ی خطر باشد. گاهی اوقات اولین علامت دیابت کودکی، شب ادراری زیاد است. همچنین اگر دختری که به بلوغ نرسیده است، به یک عفونت مخمر واژینال مبتلا شود، مشکوک به ابتلا به دیابت خواهد بود.
آیا می توان از دیابت نوع ۱ جلوگیری کرد؟
دیابت نوع ۱ قابل پیشگیری نیست. پزشکان حتی نمی توانند علل دقیق این بیماری را مشخص کنند.
دیابت نوع ۱ مسری نیست، بنابراین کودکان و نوجوانان نمی توانند آن را از شخص دیگری بگیرند و یا آن را به دوستان یا اعضای خانواده منتقل کنند. همچنین خوردن زیاد قند، باعث ابتلا به دیابت نوع ۱ نمی شود.
دیابت نوع ۱ چگونه درمان می شود؟
درمان به معنای کنترل مناسب دیابت برای به حداقل رساندن اثرات آن است.
- از بروز مشکلات بهداشتی جلوگیری کنید.
- به بچه ها کمک کنید تا رشد و پیشرفت طبیعی جسمی، روحی، عاطفی و اجتماعی داشته باشند.
به طور کلی، بچه های مبتلا به دیابت نوع ۱ باید:
- طبق تجویز پزشک، از انسولین استفاده کنند
- یک رژیم غذایی سالم و متعادل با شمارش دقیق کربوهیدرات ها داشته باشند
- درجه قند خون را طبق دستورالعمل بررسی کنند
- فعالیت بدنی منظم داشته باشند
پیوند سلول های لوزالمعده یک آزمایش تجربی است که فقط در بزرگسالان و بطور بسیار محدود در ایالات متحده انجام می شود.
حتما بخوانید: دندان درد کودکان: علت، بهترین درمانهای خانگی و نکات مهم
پیروی از برنامه درمانی به بچه ها کمک می کند تا سالم بمانند، اما در حال حاضر، هیچ درمانی برای دیابت نوع ۱ وجود ندارد. بنابراین کودکان مبتلا، باید تا پایان عمر با بیماری شان کنار بیایند و آن را کنترل کنند. مراقبت مناسب از کودکان مبتلا به دیابت، باعث می شود که آنها هم درست مانند سایر بچه ها سالم به نظر برسند و یک زندگی طولانی و مثمر ثمر داشته باشند.
دیابت نوع ۱ چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
اگر به علائم اولیه دیابت توجه نشود و درمان انجام نگیرد، مواد شیمیایی به نام کتون می توانند در خون ایجاد شوند و باعث بروز موارد زیر شوند:
- درد معده
- تهوع
- استفراغ
- تنفس با بوی میوه
- مشکلات تنفسی
- از دست دادن هوشیاری
پزشکان این وضعیت را کتواسیدوز دیابتی یا DKA جدی می نامند. بعضی اوقات این علایم با علایم آنفولانزا یا آپاندیسیت اشتباه گرفته می شوند.
دیابت همچنین می تواند در بعضی از افراد عوارض طولانی مدت ایجاد کند، از جمله این عوارض عبارتنداز:
- بیماری قلبی
- سکته مغزی
- اختلال در بینایی
- آسیب کلیه
۲- دیابت نوع ۲
در دیابت نوع ۲، بدن یا نمی تواند به درستی از انسولین تولید شده استفاده کند یا انسولین کافی در بدن تولید نمی شود.
تا همین چند سال پیش، کودکان و نوجوانان خردسال تقریباً هرگز به دیابت نوع ۲ مبتلا نمی شدند و به همین دلیل در گذشته به این بیماری، دیابت بزرگسالی گفته می شد. اکنون، تقریباً یک سوم جوانان آمریکایی دچار اضافه وزن هستند. اضافه وزن و بی تحرکی حتی در کودکان زیر ۱۰ سال، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.
سن
بیماری کودکانی که به دیابت نوع ۲ مبتلا می شوند، معمولاً در سنین نوجوانی تشخیص داده می شود. یک دلیل این است که هورمونهای ترشح شده در دوران بلوغ، استفاده از انسولین را برای بدن سخت تر می کند.
این به خصوص در دختران (که احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در آنها بیشتر از پسران است)، شایعتر است.
علائم و نشانه های دیابت نوع ۲
- پرخوری
- پرنوشی
- پرادراری
- احساس خستگی
- ایجاد نواحی تیره در چین های پوستی
- کاهش وزن
عوامل خطر
عوامل زیر، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در کودکان افزایش میدهد:
- داشتن سابقه ی خانواده ابتلا به دیابت نوع ۲ (عوامل ژنتیکی).
- کودک متولد شده از مادر مبتلا به دیابت بارداری (دیابت در دوران بارداری).
- نژادهای آمریکایی آفریقایی، اسپانیایی، بومیان آمریکا، آمریکایی آسیایی و اقیانوس آرام.
