زردی یک بیماری شایع در نوزادان است که باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها می شود. زردی خفیف در حدود ۶۰٪ از نوزادان تازه متولد شده رسیده و حدود ۸۰٪ نوزادان نارس دیده می شود. به احتمال زیاد آن را از روز سوم پس از تولد مشاهده خواهید کرد. زردی معمولاً بی خطر است و بعد از ۱ تا ۲ هفته از بین می رود.
نکات کلی
زردی نوزادان زمانی ایجاد می شود که سطح بیلی روبین خون آنها بالا رود. بیلی روبین ماده ای زرد رنگ است که بدن هنگام تعویض گلبول های قرمز قدیمی، ایجاد می کند. کبد به تجزیه این مواد کمک می کند تا بتواند آن ها را از طریق مدفوع، از بدن خارج سازد.
زمانی که کبد نتواند بیلی روبین را از بدن دفع کند، زردی ایجاد میشود.سطح بالای بیلی روبین خون، باعث می شود پوست و سفیدی چشم های کودک زرد به نظر برسد. به این شرایط زردی گفته می شود.
حتما بخوانید: ۳ دعای موثر برای درمان زردی نوزاد در کنار معاینات پزشکی
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری کامل از زردی وجود ندارد اما دانستن عوامل خطر می تواند به شما در پیشگیری و آمادگی برای زردی کودک، کمک کند.
زردی نوزاد چیست؟
به زرد شدن پوست و سفیدی چشم های نوزاد، زردی می گویند. زردی در نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع است و ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که میزان بیلی روبین در بدن نوزاد زیاد شود. بیلی روبین یک رنگدانه زرد است که در هنگام شکسته شدن سلول های قرمز خون ایجاد می شود.
در نوزادان و بزرگسالان، کبد بیلی روبین را پردازش می کند و سپس آن را از طریق دستگاه روده عبور می دهد. با این حال، کبد در حال رشد یک نوزاد، ممکن است به اندازه کافی برای از بین بردن بیلی روبین بالغ نباشد.
خبر خوب این است که در اکثر موارد، زردی نوزاد به دلیل رشد کبد نوزاد و به محض شروع تغذیه کودک، به خودی خود از بین می رود چون این امر به خروج بیلی روبین از بدن کمک می کند.
در بیشتر موارد، زردی در عرض ۲ تا ۳ هفته از بین می رود. زردی که بیش از ۳ هفته ادامه یابد ممکن است نشانه بیماری زمینه ای باشد.
حتما بخوانید: آیا زردی نوزاد قابل برگشت است؟ بهترین راه چاره چیست؟
علاوه بر این، مقادیر بالای بیلی روبین می تواند کودک را در معرض خطر ناشنوایی، فلج مغزی یا سایر اشکال آسیب مغزی قرار دهد.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که همه ی نوزادان تازه متولد شده قبل از ترخیص از بیمارستان و مجددا بین ۳ تا ۵ روزگی، از نظر زردی معاینه شوند.
علائم
گسترده ترین علامت زردی نوزاد، زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها است. این حالت معمولاً از ناحیه سر شروع می شود و به سینه، معده، بازوها و پاها گسترش می یابد. علائم زردی نوزاد می تواند شامل موارد زیر هم باشد:
- خواب آلودگی
- مدفوع کمرنگ – نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند باید مدفوع سبز مایل به زرد داشته باشند، در حالی که کودکانی که از شیرخشک تغذیه می شوند باید رنگ مدفوع سبز خردلی داشته باشند.
- تغذیه ی ضعیف
- ادرار تیره – ادرار نوزاد باید بی رنگ باشد
علائم زردی شدید نوزاد شامل موارد زیر است:
- زرد شدن شکم یا اندام ها
- خواب آلودگی
- وزن گیری ضعیف
- تغذیه ضعیف
- تحریک پذیری
راههای جلوگیری از زردی در نوزادان
۱- در دوران بارداری آزمایش خون انجام دهید. ناسازگاری خاص خون می تواند باعث تجزیه بیشتر سلول های خونی و تولید بیلی روبین بیشتر شود.
