بیماری اوتیسم خود را از طریق علائم مختلفی نشان می دهد. اختلال طیف اوتیسم (Autism spectrum disorder) یا ASD، در دوران خردسالی و اوایل کودکی بروز می کند و باعث تأخیر در بسیاری از زمینه های اساسی توسعه مانند یادگیری صحبت کردن، بازی و تعامل با دیگران می شود.
علائم و نشانه های اوتیسم نیز مانند اثرات آن متفاوت است. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم فقط دارای نقایص خفیف هستند در حالی که برخی دیگر با مشکلات بزرگ تری مواجه می شوند.
حتما بخوانید: خواب کودک اوتیسم: مشکلات و بهترین درمانهای موثر (تحقیقات جدید)
توانایی یادگیری، تفکر و حل مسئله در افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از افراد مبتلا به این بیماری، در انجام کارهای روزمره ضرورتا به کمک دیگران نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر به کمک کمتری احتیاج دارند.
زبان یعنی آینده! اپلیکیشن آموزش زبان چرب زبان برای کودکان ایران کاملا رایگانه! همین الان دانلودش کن کلی وقت گذاشتیم فقط واسه کمک به ساخت آینده بهتر واسه فرزندان ایران عزیز!
سطوح اختلال طیف اوتیسم
تعیین سطح اختلال اوتیسم باعث می شود وضوح بیشتری در تشخیص بیماری و تعیین محل قرار گیری آن در طیف مورد نظر بدست آید. در واقع سطح اختلال اوتیسم از علائم خفیف تا شدید متغیر است.
سه سطح اوتیسم وجود دارد: سطح ۱، سطح ۲، و سطح ۳٫ تعیین سطح، به شناسایی شدت علائم در حوزه مهارتهای اجتماعی و همچنین حوزه رفتارهای محدودکننده یا تکراری کمک می کند.
حتما بخوانید: اوتیسم درکودکان چیست و چگونه به راحتی آن را درمان کنیم؟
با مشخص کردن سطح اوتیسم، وضوح بیشتری در مورد شدت این بیماری و سطح حمایت هایی که ممکن است برای کمک به شخص جهت داشتن زندگی سالم و مستقل نیاز است، بدست می آید.
- سطح ۱ اختلال اوتیسم به اوتیسم خفیف اشاره دارد که به کمترین میزان حمایت نیاز دارد.
- سطح ۲ اختلال اوتیسم، سطح میانی این اختلال است که به طور معمول در حوزه های خاصی به پشتیبانی قابل توجهی نیاز دارد.
- سطح ۳ اختلال اوتیسم شدیدترین نوع اختلال اوتیسم است که برای کمک به فرد در انجام فعالیتهای روزمره زندگی (که برای مهارتهای اجتماعی یا رفتاری از اهمیت بالایی برخوردار است)، به پشتیبانی بسیار اساسی نیاز دارد.
اوتیسم خفیف
اختلال اوتیسم سطح ۱ از شدت کمتری برخوردار است. این می تواند به عنوان اوتیسم خفیف تلقی شود.
افرادی که به اختلال اوتیسم سطح ۱ مبتلا هستند، ممکن است در موقعیت های اجتماعی با مشکل روبرو شوند و رفتارهای محدودکننده یا تکراری داشته باشند اما برای انجام کارهای روزمره، به حمایت اندکی از سوی دیگران نیاز دارند.
حتما بخوانید: تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان: ۱۲ روش موثر طبق تحقیقات جدید
افراد مبتلا به این سطح اوتیسم، احتمالاً قادر به برقراری ارتباط کلامی هستند. آنها ممکن است بتوانند با برخی افراد رابطه ی کلامی برقرار کنند. اما احتمالا ادامه ی مکالمات یا پیدا کردن دوست و تداوم رابطه، برای آنها آسان نیست.
رفتارهای متداول افراد مبتلا به اوتیسم سطح ۱ شامل موارد زیر است:
- عدم انعطاف پذیری در رفتار و اندیشه
- مشکل در تغییر فعالیت ها
- مشکل در عملکردهای اجرایی که مانع استقلال آنها می شود
- واکنش غیر معمول به دیگران در موقعیت های اجتماعی
- مشکل در شروع تعاملات اجتماعی
- مشکل در حفظ و تداوم مکالمه
علائم اوتیسم خفیف
در اینجا چند نمونه از تفاوتهای اجتماعی، ارتباطی و رفتاری کودکان مبتلا به اوتیسم آورده شده است. به خاطر داشته باشید: سطوح مختلف اوتیسم، علایم متفاوتی دارند. بعبارت دیگر، علایم اوتیسم سطح ۱، با سطوح ۲ و ۳ مشابه نیست. تنوع و شدت علائم این بیماری می تواند بسیار متفاوت باشد!
