زردی در نوزادان یک امر شایع است که معمولا به دلیل عدم دفع بیلی روبین رخ میدهد. در این بیماری رنگ نوزاد به زردی میزند و بیقراری ها نوزاد شروع میشود. عموما زردی بعد از ۲۴ ساعت پس از تولد ایجاد می شود و به آن زردی فیزیولوژیک گفته میشود. این نوع از زردی با مراقبت، رعایت اصول تغذیه ای و روش های درمانی در بیمارستان قابل درمان است. به طور کلی زردی ملایم بعد از دو یا سه هفته خود به خود از بین می‌رود و با درمان مناسب، زردی نوزادی معمولاً بعد از ۷ تا ده روز از بین خواهد رفت، اما احتمال باقی ماندن این حالت برای هفته ها هم وجود دارد. با اینکه این بیماری عارضه جدی به دنبال ندارد اما در درمان آن باید جدیت داشت. در ادامه به بررسی جامع این بیماری و روش های درمان آن خواهیم پرداخت.
زردی نوزاد
افزایش بیلی روبین بیش از حد مجاز در خون نوزاد است موجب بروز زردی نوزاد میشود، ظاهر شدن این علایم در پنج روز اول بعد تولد است. بیلی‌روبین ماده‌ای است زرد رنگ که در خون یافت می شود و تولیدن آن در بدن زمانی آغاز می شود که بدن سلول های قرمز فرسوده را از بین می برد. دفع آن در زمان بارداری از طریق جفت دفع می باشد در صورتی که بدن نوزاد مقدار بیشتری از این ماده را نسبت به توان تصفیه خود تولید کند دچار زردی میشود.
مراحل تغییرات رنگ زرد نوزاد
علائم عمومی زردی نوزاد
- مکیدن ضعیف شیر
- بدخلقی
- گریه با صدای بلند
- بیخوابی
- کاهش وزن
علل زردی نوزاد
عوارض زردی در نوزاد
- آسیب مغزی به نام “کرن ایکتروس”
- عقب‌ماندگی ذهنی
- فلج مغزی
- ناشنوایی
ریسک فاکتورهای زردی نوزاد
تاثیر شیرمادر بر زردی نوزاد
برخی از ترکیبات موجود در شیر مادر با توانایی کبد نوزاد برای دفع بیلی‌روبین می تواند تداخل داشته باشد. که این حالت می تواند برای چندین هفته هم ادامه داشته باشد در نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند زردی شیر مادر بسیار معمول است اما به‌طور کلی برای نوزادتان خطرناک نمی‌باشد.
تشخیص زردی نوزاد
- معاینه فیزیکی
- آزمایش نمونه خون نوزاد در آزمایشگاه
- آزمایش پوست با کمک دستگاه بیلی‌روبینومتر جلدی (transcutaneous bilirubinometer)
درمان زردی نوزاد
۱- نوردرمانی یا فوتوتراپی (phototherapy)
در این روش نوزاد زیر لامپ‌های مخصوصی قرار می گیرد که نور آبی – سبز تولید می‌کنند. این نور ساختار و شکل مولکول‌های بیلی روبین را تغییر داده و باعث دفع آن در ادرار و مدفوع میشود. در این روش درمانی نوزاد فقط پوشک شده و از پوشش‌های محافظ مخصوص روی چشم‌هایش استفاده خواهد شد.
۲- ایمونوگلوبین درون وریدی
همان‌گونه که گفته شد نوع خون متفاوت مادر و نوزاد یکی از دلایل زردی نوزادی است. در این شرایط نوزاد آنتی بادی‌هایی از مادر دریافت کرده که باعث سرعت گرفتن تجزیه گلبول قرمز میشود. ایمونوگلوبین یک پروتئین خونی است که قادر است سطح آنتی بادی‌های خون را کم کند، بنابراین تزریق آن ممکن است باعث کاهش شدت یرقان نوزادان و نیاز به تعویض خون شود.
۳- تعویض خون
در موارد نادر، زمانی که زردی نوزادی شدید به دیگر درمان‌ها پاسخ ندهد، نوزاد ممکن است به تعویض خون نیاز پیدا کند. در این روش هر بار مقدار کمی از خون نوزاد برداشته شده و با خون اهدایی جای آن پر میشود، در نتیجه این روش از غلظت بیلی روبین و آنتی بادی‌های مادری در خون کاشته خواهد شد. این روش درمانی تنها در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی نوزادان در بیمارستان قابل اجرا است.
