خودزنی کودک یک ساله: علت و بهترین روشهای درمان خانگی

اولین روز یک سالگی برابر با اولین جشن تولد کودک شما است! وقتی برای جشن آماده می شوید، به میزان رشد و پیشرفت کودک در ۱۲ ماه گذشته فکر کنید. فقط در طول یک سال، کودک شما از یک نوزاد شیرخوار کوچک به یک کودک مستقل تبدیل شده است.

میزان رشد و پیشرفت کودک ۱ ساله

مطمئناً متوجه پیشرفت های زیاد جسمی فرزندتان شده اید، اما مهمتر از آن این است که مغز آنها با سرعت و بطور پیچیده کار می کند و به زودی به چگونگی فکر کردن پی می برند.

در این مرحله، آنها در مورد وقایع و پیشامدها، چیزهایی آموخته اند (یعنی آنها وقایع و حرکات را یکی پس از دیگری دنبال می کنند) و اکنون شروع به تصمیم گیری های بعدی می کنند (برای مثال، “اگر من دم گربه را بگیرم، او فرار خواهد کرد). این بدان معناست که کودک به برخی محدودیت ها پی میبرد و به واکنش و رفتار شما توجه می کند و سعی می کند از آن الگو بگیرد.

برخی والدین متوجه عصبانیت و ناراحتی فرزند خود می شوند و سعی می کنند اوضاع را کنترل کنند. اما اگر کودک چنان ناامید یا عصبانی شود که شروع به خود زنی کند، این شرایط سخت تر می شود. معمولاً نوزادان وقتی عصبانی می شوند به شخص دیگری ضربه می زنند، اما بعضی اوقات آنها سرخوردگی خود را به سمت خود معطوف می کنند.

اضطراب کودکان ناشی از چیست: علایم و راههای جدید درمان اضطراب های خفیف و شدید در کودکان کدامند؟

اگرچه خودزنی یک مورد شایع در اکثر کودکان است، اما وقتی اتفاق می افتد می تواند ترسناک و دلهره آور باشد. با این حال، این بدان معنا نیست که باید خیلی نگران باشید. درعوض، توجه داشته باشید که خودزنی چه موقع رخ داده و در چه وضعیت هایی شاهد آن هستید.

به اینصورت مشخص می شود که آیا لازم است کودک را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید یا خیر. هرچند بیشتر اوقات با بزرگ شدن کودکان، بتدریج این رفتارها از بین خواهد رفت. والدین باید مواظب باشند خوزنی کودک ادامه پیدا نکند و با کمک مشاور و نکات گفته شده در این مطلب، این رفتارها را متوقف کنند.

رفتارهای خود آزاری

خود آزاری می تواند به چندین شکل بروز کند. برای مثال سر خود را به دیوار بکوبید، به خودتان مشت بزنید، خود را گاز بگیرید یا به در و دیوار لگد بزنید. شما به عنوان پدر و مادر، می توانید اقداماتی انجام دهید که موجب توقف خودزنی و رفتارهای پرخاشگرانه ی کودک خود شوید.

دکتر Butler توصیه می کند که در هنگام خودزنی کودک، احتیاط کنید و از توجه بیش از اندازه به او اجتناب کنید زیرا این امر موجب تکرار دوباره ی این عمل می شود. درعوض، توصیه می شود به فرزندتان کمک کنید تا آرام شود و سپس درمورد احساسات و دلایل عصبانیتش، با او صحبت کنید.

بخوانید: علت زودرنجی و بدخلقی در کودکان و جدیدترین روش درمان آن چیست؟

خودآزاری موجب آزاد شدن اندورفین می شود که به فرد کمک می کند احساس بهتری داشته باشد. این یک مکانیسم مقابله ای است.

علت خودزنی کودک چیست؟

کودکان با بزرگ شدن، شروع به کاوش در محیط اطراف و برقراری ارتباط با خواسته ها و نیازهای خود می کنند. با این حال، قابلیت های آنها برای انجام کار و برطرف نمودن نیازهای خود، مطابق میلشان نیست.

در نتیجه، ناتوانی کودک در بیان خواسته ها یا نیازهایش، می تواند موجب برآشفتگی و عصبانیت او شود. کودکانی که تحمل کمی دارند و کم طاقتند، ممکن است از خودزنی به عنوان راهی برای ابراز نارضایتی خود استفاده کنند.

اگر متوجه این اتفاق شدید، به هر محرکی که منجر به عصبانیت و تحریک شدید کودک شده است توجه کنید. شاید شما متوجه خواسته یا نیازهای کودک خود نشده اید یا به آن نه گفته اید. یا شاید، کودکان خیلی خسته یا گرسنه بودند و همین موجب عصبانیت آنها شده است.

