زخم های دهان می توانند دردناک باشند و باعث ناراحتی فرد هنگام خوردن یا نوشیدن شوند. تبخال (که به آن تاول لب هم گفته می شود) یکی از شایعترین زخم های دهان در کودکان است. آنها معمولاً در خارج از دهان ظاهر می شوند. تبخال اغلب به صورت تکی یا یک دسته از تاول ها شروع می شود و ظاهری پوسته پوسته ایجاد می کند. تبخال ها می توانند از طریق تماس مستقیم پخش و منتقل شوند.
تبخال چیست؟
تبخال (که یک عارضه ی پوستی غیرخطرناک ولی آزار دهنده است) به صورت تاول های کوچکی شروع می شود که در اطراف لب و دهان شکل می گیرد. تبخال ها گاهی اوقات روی پوست، گونه و بینی نیز ظاهر می شوند. بعد از گذشت چند روز، تاول ها معمولاً شروع به آب شدن می کنند، سپس ظاهری پوسته مانند به خود می گیرند و در نهایت طی یک یا دو هفته کاملاً بهبود می یابند.
تبخال یک شرایط ویروسی است که در اثر ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود. در کودکان، زخمهای تبخال معمولاً در اثر ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) ایجاد می شوند.
حتما بخوانید: انواع غذای سالم کودک کدامند؟ (غذاهای اصلی و میان وعده)
بیشتر افراد برای اولین بار بین سنین ۱ تا ۵ سال در معرض این ویروس قرار می گیرند و بیش از نیمی از افراد در ایالات متحده پس از گذشت چند سال و رسیدن یه بزرگسالی، به این وضعیت مبتلا می شوند. جدا از زخم های ناراحت کننده ای که هرپس سیمپلکس می تواند ایجاد کند، این شرایط معمولاً بی ضرر است و خطری برای سلامتی فرد ایجاد نمی کند.
چه عواملی باعث ایجاد تبخال در کودکان می شود؟
۱- عفونت ها، بیماری ها و تب ها
هنگامی که فرزند شما تب، عفونت یا بیماری های دیگری دارد، سیستم ایمنی بدن او به خطر می افتد. سیستم ایمنی بدن کودک به اندازه سیستم ایمنی بدن بزرگسالان که برای پاسخ ایمنی، آنتی بادی های خاصی تولید می کند، قوی نیست. بنابراین کودک شما در هنگام ضعف سیستم ایمنی بدن و ابتلا به بیماری ها، مستعد ابتلا به تبخال است. شیوع تبخال در کودکان در دوران بیماری بیشتر از بزرگسالان است.
۲- قرار گرفتن در معرض آفتاب
هنگامی که کودکی در معرض آفتاب قرار دارد و از کرم های ضد آفتاب و ضد اشعه ماوراء بنفش استفاده نمی کند، خطر ابتلا به تبخال شدید وجود دارد. گاهی اوقات تبخال بچه ها به خاطر گرما و تابش شدید نورخورشید است. تفاوت قابل توجه این تبخال ها با تبخال های دیگر این است که آنها همیشه پوسته پوسته نمی شوند و معمولاً پس از فروکش شدن تاول خیلی سریع بهبود می یابند. با این وجود، تبخال بچه همیشه موقتی است و تنها به مدت یک هفته و گاهی بیشتر در آن حالت باقی می مانند.
۳- ترک خوردن لبها
اگر هوای خانه خشک باشد یا کودک مایعات کافی ننوشد، ممکن است لبهای او ترک بخورد. لب های ترکیده یکی دیگر از دلایل بروز تبخال در کودکان و بزرگسالان است.
۴- استرس
در مطالعات جدیدتر، پزشکان و دانشمندان دریافتند که علت اصلی شیوع تبخال در افراد، استرس است. کودکان می توانند در طی دوران کودکی دوره های طولانی استرس را پشت سر بگذارند. مشکلات در مدرسه، مشکلات در خانه، کابوس های شبانه، عصبی بودن و بسیاری عوامل دیگر می تواند باعث شود کودک دچار استرس شود و منجر به شیوع مکرر یا گهگاه تبخال گردد.
یادآوری این نکته حائز اهمیت است که اگر کودک شما تبخال زد، ظاهر ناخوشایند آن ممکن است باعث ایجاد استرس بیشتر در موقعیت های اجتماعی شود و یا باعث شیوع تبخال های مکرر گردد.