۴- تغییر در سبک تغذیه
برای جلوگیری از کاهش وزن، پزشک توصیه می‌کند که دفعات تغذیه با شیر و یا تغذیه کمکی افزایش پیدا کند. به طور کلی اگر نوزاد زود به زود تغذیه شود، شیر بیشتری دریافت کرده و در نهایت دستگاه گوارش او هم بیش‌تر کار خواهد کرد و بیلی روبین بیشتری هم از طریق مدفوع دفع خواهد شد
در صورتی که نوزاد به اندازه کافی از شیر مادر تغذیه نشود، ممکن است نوزاد وزن از دست بدهد و یا دهیدراته شود، که معمولا در این مواقع شیرخشک توصیه میشود.
توصیه های طب سنتی برای زردی نوزاد
- حمام کردن نوزاد با عصاره یا جوشانده گیاه گل بنفشه و گل ختمی یکی از روش های درمان زردی نوزاد است. برای انجام این روش ساده، کافی است با اضافه کردن گیاه گل بنفشه و ختمی به آب گرم داخل وان نوزاد، او را حمام کنید.
- ترکیب گزانگبین، شیرخشت و ترنجبین مشهورترین درمان خانگی و یکی از مؤثرترین روش‌های درمان زردی نوزاد است.
- آب جوانه گندم کمک می‌کند تا سموم بدن کودک دفع شود. اگر کودک توسط شیر مادر تغذیه میشود، مادر باید آب جوانه گندم مصرف کند زیرا از طریق شیر مادر به کودک می‌رسد.
- پاشویه مادر و نوزاد با گلاب، سرکه، عرق کاسنی و آب نیز تا حدودی موثر است.
- آرد جوی نرم و الک شده را روی بدن نوزاد(به جز صورت و ناف او) بپاشید.
- مقداری ترنجبین را در آب حل کرده با یک پارچه، آن را به پیشانی و پشت گوش نوزاد بمالید.
قبل از استفاده از روش های بالا حتما با یک متخصص مشورت کنید و از درمان های خودسرانه بپرهیزید.
بایدها و نبایدهای تغذیه ای مادر
| بایدها | نبایدها |
| پاپایا و انبه | گوشت گاو |
| چای خار شیر | غذاهای غلیظ و چرب |
| سبزیجات تازه | دارچین ، زنجبیل ، عسل و زعفران |
| نان سبوس دار | گوشت قرمز |
| آب | نوشیدنی های الکلی |
| توفو | غذای تند |
| ماهی سالمون | غذاهای فراوری شده |
| کلم بروکلی | سودا |
| بلغور جو دوسر | شکر تصفیه شده |
| غذاهای شور |
نکات تکمیلی
- دمای مناسب جهت بهبود زردی بچه آنست که تا جایی که بچه سرما نخورد باید دما را پایین و فضا را خنک نگه داشت. گرما برای زردی نوزاد مضر است.
- از مصرف غذاهای سنگین و با طبع گرم بپرهیزید.
- زمانی که کودک تحت درمان با نور است، استفاده از لوسیون وکرم ها را کنار بگذارید.
- قبل از قرار دادن نوزاد در معرض نور درمانی چشمهای نوزاد را با چشم بند ببندید و قبل از آن از بسته بودن پلک ها اطمینان حاصل کنید.
- مسائل بهداشتی نظیر شستن دست ها، تعویض پوشک و یا حمام را با جدیت رعایت کنید.
- استفاده از آب قند به دلیل تداخل با شیر مادر می تواند زردی را بدتر کند و باعث تاخیر در کاهش سطح بیلی روبین نوزاد شود.
- تغذیه باشیر مادر در ساعات اول تولد و پس از آن به صورت مکرر و کافی به نوزاد کمک می کند تا از طریق دفع مدفوع بیلی روبین را دفع کند و همچنین انرژی لازم را برای عملکرد کبد در اختیار بدن نوزاد قرار می دهد. والدین باید توجه کنند رنگ مدفوع نوزاد باید از سبز به زرد تغییر کند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