هنگامی که شما یک محرک یا شرایطی را که منجر به خودزنی کودک شده است، تشخیص دادید، می توانید پیش از شروع آن مسئله را حل کنید. همچنین می توانید از قرار گرفتن مجدد کودک در آن شرایط جلوگیری نمایید.

• کودک نوپای شما ممکن است درد داشته باشد

یکی دیگر از علل خودزنی کودکان نوپا، این است که آنها ممکن است دردهای جسمی داشته باشند. به عنوان مثال، کودکانی که گوش درد دارند، ممکن است به سمت همان گوش دردناک ضربه بزنند.

در همین حال، کودکانی که در حال دندان درآوردن هستند نیز ممکن است گاهی اوقات برای مقابله با درد به لثه خود ضربه بزنند. بعضی اوقات ضربه زدن ممکن است موجب آرامش آنها شود.

حتما بخوانید: علت خودزنی در کودکان کمتر از ۴ سال و روش درمان آن چیست؟

به دنبال علامت هایی باشید که نشاندهنده ی درد کشیدن کودک است. به جایی که به خود ضربه می زنند توجه کنید. بعضی اوقات بچه ها سعی می کنند با ضربه زدن به محل درد، با شما ارتباط برقرار کنند.

بسته به منبع درد، ممکن است بتوانید فرزند خود را در خانه درمان کنید. اگر مطمئن نیستید که چه چیزی باعث ایجاد درد می شود، ممکن است لازم باشد به پزشک مراجعه کنید.

چرا کودکان اوتیسم به خود ضربه می زنند؟

برای کودکانی که مبتلا به اوتیسم هستند، ضربه به سر روشی برای تسکین خود و بیان نیازها است. نوزادان و کودکان نو پا خود را تسکین می دهند و می خواهند همان کاری را که در رحم مادرشان انجام داده اند احساس کنند. به این حالت حافظه ی حرکتی (کینستیک) گفته می شود. عادات دیگری که عامل این حرکات است شامل تکان دادن سر، گردن، گاز زدن و مکیدن انگشت شست است.

حتما بخوانید: اوتیسم درکودکان چیست و چگونه به راحتی آن را درمان کنیم؟

علت رفتارهای خودآزارنده به اندازه علت اوتیسم راز آلود و نامشخص است. تصور می شود که این رفتارها ناشی از موارد زیر باشد:

• عدم تعادل هورمونی
• مشکلات سینوس
• سردرد
• جلب توجه
• تشنج
• عفونت گوش
• خستگی
• تحریکات و قرار گرفتن در شرایط استرس زا
• حساسیت به صدا
• برای فرار یا انجام ندادن یک کار

روشهای مختلفی برای درمان رفتارهای آسیب زا وجود دارد.

با خودزنی کودکان چگونه رفتار کنیم؟

والدینی که قادر به جلوگیری از خودزنی فرزندان خود نیستند باید بدانند که روش های موثری برای رسیدگی به شرایط و کنترل اوضاع وجود دارد. در اینجا چندین کار وجود دارد که می توانید برای حفظ امنیت فرزندتان انجام دهید.

• یک محیط امن برای فرزند خود ایجاد کنید. هنگامی که بچه ها راه های مختلفی برای صدمه زدن به خود پیدا می کنند (مانند استفاده از اشیاء یا وسایل خطرناک)، بهتر است که آن وسایل را از دسترس آنها خارج کنید.
• کمکهای جسمی ارائه دهید. به عنوان مثال در هنگام خودزنی کودک، او را در آغوش بگیرید و مانع خودزنی و رفتارهای پرخاشگرانه شوید. این عمل می تواند آرامش بخش باشد و ممکن است برای آرام کردن کودک نوپا و متوقف کردن خودزنی هم کافی باشد. هدف این است که یک محیط امن و دوست داشتنی برای کودکان ایجاد شود تا درد یا ناامیدی که احساس می کنند، از بین ببرد.
• با کلمات آرامش بخش با کودک صحبت کنید. گفتن جملاتی مانند در امان بودن کودک یا حضور شما در کنار او، می تواند بسیار دلگرم کننده باشد. همچنین می توانید چیزی به فرزند خود بدهید که بوسیله ی آن سرگرم شود یا حواس او را پرت کند. مثلا یک خرس عروسکی یا یک لیوان آب به او بدهید.
• همه ی والدین دوست دارند در زمان عصبانیت و خودزنی کودک، با او صحبت کنند و او را متقاعد کنند که رفتار درستی ندارد. اما باید بدانید که اکنون زمان آن نرسیده است. توجه بیشتر به آرام کردن کودک و کاهش خطر صدمه زدن، از همه چیز مهمتر است. پس از گذشت چند لحظه و برقراری آرامش، می توانید راههای صحیح بیان احساسات و ناراحتی را به کودک خود آموزش دهید. آموزش را با صدای آرام و بدون عصبانیت و پرخاشگری آغاز کنید. سعی کنید به جای استرس دادن به کودک، او را آرام کنید.
• وقتی بچه ها می دانند که شما ناامیدی یا عصبانیت آنها را تشخیص می دهید، ممکن است کمتر نشان دهند که چقدر ناراحت هستند و جلوی ضربه زدن به خود را می گیرند. آموزش کلمات برای ابراز احساسات به کودک کمک می کند تا از پرخاشگری و رفتارهای ناشایست جلوگیری کند و سعی کند به جای خودزنی، احساسات خود را در غالب کلمات بیان نمایند.