- مادران مبتلا به Rh منفی یا گروه خونی O + باید در نظر داشته باشند که ملاحضات بیشتری انجام دهند زیرا ناسازگاری Rh و ABO از بالاترین عوامل خطر است.
- نقص ژنتیکی آنزیمی، مانند نقص در گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز هم می تواند منجر به خطر بیشتر زردی شود زیرا آنها می توانند سلولهای خونی خاصی را از بین ببرند و باعث ایجاد بیلی روبین بیشتر در جریان خون شوند.
- علاوه بر آزمایش خون قبل از تولد، پزشکان باید قبل از ترک نوزاد از بیمارستان هم زردی را آزمایش می کنند. این آزمایش در ۳ تا ۵ روزگی هم انجام می شود.
۲- خطر زایمان زودرس را کاهش دهید. نوزادان متولد شده قبل از ۳۸ هفته بیشتر در معرض خطر ابتلا به زردی هستند. کبد یک نوزاد نارس نسبت به نوزاد کاملاً رشد یافته، کمتر توسعه یافته است و از بین بردن بیلی روبین در آنها سخت تر است.
- برخی از عوامل خطر، مانند سن یا چندقلو زایی، قابل تغییر نیستند، اما بسیاری از خطرات زیست محیطی قابل پیشگیری می باشند.
- مراقبت های قبل از تولد خود را سر وقت انجام دهید. مراقبت های زودهنگام و مداوم قبل از زایمان باعث می شود که شما و نوزادتان در حین بارداری تا حد ممکن سالم بمانید. این مشکلی را که می تواند منجر به زایمان زودرس شود، نشان می دهد.
- از آلودگی های شیمیایی جلوگیری کنید. دخانیات، الکل، داروهای خیابانی و برخی از داروها می توانند احتمال زایمان زودرس را افزایش دهند. اگر برای ترک به کمک نیاز دارید، با پزشک خود صحبت کنید. آلاینده های محیط زیست هم می توانند خطر آفرین باشند.
- تا حد امکان آرام باشید. استرس عامل اصلی زایمان زودرس است. فقدان حمایت اجتماعی، شغل های آسیب زا از لحاظ جسمی و روحی، خشونت خانگی، فشارهای فیزیکی و عاطفی، همگی می توانند در استرس نقش داشته باشند و منجر به زایمان زودرس شوند.
- خطر ابتلا به برخی از عفونت ها را کنترل یا کاهش دهید. عفونت هایی مانند تبخال، سفلیس، CMV و توکسوپلاسموز می توانند منجر به زایمان زودرس و همچنین زردی شوند.
۳- احتمالا نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به زردی هستند. با این حال این زردی معمولاً به راحتی درمان می شود و دوره ی کوتاهی دارد.
- به طور طبیعی شیر مادر تا چند روز پس از زایمان، خارج نمی شود. در چند روز اول زندگی، نوزادان از شیری به نام آغوز تغذیه می کنند که از نظر مقدار بسیار کم است اما مواد مغذی زیادی دارد.
- از آنجا که این نوزادان در چند روز اول زندگی به اندازه نوزادان شیرخشکی، شیر نمی خورند، سیستم گوارشی آنها به سرعت خالی نمی شود و این باعث می شود بیلی روبین در بدن ایجاد شود. این دلیلی برای نگرانی نیست و متخصصان هنوز هم به مادران شیر دادن را توصیه می کنند.
- از آنجا که نوزادان شیرخوار اغلب یک مورد خفیف از زردی را تجربه می کنند، توصیه نمی شود که در کنار شیر مادر، از شیرخشک هم برای تغذیه ی نوزاد استفاده شود.