آیا نوزادان هم تبخال میزنند؟
تبخال زدن نوزادان تازه متولد شده بسیار نادر است زیرا هنوز آنتی بادی های مادر را در خون خود دارند، به این معنی که سیستم ایمنی لازم را دارد.
با این حال ابتلای کودکان زیر ۶ ماه به تبخال، به دلیل عدم توسعه ی سیستم ایمنی بدن، می تواند اثرات مخربی بهمراه داشته باشد.
حتما بخوانید: تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان: ۱۲ روش موثر طبق تحقیقات جدید
اگر یک زن باردار مبتلا به تبخال دستگاه تناسلی باشد، نوزاد هم درحین تولد و عبور از کانال واژن مادر به تبخال نوزادی مبتلا می شود. این علت حدود ۹۰ درصد موارد ابتلا به تبخال نوزادی را شامل می شود. اگرچه نوزادان می توانند مدت کوتاهی پس از تولد نیز با ویروس تماس پیدا کنند.
نوزادان می توانند از دو طریق تبخال بگیرند:
۱- انتقال عمودی یا انتقال مادر به فرزند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که مادر به تبخال دستگاه تناسلی مبتلا باشد و نوزاد از طریق کانال واژن مادر به ویروس تماس پیدا کند. حتی اگر مادر هیچ علامتی را تجربه نکند هم این اتفاق می تواند رخ دهد. همچنین ممکن است نوزاد از طریق جفت بیماری را دریافت کند.
۲- انتقال افقی. این امر از طریق تماس پس از تولد اتفاق می افتد. بسیاری از افراد بدون آگاهی و بدون علائم قابل مشاهده می توانند مسری باشند. یک بوسه یا یک فنجان مشترک، اسباب بازی، حوله یا چیزهای دیگر می توانند ویروس را منتقل کنند.
امکان انتقال ویروس از شیر مادر به نوزاد وجود ندارد.
علائم تبخال
قبل از ظاهر شدن تاول های کوچک، کودک شما ممکن است از احساس خارش، سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش در اطراف دهان، لب ها یا بینی شکایت کند. تاول ها معمولاً پس از ۲-۳ روز پوسته پوسته می شوند، اما می توانند دردناک شوند و در خوردن و آشامیدن اختلال ایجاد کنند.
تبخال ها بعد از گذشت چند روز کاملاً پاک می شوند. آنها هیچ جای زخمی از خود بجای نمی گذارند.
بعضی از کودکان سالانه معمولاً چندین بار در یک ناحیه از لب دچار تبخال می شوند.
اولین تبخال کودک اغلب خفیف است. در بعضی از کودکان، اولین عفونت حتی علائمی هم ایجاد نمی کند. در کودکان دیگر، اولین عفونت ممکن است موجب ایجاد تب و درد زیادی در دهان شود که همان تبخال یا هرپس کمپلکس دهانی است.
حتما بخوانید: درمان آفت دهان کودکان در طب سنتی (بهترین روش)
یک عارضه بسیار نادر ویروس تبخال، عفونت مغز است که به آنسفالیت معروف است.
کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند به دلیل بیماری یا دارو، در معرض تبخال های طولانی مدت، مکرر و یا شدیدتری هستند. آنها همچنین بیشتر در معرض ابتلا به عوارضی مانند آنسفالیت هستند.
برای بهبودی تبخال کودک چه اقداماتی می توان انجام داد؟
تبخال زدن کودک می تواند دردناک و آزار دهنده باشد. اما اقداماتی وجود دارد که می توانید به بهبودی سریعتر آن کمک کنید. ازجمله راههایی که می تواند به تسکین درد و بهبودی سریعتر منجر شود عبارتنداز:
- کودک خود را در صورت داشتن تب بالای ۷/۳۷ درجه ی سانتیگراد در خانه نگه دارید و از فرستادن او به مدرسه صرف نظر کنید. تب کودک باید ۲۴ ساعت قبل از بازگشت به مدرسه، کاملا از بین رفته باشد.
- به کودکان زیر ۱ سال شیرخشک یا شیرمادر بدهید. به کودکان بالای ۱ سال مایعات زیادی از قبیل آب، شیر و آبمیوه های طبیعی بدهید. از دادن آب میوه هایی که سرشار از اسید هستند مانند آب پرتقال خودداری کنید. آب میوه هایی که سرشار از اسید هستند ممکن است تاول های دهان کودک را تحریک کنند.