تفاوت های اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم
- کودک تماس چشمی را حفظ نمی کند یا تماس چشمی بسیار کمی برقرار می کند
- به لبخند والدین یا دیگر حالات صورت آنها واکنش نشان نمی دهد
- به اشیاء یا چیزهایی که والدین در حال مشاهده یا اشاره به آن هستند، نگاه نمی کند
- به اشیاء یا چیزهایی که والدین بتوانند به آنها نگاه کنند اشاره نمی کند
- اشیاء مورد علاقه ی خود را به والدین نشان نمی دهد
- غالباً حالت های مناسب چهره را نشان نمی دهد
- با نگاه کردن به حالات چهره ی دیگران، نمی تواند به احساسات و افکار شخص مقابل پی ببرد
- دلسوزی (همدلی) نسبت به دیگران نشان نمی دهد
- قادر به پیدا کردن دوست نیست
تفاوت های ارتباطی در کودکان مبتلا به اوتیسم
- کودک برای نشان دادن نیازهای خود یا به اشتراک گذاشتن موارد مختلف با دیگران به آنها اشاره نمی کند
- تا ۱۶ ماهگی، کلمات منفرد را نمی گوید
- دقیقاً آنچه دیگران می گویند را بدون درک معنی تکرار می کند
- با شنیدن نام خود واکنشی نشان نمی دهد اما به صداهای دیگر پاسخ می دهد
- از خود به عنوان “شما” و دیگران به عنوان “من” یاد می کند و ممکن است ضمیرها را با هم اشتباه بگیرد
- اغلب به نظر می رسد که خواهان برقراری ارتباط نیست
- مکالمه را شروع نمی کند یا نمی تواند ادامه دهد
- از اسباب بازی ها یا اشیاء دیگر برای نشان دادن مردم یا زندگی واقعی در بازی استفاده نمی کند
- ممکن است از حافظه قوی و مناسب به خصوص برای شماره ها، نامه ها، آهنگ ها، صدای تلویزیون، یا موضوع های خاص برخوردار باشد
- ممکن است زبان یا سایر نقاط عطف اجتماعی، بین سنین ۱۵ تا ۲۴ ماهگی از دست برود
تفاوت های رفتاری
- برای مدت طولانی روی انگشتان پا راه می رود یا دست های خود را بهم می زند
- کارهای روزمره، نظم و انظبات را دوست دارد. در تغییر یا انتقال از یک فعالیت به فعالیت دیگر مشکل دارد
- چند فعالیت غیرمعمول را به طور مکرر در طول روز انجام می دهد
- به جای کل اسباب بازی با قسمت هایی از اسباب بازی ها بازی می کند
- به نظر می رسد که درد را احساس نمی کند
- ممکن است به بو، صدا، نور، بافت و لمس چیزی بسیار حساس باشد یا اصلاً حساس نباشد
- از بینایی یا نگاه استفاده غیرمعمول دارد. از زوایای غیرمعمول به اشیاء نگاه می کند
از چه آزمایشاتی برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم استفاده می شود؟
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که همه کودکان علاوه بر غربالگری معمول توسعه در ۹، ۱۸ و ۲۴ ماهگی، غربالگری اختصاصی اوتیسم را در سن ۱۸ و ۲۴ ماهگی نیز انجام دهند.
۱-انجام تشخیص دقیق اوتیسم
بدست آوردن ارزیابی جامع از اختلال طیف اوتیسم در کودکان خردسال شامل چندین مراجعه به روانشناسان بالینی کودک است. این متخصصان در ارزیابی کودکان نوپا و خردسالان مشکوک به اختلال طیف اوتیسم یا سایر اختلالات ارتباطی تخصص دارند.
ارزیابی ها متناسب با نیازهای هر خانواده صورت می گیرد و یک بررسی کامل از رفتار و پیشرفت کودک را شامل می شود. کارشناسان از طریق مشاهده مستقیم، مصاحبه با والدین، ارزیابی گفتار و زبان و ارزیابی های شناختی در مورد رفتار کودک و نقاط عطف رشد، اطلاعات مورد نظر را کسب می کنند. این ارزیابی مبتنی بر بازی است و درک کودک از کلمات و همچنین مهارتهای ارتباط اجتماعی مانند تقلید و عمل متقابل را آزمایش می کند.
حتما بخوانید: ۷ علت اصلی دیر حرف زدن کودکان +نکات مهم و کاربردی
۲-مصاحبه های تشخیصی
متخصصان از ارزیابی های استاندارد زیر برای ارزیابی اختلال طیف اوتیسم در کودکان استفاده می کنند.
- مشاهده برنامه ریزی شده برای تشخیص درخودماندگی (ADOS) ابزاری استاندارد برای تشخیص و ارزیابی اوتیسم است. روش این ارزیابی شامل یک سری اعمال ساختار یافته و نیمه ساختار یافته است که شامل تعامل اجتماعی بین بیمار و متخصص است. متخصص رفتار کودک را مشاهده و شناسایی می کند و به گروه های از قبل مشخص شده انتساب می دهد.
به عنوان مثال، متخصص مشاهده می کند که آیا کودک به اسم خود واکنش نشان می دهد یا خیر و اینکه عملکرد او در یک بازی خیالی چگونه است. این متخصص، ارتباطات کلامی و غیر کلامی را مشاهده می کند و به دنبال ویژگی های خاصی است که از ویژگی های بارز اختلال در طیف اوتیسم است. از جمله ی این ویژگی ها شامل مشکل در تعاملات اجتماعی متناسب با سن، علایق محدود شده و گفتار یا رفتارهای تکراری است.