آموزش مهارت های مناسب به کودکان خردسال برای مقابله با احساسات دشوار، بهترین روش برای خاتمه دادن به رفتارهای خودآزاری است. شما و فرزندتان با همکاری با یک متخصص بهداشت روان می توانید یاد بگیرید که چگونه خود را آرام کنید و مهارت های لازم برای کنترل این احساسات چالش برانگیز را یاد بگیرید، بدون اینکه به کودک آسیبی برسد.

حتما بخوانید: چطور به کودک یاد دهیم از حق خود دفاع کند؟ (دکتر فرزانه محرری)

خبر خوب این است که بچه هایی که به خود آسیب می رسانند، لزوماً در بزرگسالی به رفتارهای خود ادامه نخواهند داد.

در چه مواردی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟

وقتی بچه ها مرتباً خود را مورد ضرب و شتم قرار می دهند و این خودزنی به درد فیزیکی یا محرک دیگری مربوط نیست، این عادت می تواند نگران کننده باشد.

• بعضی اوقات، ممکن است خودزنی کودکان به دلیل اوتیسم باشد. کودکانی که دارای ناتوانی در رشد هستند علاوه بر اینکه خودشان را هدف قرار می دهند، ممکن است خود را چنگ بزنند، گاز بگیرند، لگد بزنند و یا به سر خود ضربه وارد کنند. با مراجعه به یک روانپزشک، از سلامت کودک خود اطمینان حاصل کنید.
• همچنین در مورد کودکانی که صدمه جسمی شدید به خود وارد می کنند، نگرانی هایی وجود دارد. اگر آنقدر سخت به خود ضربه می زنند که علامت کبودی یا قرمزی برروی بدن آنها بجای می ماند و یا آسیب هایی ناشی از این صدمات ایجاد می شود، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. برای کودکان نوپا و کمی بزرگتر، خودزنی شدید بعلت عدم توانایی در بیان نیازها، ممکن است نتیجه تأخیر در گفتار باشد . بنابراین، ممکن است متخصص اطفال بخواهد برای ارزیابی بیشتر، فرزند شما را به یک متخصص گفتاردرمانی ارجاع دهد.
• اگر شک دارید، همیشه بهتر است کودک نوپای خود را توسط پزشک معالج ارزیابی کنید تا از عدم وجود هرگونه بیماری بالقوه پزشکی یا تاخیر در رشد، اطمینان حاصل کنید. اگر فکر می کنید رفتار فرزند شما نشاندهنده ی وجود مسئله ی بزرگتری است، محرک ها و زمان خودزنی را یادداشت کنید و یادداشت های خود را به پزشک نشان دهید و از او مشاوره بخواهید. پزشک ممکن است غربالگری اضافی را برای تشخیص شرایط و بیماری های دیگر، توصیه کند. صحبت با پزشک در مورد رفتار کودک، ممکن است به شما آرامش خاطر دهد و راهکارهایی را برای مقابله با شرایط پیشنهاد کند. همچنین در مواقع لزوم ممکن است پزشک، کودک را به یک متخصص روان یا اطفال ارجاع دهد.

حرف آخر…

معمولاً وقتی کودکان نوپا به خود ضربه می زنند یا بر سر خود می کوبند، جای نگرانی نیست. با این حال توجه به زمان وقوع خودزنی، محرک های آن و دفعات تکرار این رفتار اهمیت زیادی دارد. سپس در مورد آنچه می بینید با پزشک متخصص اطفال در میان بگذارید.

حتما بخوانید: سر کودک داد بزنیم یا نه؟ (طبق تحقیقات علمی)

در ضمن، فقط سعی کنید ضربه را به حداقل برساند و به کودک خود کمک کنید تا راه های دیگری برای برقراری احساسات پیدا کند. از تحقیر، خشونت و حتی توجه بیش از حد به کودک در زمان خودزنی اجتناب کنید چون این موارد ممکن است آن را تشدید کند.