حتما بخوانید: نحوه درمان قطعی زردی طول کشیده نوزاد طبق جدیدترین تحقیقات در دنیا
۴- فوراً شیردهی را شروع کنید. شیردهی بلافاصله پس از تولد می تواند به کاهش خطر ابتلا به زردی کمک کند و همچنین در صورتی که کودک به آن مبتلا باشد، شروع به درمان آن می کند.
- مادرانی که ظرف چند ساعت اول پس از تولد، شیر دادن را شروع می کنند، خطر ابتلا به زردی را در نوزاد خود کاهش می دهند. افزایش وزن زودرس می تواند به رشد کودک کمک کند. علاوه بر این موجب می شود که کبد بهتر بتواند به وظایف خود عمل کند.
- علاوه بر این، آغوز مادر باعث می شود که دستگاه گوارش کودک از مواد زاید تخلیه شود. این به بیرون راندن بیلی روبین اضافی روده کمک می کند. به عبارت دیگر، هر چه کودک زودتر مدفوع کند، پاکسازی روده سریعتر انجام خواهد شد.
- اگر تصمیم دارید به کودک خود شیر دهید، برای بهبود روش شیردهی با یک متخصص شیردهی همکاری کنید. این متخصصان می توانند به مادران کمک کنند که یاد بگیرند چطور نوزادان را ترغیب کنند تا به اندازه کافی شیر بخورند.
۵- به طور مرتب به کودک خود شیر دهید. شیر دادن مداوم باعث افزایش وزن و رشد کودک از جمله رشد کبد او می شود. این مسئله هم در مورد نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند و هم نوزادان شیرخشکی، صادق است. در حالت ایده آل، نوزادان باید برای چند روز اول روزانه حداقل هشت تا ۱۲ بار غذا بخورند، به خصوص اگر در معرض خطر ابتلا به یرقان قرار دارند.
- اگر شیرده هستید، تغذیه مکرر در چند روز اول زندگی (حداقل هشت تا ۱۲ بار در روز) موجب افزایش میزان شیر مادر و تقویت آن می شود.
۶- کودک خود را در معرض نور قرار دهید. نور ماوراء بنفش با بیلی روبین واکنش نشان می دهد و آن را به شکلی تغییر می دهد که برای خارج شدن از بدن نیازی به عبور از کبد ندارد. از این طریق بیلی روبین اضافی بدن از بین می رود و خطر زردی کاهش می یابد.
- کودک را بصورت برهنه یا با حداقل لباس در معرض آفتاب قرار دهید. توجه کنید که نوزاد را بیش از پنج دقیقه در معرض نور قرار ندهید. سعی کنید بیشتر از ۵ دقیقه نشود، زیرا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب می تواند پوست کودک را به راحتی بسوزاند و عوارض دیگری ایجاد کند. از سرد شدن بدن کودک جلوگیری کنید تا سرما نخورد.
- روش دیگر این است که سعی کنید تخت کودک را نزدیک یک پنجره آفتابی با پرده قرار دهید. پرده ها و پنجره ها بسیاری از پرتوهای UV را که می تواند باعث مشکلات دیگر شود، فیلتر می کنند و به کودک شما اجازه می دهد بدون سوختن در معرض نور خورشید قرار گیرد.
حتما بخوانید: زردی نوزاد تا چند روز ادامه دارد؟ چند نکته مهم که باید بدانید!
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
زردی در بیشتر موارد طبیعی است، اما گاهی اوقات می تواند یک وضعیت پزشکی اساسی را نشان دهد. زردی شدید همچنین خطر عبور بیلی روبین را از مغز بالا میبرد، که می تواند باعث آسیب دائمی مغز شود.
در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- زردی گسترش می یابد یا شدیدتر می شود.
- کودک شما بیش از ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) تب دارد.
- رنگ زرد کودک بیشتر می شود.
- کودک شما شیر بسیار کمی می خورد، خواب آلود و بی حوصله است و بدون دلیل مشخص گریه می کند.
ویدیوی کاربردی پیشگیری از زردی نوزاد
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
