یبوست یکی از مشکلات شایع کودکان است که می تواند علل مختلفی داشته باشد. خوشبختانه این مشکل در بسیاری از کودکان موقتی است و می توان از راه های مختلف آن را درمان کرد. اگر فرزند شما هم با این مشکل مواجه است، در این مطلب با ما همراه شوید. در اینجا علایم یبوست کودکان، علل ایجاد کننده ی این مشکل و همچنین روش های پیشگیری و درمان آن آورده شده است.
حرکات روده ی کودکان بسته به سن آنها متفاوت است:
- نوزادان تازه متولد شده در طول روز و گاهی اوقات پس از هر بار تغذیه، مدفوع دارند.
- شیر مادر به راحتی هضم و جذب بدن می شود بنابراین نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، حرکات روده ی آسانتر و اغلب بدون درد دارند. تعداد حرکات روده ی این کودکان می تواند از چند روز یکبار تا چند بار در روز، متفاوت باشد. مدفوع این نوزادان به احتمال زیاد نرم و به رنگ خردلی است.
- نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، ممکن است مدفوع حجیم تری داشته باشند. تعداد حرکات روده در این کودکان می تواند روزانه یا دو روز یکبار باشد.
شاید مدفوع نکردن هر روز کودک یا مواردی مانند مدفوع نکردن او در طول چند روز، شما را نگران کرده باشد. اما این موارد به معنای ابتلای فرزندتان به یبوست نیست. در واقع چیزی که مهم است سهولت دفع و قوام مدفوع است.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
علائم یبوست در کودکان
اگر کودک شما یکی از علائم زیر را داشته باشد ممکن است دچار یبوست شده باشد:
- حرکات روده (اجابت مزاج) کودک نامنظم یا کمتر از حد معمول است.
- کودک در دفع مدفوع (که اغلب سفت تر از حد معمول است) مشکل دارد.
- کودک از درد معده یا درد مقعد هنگام دفع مدفوع شکایت می کند. ممکن است خونریزی جزئی یا خون اندکی در سطح مدفوع دیده شود که علت آن پارگی جزئی مقعد است.
- لباس های زیر کودک بین هر بار اجابت مزاج کثیف می شود (مقدار کمی مدفوع خمیری یا مایع در لباس زیر دیده می شود).
- کودک در هنگام مدفوع گریه می کند و بشدت احساس ناراحتی دارد.
- مدفوع بد بو می شود و کودک با مشکلاتی مانند بی اشتهایی و نفخ شدید مواجه می گردد.
علل یبوست در کودکان خردسال
1- تغییر در رژیم غذایی
تغییر رژیم غذایی کودک، می تواند موجب تغییر مدفوع او شود. اگر غذاهای سرشار از فیبر یا مایعات کافی در رژیم غذایی کودک وجود نداشته باشد، مدفوع سفت می شود و دفع آن سخت تر انجام می گیرد. بطور کلی تغییر رژیم غذایی کودکان از غذاهای مایع به غذاهای جامد، می تواند باعث بروز یبوست شود.
2- نگه داشتن مدفوع و ممانعت از دفع
کودک به دلایل مختلفی مانند تمایل به ادامه ی بازی، ترس از مدفوع کردن به دلیل درد زیاد و عدم تمایل به دستشویی رفتن در خارج از خانه، مدفوع خود را نگه می دارد و از دستشویی رفتن سر باز می زند. ممانعت مکرر از اجابت مزاج می تواند منجر به سفت شدن مدفوع شود.
حتما بخوانید: تاثیر بارفیکس در افزایش قد کودکان و نوجوانان (تحقیقات جدید)
3- اضطراب های عاطفی
عوامل مختلفی موجب ایجاد اضطراب های عاطفی در کودکان می شود. برای مثال اگر سعی می کنید هر چه زودتر به فرزندتان دستشویی رفتن را آموزش دهید یا اگر به تازگی صاحب فرزند دیگری شده اید، ممکن است موجب شود که حرکات روده فرزندتان با مشکل مواجه شود.
4- تغییر در روال زندگی
سفر به یک کشور دیگر یا رفتن به یک مدرسه جدید می تواند روال عادی زندگی کودک را مختل کند و بر عملکرد روده او تأثیر بگذارد.
5- مصرف برخی داروها
مصرف برخی از داروها مانند آنتی هیستامین ها، داروهای ضدافسردگی و مکمل های آهن می توانند موجب بروز یبوست شوند.
6- ابتلا به برخی بیماری ها
در موارد نادر یبوست می تواند بدلیل ناهنجاری های آناتومیک (به عنوان مثال ناهنجاری روده) و مواردی مانند سندرم روده تحریک پذیر بوجود بیاید. دیگر بیماری های پزشکی مانند اختلالات غده تیروئید یا اختلالات عصبی نیز می تواند منجر به یبوست شوند.
راه های درمان یبوست در کودکان
اگر فرزند شما مبتلا به یبوست است، می توانید از روش های زیر به درمان او کمک کنید:
1- میزان غذاهای سرشار از فیبر را در رژیم غذایی کودک افزایش دهید: به کودک خود غذاهای سرشار از فیبر مانند غلات سبوس دار، میوه ها، سبزیجات و حبوبات بدهید. مصرف غذاهای چرب و فست فودها را کاهش دهید زیرا می توانند هضم غذا را کند کنند.