- از مصاحبه تشخیصی اوتیسم-تجدید نظر شده (ADI-R) نیز برای تشخیص اوتیسم استفاده می کنند. این یک مصاحبه با اولیای فرد مبتلا به اوتیسم است. این مصاحبه رفتار فرد را در حوزه های مختلف بررسی می کند. این مصاحبه ساختاری که با والدین انجام می شود، بر رفتار کودک در سه زمینه اصلی تعاملات اجتماعی متقابل، ارتباطات، زبان و الگوهای رفتاری متمرکز است.
ADI در مورد رفتار فعلی و گذشته کودک سؤالات کلی و خاص می پرسد. در این مصاحبه ارتباطات کلامی و غیر کلامی، بازی و مهارتهای اجتماعی و علایق محدود و رفتارهای تکراری ثبت می شوند.
۳-آزمایشات نوروپسیکولوژى (عصب شناختی) تشخیص اوتیسم
ارزیابی عصب شناختی شامل تست های شناختی و پیشرفت و همچنین آزمایش های تخصصی حافظه، توجه و عملکرد اجرایی برای مشخص کردن توانایی ها و نقص های کودک در یادگیری و برقراری ارتباط است.
در طی این ارزیابی، والدین بیمار تاریخچه کاملی از رفتار و علائم کودک را از بدو تولد به متخصصان ارائه می دهند. همچنین ممکن است کارشناسان از معلمان اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کنند یا عملکرد کودک را مستقیماً در کلاس درس مشاهده کنند.
حتما بخوانید: آموزش ۴ تا از جدیدترین و بهترین راههای افزایش هوش کودکان زیر ۴ سال
نتایج این فرایند اطلاعات مهمی در مورد توانایی و نقاط قوت ذهنی ارائه می دهد. این شامل اطلاعات مربوط به توانایی کودک در استفاده مناسب از زبان در موقعیت های اجتماعی، توجه و عملکرد اجرایی است. علاوه بر این مهارت های دیداری و ادراک، هماهنگی حرکتی، دانش اجتماعی، تشخیص چهره و صورت، یادگیری و حافظه در این روش ارزیابی می شود.
۴-غربالگری شنوایی و بینایی
پزشکان همچنین ممکن است به دنبال رد مشکلات شنوایی و بینایی باشند که می تواند باعث ایجاد علائم مشابه با بیماری اختلال طیف اوتیسم شود. پزشک ممکن است با تست های ساده شنوایی و بینایی، شنوایی و بینایی کودک را آزمایش کند.
۵-آزمایش ژنتیک
تغییرات یا جهش در ژنهای فرد می تواند باعث بروز اختلال در طیف اوتیسم شود. در حقیقت اعتقاد بر این است که برخی جهش های ژنتیکی ممکن است تنها دلیل این بیماری باشد.
با این وجود اختلال طیف اوتیسم در بیشتر موارد، نتیجه ترکیبی از جهش های ژنتیکی و عوامل محیطی است. اعتقاد بر این است که برخی عوامل محیطی (که اکثر آنها هنوز مشخص نشده اند) بر رشد اولیه مغز تأثیر می گذارد.
اگر نتایج این آزمایشات صحیح باشد، ارزیابی های ژنتیکی اضافی می تواند تعیین کند که آیا کودک ژنهای مرتبط با اختلال طیف اوتیسم دارد یا اینکه وضعیت دیگری ممکن است باعث علائم کودک شود یا خیر. به عنوان مثال، سندرم ایکس شکننده (نوعی ناهنجاری ژنتیکی)، که باعث بروز مشکلات رشد و یادگیری مشابه طیف اوتیسم می شود، با یک آزمایش DNA خاص قابل شناسایی است.
حتما بخوانید: معرفی ۴ روش کاملا علمی برای پرورش خلاقیت در کودکان (۳ تا ۹ ساله)
آزمایش های دیگری که برای تشخیص اوتیسم انجام می شود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش سرب خون
- آزمایش اختلالات متابولیک
- الکتروانسفالوگرافی (EEG) یا نوار مغزی
- ارزیابی تغذیه ای برای کودکانی که غذاهای بسیار محدودی می خورند
ابزارهای دیگر که گاهی اوقات به صورت آنلاین یا به عنوان اپلیکیشن های تلفن های هوشمند در دسترس هستند نیز ادعا می کنند که می توانند اوتیسم را تشخیص دهند. استفاده از چنین ابزارهایی را نباید جایگزین ارزیابی و تشخیص تخصصی کرد.
استفاده از ابزارهای غربالگری یا آزمایش، به طور بالقوه مشکل است زیرا عوامل زیادی در رشد کودک تأثیر می گذارد و شرایط بهداشتی حسی، جسمی و روانی دیگری به تحقیقات تخصصی نیاز دارند.