- داشتن شرایط مرتبط با مقاومت به انسولین.
اگر فرزند شما اضافه وزن یا هر یک از عوامل خطر ذکر شده در بالا را دارد، در مورد انجام آزمایش قند خون با پزشک خود مشورت کنید. آزمایش قند خون به طور معمول از ۱۰ سالگی یا با شروع بلوغ آغاز می شود و هر ۳ سال یکبار تکرار می شود.
حتما بخوانید: علائم دیابت در کودکان: روشهای پیشگیری و نکات مهم
آیا می توان از دیابت نوع ۲ پیشگیری کرد؟
برخلاف دیابت نوع ۱، بعضی اوقات می توان از دیابت نوع ۲ پیشگیری کرد. افزایش بیش از حد وزن، چاقی و سبک زندگی بی تحرک همه مواردی است که فرد را در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می دهد.
کودکان و نوجوانان می توانند با کاهش وزن خود و افزایش فعالیت بدنی، از بروز دیابت نوع ۲ جلوگیری کنند یا ابتلا به آن را به تأخیر بیاندازند، اما سایر عوامل خطر دیابت نوع ۲ ازجمله ژنتیک قابل تغییر نیست.
داروهای دیابت نوع ۲
انسولین تزریقی یا داروهای خوراکی ممکن است در صورت لزوم توسط پزشک کودک تجویز شود تا به شما در کنترل سطح قند خون فرزند کمک کند. اگر پزشک دارویی تجویز کرده است، لازم است که کودک شما آن را طبق دستورالعمل مصرف کند. عوارض جانبی برخی داروهای خاص ممکن است شامل نفخ یا گاز معده باشد. در صورت داشتن هر گونه سؤال، با پزشک فرزند خود مشورت کنید.
پزشک در کنار داروها، تغییراتی در رژیم غذایی کودک پیشنهاد می کند و او را به انجام فعالیت جسمی ترغیب می کند.
تشخیص
اگرچه آزمایش خون مطمئن ترین روش برای تشخیص دیابت است، اما پزشک ممکن است در ابتدا آزمایش گلوکز ادرار (قند ادرار) را پیشنهاد دهد، زیرا روش آسانتری برای کودکان است.
درصورت وجود قند در ادرار کودک، یک آزمایش قند خون می تواند تشخیص دیابت را تأیید کند.
حتما بخوانید: علت پایین بودن قند خون نوزاد، بهترین درمانهای موجود و نکات مهم
قند خون ۲۰۰ میلی گرم در هر دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) یا بیشتر نشان می دهد که کودک شما به دیابت مبتلا شده است و برای کمک به بدن وی در پردازش گلوکز، نیاز به انسولین است.
برای تشخیص نوع دیابت در کودک، آزمایش های دیگری نیز ممکن است انجام شود. این موارد شامل بررسی میزان انسولین ناشتا، آزمایش های ژنتیکی و آزمایش های ایمنی است که به بررسی آنتی بادی های خاصی میپردازد که می توانند در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ وجود داشته باشند.
والدین کودکان مبتلا به دیابت چه کاری می توانند انجام دهند؟
- با نگاهی دقیق بر میزان قند خون کودک، از پایین آمدن و بالا رفتن آن جلوگیری کنید.
- والدین باید بدانند که کودکان مبتلا به دیابت محدودیت رژیم غذایی دارند و سطح فعالیت آنها را باید از نزدیک مورد نظارت قرار دهند.
- در ابتدا و در تمام طول عمر فرزند، دیابت می تواند یک مشکل جدی باشد. بیماران و خانواده هایشان باید بتوانند قند خون را کنترل کنند.
مواردی که باید مد نظر داشته باشید عبارتند از:
- شما ممکن است در ابتدا خود تزریق انسولین را انجام دهید، و حتی اگر نیازی به انجام این کار نباشد باید بدانید که چگونه انجام می شود. دو محل اصلی برای تزریق انسولین وجود دارد، بالاتر از شکم و در ران. محل دقیق تزریق، توسط پزشک آموزش داده می شود.
- شما باید با علائم قند خون پایین و کتواسیدوز دیابتی و همچنین شناخت این شرایط آشنا شوید. همچنین باید بدانید در صورت بروز آنها چه اقدامی انجام دهید.
- سطح قند خون فرزندتان را زیر نظر داشته باشید و به محض بزرگ شدن، به آنها بیاموزید که چگونه این کار را انجام دهند.
- با مرور زمان و بزرگ شدن کودکان، باید یاد بگیرند که چگونه تزریق انسولین را انجام دهند.
- اطمینان حاصل کنید که افراد مثلا مسئولین مدرسه، از بیماری فرزندتان اطلاع دارند و در صورت بروز علائم قند خون پایین، به شما اطلاع دهند و اقدامات لازم را انجام دهند.
- اطمینان حاصل کنید که گلوکز همیشه در دسترس است.
ویدیوی زیر را از دست ندهید
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