2- فرزندتان را تشویق به نوشیدن آب یا مایعات زیاد کنید: کودک را تشویق کنید تا آب یا شیر بیشتری بنوشد و به این ترتیب مصرف مایعات در رژیم غذایی او افزایش یابد.
3- به کودک کمک کنید تا فعالیت بدنی منظم داشته باشد: فعال بودن باعث حرکت منظم روده و سهولت در دفع می شود.
4- یک برنامه ی منظم برای دستشویی رفتن کودک تنظیم کنید: به فرزندتان یاد دهید که دستشویی رفتن هم به اندازه ی غذا خوردن و خوابیدن اهمیت دارد. اگر لازم است یک صندلی پایه دار برای او تهیه کنید تا اجابت مزاج را به راحتی انجام دهد. از فرزندتان بخواهید روزی دوبار و هر بار به مدت 10 دقیقه روی توالت بنشیند. بهتر است این کار را بعد از غذا انجام دهید. این زمان را به یک زمان سرگرم کننده و بدون استرس تبدیل کنید. کودک خود را به اینکار تشویق کنید اما با عصبانیت او را مجبور نکنید.
5- به داروهای مصرفی فرزندتان توجه کنید: اگر فرزند شما از داروها یا مکمل هایی استفاده می کند که ممکن است باعث یبوست شوند، با پزشک او مشورت کنید تا داروهای جایگزین دیگری تجویز کند.
6- صبور و حامی باشید: گاهی اوقات می توانید برای عادات منظم دستشویی رفتن، به کودک پاداش دهید و او را در مواقعی که لباس زیر خود را کثیف کرده است، مجازات نکنید.
7- از ملین ها استفاده کنید: اگر تغییر در سبک زندگی به رفع یبوست فرزند شما کمکی نکرد، متخصص اطفال ممکن است مصرف شل کننده یا ملین مدفوع را توصیه کند. توجه داشته باشید که بدون مشورت با پزشک، به فرزندتان داروهای مسهل ندهید. ملین ها انواع مختلفی دارند که مهمترین آنها عبارتنداز:
ملین های حجم دهنده
این ملین ها با افزایش حجم مدفوع عمل می کنند که باعث می شود مدفوع از دستگاه گوارش راحت تر عبور کند. تاثیر گذاری این ملین ها، 2 تا 3 روز طول می کشد. این داروها جذب نمی شوند و برای کودکان بی خطر هستند. البته ممکن است برخی عوارض جانبی ناخواسته مانند نفخ، گاز و گرفتگی بهمراه داشته باشند و علاوه بر این ممکن است همیشه موثر نباشند.
ملین های نرم کننده مدفوع
نرم کننده های مدفوع حاوی دوکوزات سدیم هستند. این داروها باید با آب فراوان مصرف شوند. این ملین ها نباید به صورت طولانی مدت مصرف شوند مگر اینکه توسط پزشک اطفال توصیه شده باشد.
ملین های روان کننده
این ملین ها حاوی روغن های معدنی هستند که یک لایه ی نرم به دیواره ی روده اضافه می کنند و موجب لغزنده شدن مدفوع می شوند. اینکار از خشک شدن مدفوع جلوگیری می کند و خروج آن را آسانتر می نماید.
ملین های ترکیبی
این ملین ها ترکیبی از چند ملین هستند اما مزیتی نسبت به ملین های انفرادی ندارند و حتی ممکن است عوارض جانبی بیشتری بهمراه داشته باشند.
ملین های اسمزی
ملین های اسمزی با جذب آب از بافت های اطراف به داخل روده عمل می کنند. اینکار باعث نرم شدن مدفوع و افزایش عملکرد روده می شود. استفاده طولانی مدت از ملین های اسمزی می تواند منجر به عدم تعادل الکترولیت شود. در این شرایط تعادل مایعات در داخل و خارج سلول ها حفظ نمی شود.
ملین های تحریک کننده
ملین های محرک بر دیواره روده تاثیر می گذارند. این مسهل ها انقباضات ماهیچه ای روده را افزایش می دهند و می توانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند انسداد بهمراه داشته باشند. استفاده طولانی مدت از ملین های محرک هم مانند ملین های اسمزی، می تواند باعث عدم تعادل الکترولیت شود.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه یبوست مشکل شایعی در کودکان است اما در مواقع زیر لازم است که فرزندتان را نزد پزشک ببرید:
- اگر به نظر می رسد یبوست سلامت کلی، اشتها یا فعالیت فرزندتان را تحت تاثیر قرار داده است.
- اگر کودک دل درد شدیدی دارد.
- اگر یبوست با اتساع (ورم) شکم و استفراغ همراه است.
- اگر در مدفوع خون وجود دارد.
- اگر با وجود افزایش غذاهای غنی از فیبر و مصرف مایعات در رژیم غذایی، کودک بعد از 4 روز همچنان نمی تواند مدفوع کند.
- اگر کودک تا حدی کنترل عملکرد روده خود را از دست داده است و لباس های زیر او دائما کثیف می شود.
- اگر یبوست کودک با ضعف پاها همراه است.
توجه: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه ی آموزشی دارد و نباید جایگزین مشورت با پزشک شوند. قبل از شروع هر روش درمانی با پزشک مشورت کنید و سوالات و نگرانی های خود را با او درمیان بگذارید.