- اغلب به فرزندتان غذاهای نرم بدهید اما او را وادار به خوردن نکنید. ممکن است کودک پس از تبخال زدن، بی اشتها شود اما از مصرف مایعات کافی مطمئن شوید.
- پزشک ممکن است داروهایی برای تسکین زخم های دهان یا کاهش ورم تجویز کند. پزشک ممکن است استامینوفن (Tylenol) یا ایبوپروفن (Motrin ، Advil) را برای تسکین درد یا تب توصیه کند. برچسب دارو را با دقت بخوانید و مطمئن شوید که به کودک خود مقدار مناسبی از دارو را می دهید. ایبوپروفن نباید به کودکان زیر ۶ ماه داده شود مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد.
- به کودک خود آسپیرین یا محصولاتی که حاوی آسپرین هستند ندهید.
- مایعات سرد یا آبمیوه‌های یخ زده ممکن است به تسکین درد دهان کمک کنند. از دادن غذاهای تند یا اسیدی به کودک خودداری کنید.
- برای درد شدید، یک تکه یخ را در یک پارچه بپوشانید و به مدت چند دقیقه برروی زخم دهان کودک قرار دهید. برای تسکین درد کودکان بزرگتر می توانید دهان را با یک لیوان آب گرم مخلوط شده با یک قاشق چایخوری جوش شیرین شستشو دهید.
- استفاده از وازلین ممکن است به تسکین درد کمک کند. قبل از استفاده از کرم یا پمادهای دیگر، ابتدا با پزشک مشورت کنید.
به فرزند خود بیاموزید که به تبخال ها دست نزند. اگر کودک پس از لمس تبخال به چشم هایش دست زد، ویروس می تواند به چشم نیز منتقل شود.
حتما بخوانید: آفت دهان کودک: علت، بهترین درمانهای خانگی و نکات مهم
چگونه از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنیم؟
بیشتر ویروس ها از طریق تماس با قطرات سرفه یا عطسه فرد آلوده، پخش می شوند. تماس با بزاق دهان دیگران نیز می تواند ویروس را گسترش دهد. در صورت ابتلای شما یا فرزندتان به تبخال، باید اقداماتی صورت گیرد که از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری شود.
برای محافظت از دیگران در مقابل تبخال می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- تا زمان بهبودی کامل، از بغل کردن و بوسیدن دیگران یا برقراری تماس نزدیک با آنها اجتناب کنید. اگر فرزند شما تبخال دارد، سعی کنید برای پیشگیری از انتقال ویروس، این نکات را رعایت کنید.
- دستان خود را پس از لمس کردن صورت یا دهان کودک بشویید.
- حتماً بطری های شیر، پستانک، وسایل و لیوان های غذاخوری کودک را در آب و صابون داغ بشویید.
- اجازه ندهید که کودکان دیگر از بطری یا پستانک کودک شما استفاده کنند یا چیزهایی را که ممکن است با تبخال دهان در تماس باشد لمس کنند.
- هر اسباب بازی قابل شستشو را به مدت ۲ دقیقه در وایتکس قرار دهید. (۲ قاشق غذاخوری وایتکس را در یک چهارم لیوان آب مخلوط کنید) سپس با آب معمولی شست و شو دهید. برای خشک کردن وسایل، آنها را در معرض هوا قرار دهید.
حتما بخوانید: تربیت کودک مودب و حرف گوش کن با ۱۲ روش علمی موثر
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
تبخال ها عموما خطرناک نیستند و پس از چند روز خود به خود از بین می روند. اما اگر فرزند شما هر یک از علایم زیر را دارد، لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- تبخالی که پس از ۱۴ روز از بین نمی رود
- تبخال هایی که مرتباً برمی گردند
- تبخالی که بزرگتر می شود یا در نزدیکی چشم ظاهر می شود
- درد زیاد و شدید در دهان
- مشکل در بلع
- علائم عفونت در اطراف تبخال (چرک، ترشحات یا تورم)
- علائم کمبود آب بدن (ادرار بسیار تیره یا کم، تشنگی بیش از حد، خشکی دهان، سرگیجه)
- بالا بودن تب کودک (تب بالای ۳۸ درجه ی سانتیگراد)
- گریه ی زیاد و بیقراری کودک که پس از مدتی آرام نمی شود
- تشنجی که ناشی از تب باشد
ویدیوی کوتاه
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
